Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.1993, Blaðsíða 4

4
FIMMTUÐAGUR 11. NÓVEMBER 1993
Fréttir
Lækkun virðisaukaskatts á matvörur:
Aukast skatt-
svik um 600
milljónir?
„Með tveimur þrepum í virðis-
aukaskattskerfinu aukast þær freist-
ingar sem menn eygja til undan-
skots. Þaö liggur í hlutarins eðli að
freistingunum fjölgar með flóknara
kerfi,“ segir Magnús Pétursson,
ráðuneytisstjóri í fjármálaráðuneyt-
inu.
Að margra mati mun lækkun virð-
isaukaskatts á matvörur um áramót-
in skila sér illa til til neytenda. Bent
er á aö með lækkandi verði aukist
eftirspumin og þar með hækki verð-
ið. Umfang skattsvika og slæleg inn-
heimta á virðisaukaskatti dragi enn-
fremur úr líkunum á að lækkunin
skih sér. Samkvæmt heimildum DV
gætu skattsvikin aukist um allt að
600 mflljónir samfara lækkun viröis-
aukaskatts á matvörur.
Þröstur Ólafsson, aðstoöarmaður
utanrikisráðherra, hefur leitt líkur
að því einungis um 60 prósent lækk-
unarinnar, eða um 1,6 mflljarðar,
skili sér tfl neytenda. Afgangurinn,
eða ríflega mflljarður króna, muni
verða eftir hjá framleiðendum,
miflfliðum og skattsvikurum eða
týnast með öðrum hætti á leið tfl
neytenda.
Nýverið komst skattsvikanefnd að
þeirri niöurstöðu að skattsvik næmu
um 11 mflljörðum króna á ári. Auk
skattsvika verður ríkið af gríðarleg-
um fjármunum vegna lélegrar inn-
heimtu og tíöra gjaldþrota. Á árun-
um 1989 tfl 1991 námu tfl dæmis af-
skriftír skattkrafna ríkissjóös 9,4
mflljörðum. Og á síðasta ári varð rík-
iö að færa skattkröfur sínar niður
um 5,6 milljarða.
í nýlegri skýrslu Ríkisendurskoö-
unar kemur fram það álit aö ýmis-
legt megi betur fara við innheimtu
opinberra gjalda, einkum í virðis-
aukaskatti og staðgreiðslu. Magnús
Pétursson segir að tíl að auka skil-
virknina í innheimtu sé í undirbún-
ingi að íjölga mannskap í skatteftír-
htinu. -kaa
Hafnarfjörður veitir stórfé í verslunarmiðstöð:
120 milljóna ábyrgð
Bæjaryfirvöld í Hafnarfirði hafa
veitt fyrirtækinu Miöbæ Hafnar-
fjarðar hf., sem stendur að byggingu
verslunarmiöstöðvarinnar við
Fjarðargötu, ábyrgðir upp á 120
mihjónir króna með bakábyrgðum
miðað við ákveðin byggingarstíg og
hafa verktakamir þegar nýtt sér
ábyrgðir fyrir um 100 mflljónir.
Þá hafa bæjaryfirvöld samþykkt
viljayfirlýsingu um að bærinn kaupi
hlut í verslunarmiðstöðinni fyrir 50
mflljónir króna og legði tíu milljónir
í hótelbygginguna.
Auk þessa fær Miðbær Hafnar-
fjarðar hf. að öllum líkindum endur-
greidd lóöagjöld fyrir um 50 mihjónir
króna næstu 15 árin þar sem fyrir-
tækið gerði ráð fyrir 100 bflageymsl-
um í kjahara.
Búið er að steypa upp kjaUara og
fyrstu hæð verslunarmiðstöðvarinn-
ar og er byrjað að steypa upp aðra
hæð. Stefnt er að því að ljúka upp-
steypu í vor. Viðar Halldórsson,
framkvæmdastjóri Miðbæjar Hafn-
arfjarðar hf., segir að 80 prósentum
af uppsteypunni sé nú lokið þar sem
hinar hæðimar séu það litlar. Hann
segir að fyrirtækið eigi í viðræðum
viö um 25 aðfla um sölu á verslunar-
rými í miðstöðinni. Þegar er búið að
selja pláss fyrir tvær verslanir í
verslunarmiðstöðinni. -GHS
Samkeppnishæfi landa:
ísland í 17. sæti af 19
ísland fær slaka einkunn í könnun,
sem tímaritið Euromoney hefur
gert, þar sem reynt er að draga upp
samkeppnishæfi einstakra landa.
Könnunin á að gefa almennar vís-
bendingar um, hvaða lönd hafi
mest aðdráttarafl fyrir erlenda
fjárfesta. Löndin í Efnahags- og
framfarastofnuninni OECD í Evr-
ópu em flokkuð saman. Þar lendir
ísland í 17. sæti af 19 mögulegum.
Tímaritíð flokkar löndin í fimm
flokka og gefur stig. Flokkamir em
efnahagslegur styrkleiki, markað-
ir, auöUndir, áhætta og stjóm og
stjómskipulag. Mælikvarðarnir
em vegnir saman eftir ákveðinni
aðferðafræði og hefldarstig gefin.
ísland fær í hefldina aðeins 39,78
stíg. Frakkland er efst með 73,18
stíg (af 100 mögulegum). Þýskaland
kemur síðan með 71,45 og Bretland
70,97 stig. Danmörk lendir í 7. sætí
með 61,85 stig, Finnland er í 9. sæti
með 58,85 stig. Noregur fær 57,72
stig og Svíþjóð 57,37. Næst fyrir
ofan okkur em Spánn með 54,69
og Portúgal með 49,96 stig, og fyrir
neðan okkur em aðeins Grikkland
með 21,4 stig og Tyrkland með 19,85
stíg.
Mat af þessu tagi skiptír mjög
miklu í heimi, þar sem samkeppni
milU landanna fer vaxandi. í frétta-
bréfl Landsbréfa, sem greinir frá
meðal OECD-landa í Evrópu
Sjónarhom
Haukur
Helgason
þessu, segir aö staða íslands innan
hvers flokks, sem lagður er til
grundvaUar, sé svipuð og hefldar-
niðurstaðan gefur til kynna. Sam-
keppnishæfi landsins er þannig
frekar slök á öUum sviðum miðað
viðönnurlönd.
ísland fær lága einkunn fyrir
„stjóm og stjórnskipulag" eins og
Euromoney kaUar þann flokk. Hér
haldast í hendur, að hvatar til er-
lendrar íjárfestingar, tfl dæmis í
formi skattfríðinda, þykja fáir hér
á landi miðað við önnur lönd, og
lög og reglur em ekki taldar hag-
stæðar erlendum fjárfestum.
Stjómvöld og einkaaðflar hér á
landi þykja heldur ekki standa sig
vel í markaðssetningu og kynningu
landsins gagnvart erlendum fjár-
festum.
Stendur til bóta
Yngvi Harðarson hagfræðingur
taldi í viðtaU við DV, að við mund-
um á næstunni laga þessa stöðu.
ísland yrði fýsilegri kostur með að-
fld aö Evrópska efnahagssvæðinu.
Reglur EES styrktu réttarfarið í við-
skiptum. Samkeppnisregluryrðu
þær sömu í löndunum. Við gengj-
umst undir alþjóðlegar skuldbind-
ingar, sem veittu stjómvöldum auk-
iðaðhald.
íslendingar hafa að undanfórnu
verið að auka frjálsræðið í viðskipt-
um mifli ríkja. Erlendir tjárfestar,
sem hingað kynnu að leita, vflja
tryggja, að þeir komist burt með fé
sitt, telji þeir þörf á, ef þeir fjárfesta
á íslandi. Með öðrum orðum, „þeir
vilja ekki láta loka á eftir sér dyrun-
um“. Þess vegna þarf flutningur
fjármagns að vera frjáls.
Skattfríðindi hafa héryfirleitt ver-
ið í boði í praxís, tfl dæmis varðandi
álverið. Nú hafa íslensk stjómvöld
verið að laga skattahhðina, til dæm-
is meö afnámi aðstöðugjalds og
lækkun á tekjuskatti fyrirtækja.
Svona þættir gera fjárfestingu á ís-
landi fýsilegri kost en áður. Við
ættum að færa okkur upp á svona
Usta.
Allt þetta gæti þó gengið tfl baka,
tfl dæmis með nýrri ríkisstjóm.
Treyst á Rússana
Dagfara brá heldur betur í brún
þegar hann sá það í fyrirsögn í
Mogga í gær haft eftír Davíð Odds-
syni forsætisráðherra að „nýta beri
styrkleika Rússa til að tryggja ör-
yggi Evrópu allrar". Nú var Bleik
bragðið. Þetta hlaut að vera ein-
hver misskilningur eða prentvilla.
En svo fór Dagfari að rýna betur
í textann og sá að hér var rétt eftir
haft. Davíð hefur áhyggjur af þeirri
ískyggilegu þróun sem orðið hefur
eftir lok kalda stríðsins vegna
óvissunnar sem gætti um þróun
öryggismála í álfunni. Og svo segir
hann orðrétt:
„Öryggi Mið- og Austur Evrópu
eða ríkja Vestur-Evrópu verður þó
ekki tryggt á kostnað rússneskra
hagsmuna, heldur ber að nýta
styrkleika Rússa 1 Evrópu miðri og
austanverðri í þágu Evrópu allrar
með því að styrkja gagnkvæm og
marghliða samskipti mifli austurs
og vesturhluta Evrópu."
Þessi ummæli em viöhöfð á þingi
Norðurlandaráðs, svo ekki hefur
forsætisráðherra verið að tala af
sér í hita leiksins á Alþingi eða
flokksfundi. Þetta er ígrunduð
stefna hins vitra og víðsýna stjóm-
málamanns og má segja að Davíð
hafi með þessum merku ummæl-
um skipað sér sess meðal fremstu
hugsuða Vesturlanda í alþjóðamál-
vun.
Það er rétt hjá Davíð að lok kalda
stríðsins hafa skapað mikfl vanda-
mál. Þetta eru óþolandi óvissu-
tímar og mikfl eftirsjá í kalda stríð-
inu sem myndaöi skörp og skýr
skil á milli austurs og vesturs.
Menn vissu upp á hár hver var
hver og menn gengu að Rússunum
vísum sem vondu körlunum sem
Vesturlönd þurftu að varast. Rúss-
arnir höfðu ennfremur læst önnur
Austur-Evrópuríki á bak við jám-
tjaldið og Vesturlandabúar þurftu
ekki að hafa áhyggjur af þeim hluta
álfunnar. Rússamir pössuðu upp á
sitt.
Þetta vora góðir tímar og öryggi
Evrópu niðumjörvað. Eins og Dav-
íð bendir á, em þessir góðu tímar
Uðnir og óöryggið af því að hafa
engan óvin á vísum stað og algjöra
óvissu um hvað skuli varast hefur
krafist algjörrar endurskoðunar á
öryggismálum Evrópu.
Nú hefur Daviö okkar Oddsson
sett fram þá kenningu að öryggið
verði best tryggt með því að nýta
reynslu Rússa við að gæta áfram
öryggis Austur-Evrópu. Sem felst
þá í því að Rússar verði beðnir um
að senda rússneska herinn aftur
inn í austantjaldslöndin. Þeir hafa
tfl þess styrkleika, reynslu og
kunnáttu.
Þetta er í rauninni Yalta sam-
komulagið upp á nýtt. Churchill,
Stalín og Roosevelt sömdu einmitt
um sams konar skiptingu á Evrópu
í lok seinni heimsstyrjaldarinnar
með þeim góða árangri aö kalda
stríðið skapaði öryggi og festu í
Evrópu. Losið sem fylgt hefur í
kjölfar friðarins í Evrópu ógnar
örygginu og þess vegna var kominn
tími til að einn af leiðtogum Vestur-
landa gerði tillögu um að koma
Yalta samkomulaginu aftur á.
Það er ekki dónalegt hlutskipti
Davíðs okkar Oddssonar að feta í
fótspor Roosevelts og Stahns, og við
getum verið hreykin af forsætis-
ráðherranum okkar, sem hefur
fyrstur manna þoraö að benda á
þá miklu reynslu sem Rússamir
hafa í því að gæta öryggis austan-
tjaldslandanna og hversu mikfl
mistök það era að stofna til friðar
í Evrópu með allri þeirri óvissu
sem honum fylgir.
Með þessum hætti er unnt að
hafa náið samstarf viö Rússana,
hvenær líkur em á því að ófriður
bijótist út og raunar girða fyrir þaö
að ófriður brjótist út. Tfl þess þarf
að sjálfsögðu að efla herstöðvar
bæði austan og vestan jámtjalds
og þar með verður tryggt að Kan-
inn verður hér áfram í landinu til
að gæta {riðarins.
Að öðrum kostí er aldrei að vita
nema herskáar þjóðir á borö við
Pólverja eða Belga eða Norðmenn
eða Moldava efni tfl ófriðar og upp-
lausnar án þess að nokkur fylgist
með því. Þetta er óþolandi óvissa
og þá er betra að fela Rússunum
að fylgjast með sínu svæöi meðan
Nató fylgist með sínu og alhr hlutir
era á sínum stað og óvissan er úr
sögunni.
Þessari hugmynd Davíðs verður
að fylgja vel eftir. Hún er bæði
spjöll og framleg.
Dagfari