Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1995, Page 12

12
LAUGARDAGUR 28. JANÚAR 1995
Erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Mary Wesley:
An Imaginatíve Experience.
2. Peter Hpeg:
Miss Smilla's Feeling for
Snow.
3. Anne Rice:
Interview With the Vampire.
4 Dtck Francts:
Decider.
5. Sebastian Faulks:
Birdsong.
6. Robert James Walier:
Slow Waltz in Vedar Bend.
7. Colin Forbes:
The Power.
8. Gerald Seymour:
The Fighting Man.
9. RosieThomas:
Other People's Marriages.
10. Bernard Cornwell:
Copperhead.
Rit almenns eðlis:
1-AndyMcNab:
Bravo Two Zero.
2. Jung Chang:
Wild Swans.
3. N.E. Thing Enterprises:
Magic Eye.
4. W.H. Auden:
Tell Me the T ruth about Love.
5. J. Cleese & R. Skynner:
Lífe and how to Survive It.
6. Atan Clark:
Diaries.
7. Bill Bryson:
The Lost Contínent.
8. James Goldsmith:
The Trap.
9. Angus Deayton:
Have I Got News for You.
10. Bill Bryson:
Neither Here Nor There.
(Byggt á The Sunday Tímes)
DanmÖrk
Skáldsögur:
1. Suzanne Brogger:
Transparence.
2. Johannes Mollehave:
Det tabte sekund.
3. Peter Hoeg:
Froken Smillas
fornemmelse for sne.
4. Jung Chang:
Vílde svaner.
5. Anne Rice:
En vampyrs bekendeiser.
6. Arturo Perez-Reverte:
Det flamske maleri.
7. Herbjorg Wassmo:
Lykkens son.
(Byggt á Politiken Sondag)
Veruleiki
nýrra tíma
„None to Accompany Me“ heitir nýj-
asta skáldsaga suður-afríska nób-
elskáldsins Nadine Gordimer en þetta
er fyrsta skáldverk hennar eftir að
aðskilnaðarstefna kynþáttanna var
lögð til hliðar í Suður-Afríku og Nel-
son Mandela tók við stjórnartaumum.
Sagan hefur fengið góðar viðtökur og
birst hafa mörg viðtöl við höfundinn
í vestrænum fjölmiölum. Hér er grip-
ið ofan í eitt nýlegt viðtal við Gordi-
mer um bókina.
- Endurspegla persónurnar í þessari
skáldsögu suður-afrískan veruleika
dagsins?
Sams konar hlutir og koma fyrir
fólkið í bókinni eru að gerast í landi
mínu. Svart fólk úr öllum stéttum
er að flytja til borganna. En það mun
taka langan tíma fyrir borgirnar að
verða að samstæðri heild. Viljinn er
fyrir hendi, lögin gera það fært. Al-
menningur hefur möguleika sem áð-
ur voru ekki fyrir hendi.
- Fólk virðist einnig nálgast hvað
annað andlega?
Já, fólk hlustar núna hvað á annað
og skiptist á skoðunum. Þar er ég
ekki bara að tala um svarta og hvíta.
Ég er líka að tala um pólitíska og
stéttarlega skiptingu meðal svert-
ingja. Þar er aukinn vilji til að standa
saman að alls konar verkefnum.
- Söguhetja þín, Vera Stark, hafnar
fjölskyldu sinni og skylduliði til að leita
að sjálfri sér. Er Vera tákn fyrir Suður-
Afríku í leit aö nýrri sjálfsvitund?
Nei, ég held að hún sé dæmi. Það
er ótrúlegt að sjá þær breytingar sem
nú eiga sér staö. Lítum til dæmis á
Nadine Gordimer - nóbelsskáld og
höfundur „None to Accompany Me“.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
Afríkanana, hvítu öfgamennina til
hægri sem vilja endurreisa gamla
aðskilnaðarkerflð. Þeir eru í raun og
veru reiðubúnir að fara til af-
skekktra staða þar sem þeir fá að
vera í friði. Ég líki þeim við fólk sem
er að yfirgefa landið.
Stórbrotin verkefni
- Ein sögupersónanna, Mpho, er
dóttir byltingarsinna, uppalin í Eng-
landi. Hún er úr sambandi við þá
menningu sem foreldrar hennar
böröust svo ákaft fyrir. Er það svo
með marga af útlögunum sem snúa
heim til Suður-Afríku?
Þar er um tvenns konar fólk að
ræða. Annars vegar þá sem lifðu við
gífurlega erfiðleika og voru kannski,
eins og Mandela, 27 ár í fangelsi. Það
er ekki hægt að gagnrýna þá fyrir
að hafa farið úr landi. Þeir fóru,
störfuðu fyrir andspyrnuhreyfing-
una og áttu erfitt líf. Þegar þetta fólk
snýr aftur er litið á það sem hetjur.
Því miöur eru hins vegar nokkrir
sem einfaldlega flúðu af hólmi. Þeir
koma nú til baka og ætlast til að litið
sé á þá sem hetjur. Það er ekki gert.
- Vera Stark er hvít og tekur virkan
þátt í endurreisn landsins. í lokin
dregur hún sig samt í hlé. Segir það
eitthvað um líf hvítra í Suöur-Afríku
nú?
Ég skil ekki af hverju svo mikil
áhersla er lögð á það sem hendir
hvíta fólkið. Hvað er að gerast hjá
þeim svörtu? Núna höfum við öll
sömu réttindi.
- Hvað ættu lesendur að læra um
hina nýju Suður-Afríku viö lestur
skáldsögu þinnar?
Ég vona að þeir fái tilfmningu fyrir
hinum sanna veruleika Suður-Afr-
íku, þeim dásamlega árangri frelsis-
ins sem náðst hefur á fáeinum mán-
uöum og jafnframt skilning á því að
fólkið þarf aö takast á við stórbrotin
verkefni og að við þurfum aðstoð.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Michael Crichton:
Disclosure.
2. Anne Rice:
interview with the Vampire.
3. Ken Follett:
A Dangerous Fortune.
4. E. Annie Proulx:
The Shipping News.
5. Anne Rice:
The Vampire Lestat.
6. Robert James Walker:
Slow Waltz in Cedar Bend.
7. Dean Koontz:
Mr. Murder.
8. Peter Hoeg:
Smilla's Sense of Snow.
9. Michael Palmer:
Natural Causes.
10. Anne Rice:
The Queen of the Damned.
11. Catherine Coulter:
Lord Harry.
12. Richard P. Evans:
The Christmas Box.
13. Tom Clancy:
Without Remorse.
14. Jonathan Kellerman:
Bad Love.
15. Sandra Brown:
Eloquent Silence.
Rit almenns eðlis:
1. B.J. Eadie 8c C. Taylor:
Embraced by the Light.
2. Jerry Seinfeld:
Seinlanguage.
3. Thomas Moore:
Care of the SduI.
4. Delany, Delany & Hearth:
Having Our Say.
5. Thomas Moore:
Soul Mates.
6. Karen Armstrong:
A History of God.
7. Maya Angelou:
Wouldn't Take Nothing for
My Journey now.
8. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
9. Newt Gingrich, D. Armey o.fl:
Contract With America.
10. Joan Wester Anderson:
Where Angel's Walk.
11. Baíley White:
Mama Makes up Her Mind.
12. M. Scott Peck:
Further Along the Road Less
Traveled.
13. Maya Anagelou:
I Know Why the Caged Bird Sings.
14. M. Hammer og J. Champy:
Reengineering the Corporation.
15. Tom Clancy:
Armored CAV.
(Byggt á New York Times Book Review)
Vísindi
Dýrvalda
ofnæmi
Franskir vísindamenn telja að
ofnæmistegund, sem kölluð er
ofsakláði, orsakist af hundum og
köttum með orma.
Genevieve Ghene og félagar
hennar við háskólasjúkrahúsið í
Bordeaux rannsökuðu blóð úr 51
manni með þrálátan ofsakláða.
Þau komust aö því að sjö sinnum
meiri líkur voru á að fólk þetta
væri smitað af algengu sníkju-
dýri sem lifir í hundum en þeir
sem ekki eru með ofsakláöa.
Vísindamennirnir ráðleggja því
þeim sem þjást af ofsakláða að
láta ormahreinsa gæludýrin sín,
halda flækingsdýrum burt úr
görðum sínum og þvo sér oft um
hendur.
Vatnshöfuð
greint
i Bretlandi hefur verið uppgötv-
uð ný aðferð til að greina fæöing-
argallann vatnshöfuð fyrr en áð-
ur hefur verið hægt.
Með erfðagreiningu er hægt að
sjá vansköpun þessa eftir aðeins
tíu vikna meðgöngu. Áður var
ekki hægt að greina vatnshöfuð
fyrr en eftir 16 vikur og þá með
hljóðbylgjum.
Einstaklingar sem fæðast með
vatnshöfuö eru mjög þroskaheft-
ir og deyja ungir.
T f * W
Umsjon
Guölaugur Bergmundsson
Tómatar allt-
afsemnýir
Breskir neytendur verða hinir
fyrstu í Evrópu til að fá að bragða á
matvöru sem hefur verið framleidd
með aðstoð erfðatækni. Það gerist
siðar á árinu þegar tómatþykkni úr
tómötum sem ekki geta rotnað kem-
ur á markaðinn.
Það er líftæknifyrirtækið Zeneca
sem markaðssetur tómatþykknið en
þaö hlaut samþykki yfirvalda fyrir
skömmu.
Tómatarnir, sem þykknið er fram-
leitt úr, eru ræktaðir í Kaliforníu í
Bandaríkjunum þar sem þeir komu
í verslanir í október síðastliðnum.
Við ræktun þeirra hefur erfðatækn-
inni verið beitt á þann hátt að geni,
sem kemur í veg fyrir rotnun, er
komið fyrir í tómötunum. Breyting-
arnar verða til þess að tómatarnir
geta þroskast hægar en það eykur
geymsluþol þeirra í verslunum og
bætir bragðið.
Zeneca ætlar að merkja tómat-
þykknið þannig að ekki fari milli
mála hvað þar er á ferðinni. Þannig
ætla forráðamenn fyrirtækisins að
byggja upp traust neytenda á vörum
sem þessum. Zeneca-menn eru nefni-
lega með áform uppi um framleiðslu
á erfðabreyttum banana sem á að
bragðast betur en hefðbundnir. Þá
verður hægt að nota þessa sömu
tækni viö aðra mjúka ávexti á borð
við ferskjur og melónur.
Ekki eru allir jafn hrifnir af því að
selja matvæli sem erfðatæknin hefur
fengist við. Þau gætu reynst skaðleg
bæði mönnum og náttúru þegar til
lengri tíma er litið. Grænfriðungar
telja að þessi nýja fæðutegund geti
orsakað nýjar tegundir mataróþols
og að ræktun hennar kunni að or-
saka „erfðamengun" við frævun með
hefðbundnum uppskeruávöxtum.
Tómatar sem rotna ekki
Orkan er á
tunglinu
Þroskaferill tómatsins stjórnast af fjölda ensíma (prótína sem hraða
ákveðnum efnahvörfum) sem stjórna lit, bragði og áferð
Vísindamenn hafa borið kennsl á genið
(hluti af DNA*) sem stjórnar ensímun-
um sem ráða efnasamböndunum sem
valda því að tómatur-inn mýkist og
loks rotnar
Tómatplöntufruma
DNA tómat■
plöntunnar
REUTER
Ný kynslóð tómata sem eru með
nýja genið er ræktuð og
bragð og lit en þeir haldast jafn
stinnir og tómatar sem eru ekki alveg
þroskaðir
'DNA: érfðavisirinn sem sljórnar
þroska frumna i öllum lifverum
DNA tómatsins er einangrað og
verkun gensins er snúið við svo
framleiðsla efna sem mýkja tómat-
inn er stöðvuð
Verkun gensins sem stjórnar
áferð tómatsins er snúið við
Breytt DNA
sett inn
í tómatfræið
Frumu-
Ýmislegt bendir tíl þess að í
framtíöinni muni jarðarbúar
sækja mikilvæg hráefni til orku-
framleiðslu alla leið til tunglsins.
Japanir eru þegar farnir að búa
sig undir að sækja þangað frum-
efnisísótópinn helíum-3 og segja
þeir að það verði á næstu öld.
Vitað er að í tunglrykinu er að
finna að minnsta kosti eina millj-
ón tonna af helíum-3 en ísótópur
þessi er langbesta eldsneyti sem
hægt verður að nota í kjamaofn-
um framtíðarinnar. Þegar hel-
íum-3 og þungt vetni renna sam-
an verður úr því mengunarlaus
orkugjafi.
Geimratsjá
í olíuleit
Evrópska geimvísindastofnun-
in hefur í samvinnu við banda-
rískt fyrirtæki þróað nýja tegund
geimratsjár sem mun gera oliufé-
lögum, fornleifafræðingum og
fleiri kleift að sjá starfsvettvang
sinn frá nýju sjónarhomi, ef
menn vilja borga fyrir þjón-
ustuna.
Nýja ratsjáin starfar bæði á
nóttu og degi en tii þessa hafa
gervihnettir á sporbaug um jörð-
ina aðeins getað tekið myndir að
degi til og þegar heiðskírt er.
Geimratsjá þessi getur sent
myndir til jarðarinnar á þremur
tíðnisviðum samtímis. Þaö hefur
þann kost að hægt er að gera
hágæða litmyndir. Tækið gæti
nýst við olíuleit eða leit fornleifa-
fræðinga aö týndum borgum.
Heimild: Liffræði, Saunders College Publishing