Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.1994, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 1994
Fréttir
Togarakaup íslendinga til úthafsveiða:
„Gullæði" eða sjálfsögð
sjáKsbjargarviðleitni?
Úthal, nýtt (yrirtæki sem er í eigu Tanga hl. á Vopnalirði og Hraðlrysti-
stöðvar Þórshalnar, helur keypt tvo ísiisktogara lyrir samtals 21 milljón
króna. Myndin er a( togaranum Cape Fox sem er systurskip togaranna.
„Það er yfirlýst og menn liggja
ekkert á því að þessi skipakaup
leiða til þess að ásókn okkar í
Smuguna mun aukast mjög og and-
staðan við þá stefnu okkar að
stunda þar veiðar mun aukast að
sama skapi. Nóg er hún þó fyrir,
t.d. í Noregi og Rússlandi, og þetta
mun veikja stöðu okkar gagnvart
öðrum þjóðum gífurlega. Mér
finnst því að menn ættu að skoða
þetta dæmi til enda áður en lengra
er haldið og láta ekki væntingar
um stundargróða verða skynsem-
inni yfirsterkari. Við höfum engan
hag af því aö bæta sjóræningjaveið-
um undir hentifána viö veiðar okk-
ar í Smugunni," segir útgerðar-
maður á Norðurlandi um skipa-
kaup sem íslenskir útgerðarmenn
hafa nú hafið í Kanada og munu
leiða til stóraukinnar veiða ís-
lenskra skipa í Smugunni.
Rök þeirra, sem taka þátt í því
þessa dagana að kaupa gamla tog-
ara erlendis sem nota á til úthafs-
veiða, erp þau helst að þeir segjast
vera að bregðast við kvótaskerð-
ingu og aflasamdrætti og við verð-
um við þær aðstæður að hasla okk-
ur völl viö úthafsveiðar. Þeir segja
einnig að þótt fullyrt sé að nóg sé
til af togurum í landinu til úthafs-
veiða þá séu þeir ekki nýttir til
slíkra veiða og þeir fáist ekki keypt-
ir fyrir það verð sem í boði er er-
lendis um þessar mundir, t.d. í
Kanada. „Langflestar fiskveiði-
þjóðir leggja sífellt meiri áherslu á
úthafsveiðar og hvers vegna ættum
við ekki að gera það einnig. Mér
finnst það þröngsýni, sem lýsi
reyndar minnimáttarkennd, að
láta alla aöra hagnast á úthafsveið-
um en stunda þær ekki sjálfir,"
segir einn þeirra útgeröarmanna
sem er í skipakaupum í Kanada
þessa dagana.
Ekki okkur til framdráttar
Landssamband íslenskra útvegs,-
manna hefur ekki ályktað um þetta
mál en Kristján Ragnarsson, for-
maður og framkvæmdastjóri sam-
takanna, hefur á þessu ákveðna
skoðun. „Við höfum viljað stuðla
að því að stofnar utan 200 mílna séu
verndaðir og þess vegna beri að
semja um vernd slíkra stofna. Það
tókst okkur ekki gagnvart Norð-
mönnum sem tóku okkur vægast
sagt fálega í þeim einu viöræðum
sem fram hafa farið um veiðar okk-
ar í Smugunni. Þess vegna ætlum
við okkur að stunda þar veiðar
áfram. En þaö þýðir ekki það að
við eigum að flytja hálfan kana-
díska flotann í íslenska eigu til að
hefja einhveija stórkostlega við-
bótarútgerð á þessu svæði. Ég vil
líka vekja athygli á því að þetta er
áhættusöm útgerð og menn hafa
komið úr Smugunni með öngulinn
í rassinum.
Fréttaljós
Gylfi Kristjánsson
Það er líka fráleitt að stækka flota
okkar með þessum hætti, hvort
sem menn eru að tala um að skrá
þessi skip á íslandi, eins og sóst er
eför, eða þau veröa gerð út undir
hentífána og skráð þar sem þau
hlíta hvorki lögum né reglum
nokkurs manns. Mér finnst það
ekki málstað íslendinga til fram-
dráttar í fiskvemdunarsjónarmið-
um að fara að gera skip út undir
hentifánum," segir Krisfján.
Margir ætla að græða
Þeir sem em andvígir þessum
togarakaupum hafa einnig áhyggj-
ur af því að það gerist sem oft hef-
ur gerst áður hér á landi þegar ein-
hver telur sig fá góðá hugmynd að
allt of margir komi í kjölfarið og
ætli að græða á hugmyndinni líka.
Þetta muni leiða til þess að á meðan
skip fáist erlendis á útsöluverði
verði þessi skip keypt hvert af öðm,
þau skráð erlendis og send til veiða,
t.d. í Smugunni. Það þýði um leiö
stóraukna sókn íslenskra skipa
þangað og slíkt gæti komið okkur
í koll síðar, t.d. ef semja þarf viö
Norðmenn um veiðar á loðnu og
jafnvel síld. Þeir segja einnig að ef
við þyrftum að auka veiðar okkar
í Smugunni þá sé skortur á skipum
til þess ekki vandamál.
Það er ekki bara hér við land sem
menn hafa mátt horfa upp á hrun
fiskistofna. Þetta hefur gerst víða
og afleiðingarnar em m.a. að víða
hefur togumm verið lagt í miklum
mæli og þeir settir á söluskrá. Þessi
skip em mjög misjöfn aö gæðum,
sum þeirra em sögð vera „ryðkláf-
ar“, önnur eru orðin mjög gömul
og þarfnast kostnaðarsamra við-
gerða en í þessum skipaflota em
einnig skip sem eru í mjög góðu
ástandi og hafa verið mikiö end-
umýjuð. Sem dæmi um úrvalið
má nefna að tahð er aö í heiminum
í dag séu á söluskrá hátt í 400 togar-
ar.
Útsöluverð
Og verðið er ekki til að fæla menn
frá. Fréttir af því að Siglfirðingur
hf. á Siglufirði hafi verið að kaupa
81 metra langt frystiskip, mjög full-
komið og vel búið skip, fyrir aðeins
70-80 milljónir króna, hljóta að
vekja athygli og ýta við einhveij-
um, enda er þetta verð t.d. lægra
en aflaverðmæti úr bestu veiðiferð-
um sem íslensk frystiskip hafa far-
ið í. Þá hafa fréttir um að nýtt fyrir-
tæki, sem er í eigu Tanga hf. á
Vopnafirði og Hraðfrystistöðvar
Þórshafnar, hafi keypt tvo ísfisk-
togara fyrir 21 milljón króna sam-
tals ekki vakið minni athygli.
Það er í fullri alvöru rætt um það
að á næstunni muni íslenskir aðil-
ar kaupa 10-15 skip í Kanada og
fleiri skip gætu bæst við sem keypt
væru annars staðar. Skipin fá ekki
skráningu hér á landi og munu því
sigla undir fánum annarra þjóða,
e.t.v með erlendum áhöfnum. Og
menn hggja ekkert á þeirri ætlun
sinni að stefnan sé fyrst og fremst
sett á Smuguveiðar, í hinni einu
og sönnu Smugu, þótt einnig megi
finna aðrar „smugur" til að veiða í.
Gullæði?
Og þama er komið að því atriði
sem andstæðingar þessara togara-
kaupa setja fyrst og fremst fyrir
sig. Þeir segja að nóg sé nú andstað-
an við Smuguveiðar íslenskra
skipa í Noregi og Rússlandi og víð-
ar þótt þetta bætist ekki viö. Því
verði aldrei tekið með þögninni aö
30-40 íslenskir togarar, auk e.t.v.
einhverra netabáta, muni stunda
veiðar í Smugunni þegar kemur
fram á vor og bestí veiðitíminn
rennur upp þar. Við hljótum að
koma til með að gjalda þess að fara
þangað með „sjóræningjaskip" sem
sigh undir „hentifánum" annarra
þjóöa. Það sé því augljóst að „guh-
æði“ einstakra útgerðarmanna geti
skaðaö okkur mjög. Þegar málið er
skoðað og rætt við hagsmunaaðila
fer ekki á milli mála að menn eru
upjög á öndverðum meiði og þeir
verða sennilega aldrei sammála
um hvort þetta sé æskheg þróun í
íslenskum sjávarútvegi.
í dag mælir Dagfari_ . _____
Sparnaður hjá ríkinu
Einkavæðingaráform sfjórnvalda
hafa gengið misjafnlega. Bæði er
að starfsmenn ríkisfyrirtækja hafa
brugðist illa viö og eru á móti því
að vera einkavæddir og svo hitt að
mörg ríkisfyrirtækj anna eru ekki
beinhnis söluhæf. Það hefur sem
sagt komið í Ijós að það eru engir
kaupendur að stofnunum og fyrir-
tækjum á vegum ríkisins vegna
þess að þaö er ekkert upp úr því
að hafa að kaupa ríkisstofnanir
með taprekstri. Opinberir starfs-
menn hafa löngum komist upp með
það að leita í ríkiskassann þegar
Úárveitingamar eru þrotnar og til
hvers þá aö reka fyrirtækin eða
stofnanirnar með hagnaði og af-
gangi þegar stóri bróðir er jafnan
tíltækur til aö greiða það sem upp
á vantar?
Stofnanir sem ekki skUa hagnaði
og em á framfæri ríkisins eru ekki
líklegar tíl að ganga út og þess
vegna sitja ráðherrarnir uppi með
skrifstofur, stofnanir og fyrirtæki
á vegum hins opinbera sem engin
leið er að hafa neitt upp úr og ganga
þess vegna ekki út.
Á sama tíma er ráðherrum uppá-
lagt að spara og draga saman seglin
og fækka stofnunum og selja aUt
lauslegt tíl að draga úr fjárlagahah-
anum. Er nema von að blessaðir
mennimir fómi höndum!
Auðvitað hefur líka verið á dag-
skrá að leggja niöur stofnanir sem
reknar eru í opinbera kerfinu án
þess að nokkur vití raunverulega
tU hvers þær em. Það hefur líka
gengið Ula, enda banna landslög aö
opinberir starfsmenn séu lagðir
niður og meðan ekki er hægt að
leggja starfsmennina niður er erfitt
að leggja stofnanimar niður.
AUt þetta vefst fyrir ríkisstjóm-
inni og ráðherramir hafa satt að
segja gefist upp á spamaðinum og
fjármálaráðherra verður aö sætta
sig við hallann og hefur ekki önnur
vígi tíl að flýja í en þau að gera
spár um mikinn halla og hæla sér
svo af því að halhnn verði minni
en hans eigin spá sagði til um.
En svo fæddist fótur. Össur
Skarphéðinsson tók sæti í ríkis-
stjórninni á haustmánuðum og hef-
ur nýjar spamaðarráðstafanir í
farteskinu. Hann hefur nú fundið
nýja aðferð til að fækka í opinbera
geiranum, bæði fyrirtækjum og
starfskrafti. Aðferðin er þessi:
Ráðherrann ákveður að flytja
ríkisfyrirtæki út á land. Sam-
kvæmt þessari patentlausn hefur
hann ákveðið að flytja skrifstofu
veiðimálastjóra norður á Akureyri.
Hjá stofnuninni vinna sjö til átta
manns og mun það Uggja fýrir að
enginn starfsmaður stofnunarinn-
ar hefur samþykkt að fara noröur.
Ekki fæst annað starfsUð af þeirri
einfóldu ástæöu að ekki finnst sér-
menntaö fólk tíl að taka við þessum
störfum. Þar með mun stofnunin
leggjast niður og ráðherrann hefur
náð fram því ætlunarverki sínu aö
fækka hjá ríkinu. Stofnunin logn-
ast út af og Uðurinn fellur niður.
Bingó!
Þetta er auðvitað stórsnjöU hug-
mynd hjá ráðherranum. Fleiri ráð-
herrar geta að sjálfsögðu farið að
dæmi hans. Aðalatriðið er að ráð-
herrar kanni rækUega hvort starfs-
menn hjá viðkomandi stofnun hafi
nokkur tök á því að flytja út á
landsbyggðina. Ef ekki, þá er um
að gera að flýta sér aö taka ákvörð-
un um flutning og standa fast á
henni. Flytja strax og engar vifi-
lengjur. Þannig fer stofnunin en
ekki starfsmennimir og ef ekki em
starfsmenn þá er stofnunin vanhæf
tíl að starfa og þá Uggur beinast við
að loka stofnuninni.
Undirstöðuatriðið er sem sagt að
tryggja það fyrirfram að starfsfólk-
ið neití að flytja. Þá skal flutt. Stað-
setning stofnunarinnar ræðst af
þessu úrsUtaatriði. Ef það leikur
minnsti vafi á um aö einhver
starfsmanna ljái máls á því að flytja
skal samstundis hætt við flutning-
inn. Þá ber hann ekki árangur.
Mistökin hjá starfsmönnum Veiði-
málastofnunar vom einmitt þau að
þeir neituðu aö flytja. Ef þeir hefðu
samþykkt aö flytja hefði aldrei ver-
ið flutt þvi þá hefði flutningurinn
ekki skUað tUætluðum árangri.
Með öðrum orðum: flutning á rík-
isstofnun verður að skipuleggja
með það í huga að starfsmennimir
vilji ekki flytja til þess staðar sem
ráðherramir hafa fundið út að
starfsmenn vUji ekki flytja til.
Þannig gekk dæmið upp hjá Öss-
uri.
Dagfari