Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1995, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1995
15
Hún hljómar óneitanlega vel í eyr-
um veröleikakenningin sem hópur
ungra kvenna í Sjálfstæðisflokkn-
um, Sjálfstæðar konur sem svo
nefna sig, hefur teflt fram gegn
hugmyndum um kynjakvóta og
forgangsrétt. Konur, segja þær,
eiga að hafa allan sama rétt og karl-
ar en engan umframrétt. Það á að
meta þær á eigin forsendum, en
ekki forsendum kynferðis. Þannig
eiga konur til dæmis að fá störf
vegna hæfileika sinna en ekki
vegna þess aö þær eru konur. Og
sama gildir auðvitað um karla,
segja þær.
En allt verðleikatal er viðkvæmt
og vandmeðfariö. Höfundur þessa
pistils flutti fyrir tæpum áratug
verðleikaboðskap á þingi lista-
manna úti á landi, þar sem menn
voru saman komnir til að ræða
skipulag opinberra menningar-
styrkja og mismunandi útdeilingu
þeirra eftir landshlutum. Ég minn-
ist þess að hafa átt fótum fjör að
launa, þvílík var hneykslunin og
gremjan yfir þvi að þessi ungi mað-
ur skyldi leyfa sér að halda því
fram að búseta skipti minna máli
en hæfileikar þegar styrkir væru
veittir úr opinberum sjóðum.
Sjálfstæðai' konur hafa með svip-
uðum hætti fengið að finna fyrir
því að verðleikakenningar um
mannfólkið er auðvelt að misskilja
og mistúlka. Jafnvel stallsystur
þeirra í Sjálfstæðisflokknum, sem
Sjálfstæðar konur vilja að konur jafnt sem karlar njóti jafnréttis á grundvelli verðleika en ekki kynjakvóta
eða valdboðs. DV-mynd ÞÖK
misrétti. Ríkjandi mæðrahyggja og
ijölskylduhyggja, ofuráhersla á til-
tekin hlutverk kvenna, beinir kon-
um inn á afmarkaðar brautir og
skerðir möguleika þeirra til að
velja sér lífsstíl varðandi starfs-
frama, barneignir og fleira.
Mæðra- og fjölskylduhyggja
gegnsýrir hugmyndafræði
Kvennalistans, segja Sjálfstæðar
konur. Og til viðbótar kemur svo
félagshyggja flokksins sem aftur
skerðir frelsi kvenna og karla til
að velja. Áherslan í nútíma
kvennabaráttu hljóti að vera á
frelsi og rétt einstaklingsins.
Fersk rödd
Þetta hljómar sem fyrr segir að
mörgu leyti vel og sannfærandi.
En kannski hefur framsetningin
verið of köld og hugmyndafræðileg
eins og menntafólki (en Sjálfstæðar
konur eru upp til hópa ungar
menntakonur) hættir einatt til.
Hvað sem því líður hafa Sjálfstæð-
ar konur á stuttum tíma náð þeim
árangri að vera rödd sem hlustað
er á af forvitni og eftirvæntingu og
það er árangur út af fyrir sig. Og
árangurinn er ekki síður verður
athygli í ljósi þess að á sama tíma
er að fjara undan Kvennalistanum.
Hann er hættur að vera það að-
dráttarafl fyrir konur sem hann
var. Nái Sjálfstæðisflokkurinn að
Sjálfstæðar konur
í sjálfu sér eru þeim kannski ekki
ósammála um grundvallarhugsun-
ina, hafa rokið upp og ekki vandað
þeim kveðjurnar.
Deilt um ráðherraval
Tilefni þeirra deilna um mál-
flutning Sjálfstæðra kvenna sem
nú eru uppi er ráðherraval Sjálf-
stæðisflokksins á dögunum. Ein
hinna ungu kvenna lét svo um-
mælt í sjónvarpsviðtali að ekkert
væri athugavert við það að karl-
maður hefði verið valinn í eina
ráöherraembætti sjálfstæðis-
manna sem losnaði. Sá sem valinn
var væri einfaldlega hæfastur í
embættið. Þama þótti ýmsum kon-
um í flokknum að ómaklega væri
vegið að hæfileikaríkum konum í
þingflokknum. Þar á meðal væru
konur með mikla þingreynslu sem
fyllilega gætu valdið ráðherraemb-
ætti og ættu það skilið. Konur ættu
ekki að vera upp á punt í flokknum
heldur væru þær komnar til að
beita sér og hafa áhrif.
Framhaldið þekkja margir les-
endur úr fréttum. Landssamband
sjálfstæðiskvenna samþykkti harð-
orða ályktun um rýran hlut
kvenna í flokknum. Þess var kraf-
ist að konur fengju hin og þessi
valdaembætti Sjálfstæðisflokksins
í sinn hlut. Einstakar konur reif-
uðu jafnvel hugmyndir um sér-
framboð sjálfstæðiskvenna og þar
fram eftir götunum.
Mér virðist að þarna hafi verið
talað svolítið í kross. Þingkonur
Sjálfstæðisflokksins geta vel verið
afskaplega hæfar til aö gegna ráð-
herraembættum þótt karl hafi ver-
ið tekinn fram fyrir þær að þessu
sinni. Spurningin er allt eins hvort
karlmaðurinn sem valinn var hafi
átt að gjalda fyrir kynferði sitt.
Getur ekki verið að kjarni málsins
sé sá að konumar í þingflokknum
hafi verið búnar að tapa slagnum
um ráðherrasæti fyrir kosningár?
Staðreyndin er sú aö konur skipa
óvíða efstu sæti á framboðslistum
Sjálfstæðisflokksins. Þeim hefur
ekki gengiö vel í prófkjörum eða á
fundum kjördænúsráða sem velja
framboðslistana.
Hæfileikar en
ekki kynferði
Annars verður Sjálfstæðis-
flokknum varla álasað fyrir það að
hafa tóma karlrembu að leiðarljósi.
Voru ekki fyrstu konumar sem
gegndu embættum borgarstjóra í
Reykjavík og ráðherra í ríkisstjóm
íslands úr Sjálfstæðisflokknum?
Spyrja má: Hefur flokkurinn nokk-
uð staðið sig verr en aðrir flokkar
við val á konum í ýmsar trúnaðar-
stöður?
Sjálfstæðar konur gefa ekki mik-
ið fyrir málflutning af þessu tagi,
hvort sem hann kemur frá þeim
sem verja vilja stefnu flokksins
gagnvart konum eða hinum sem
telja að flokkurinn hafi staðið sig
illa. Þær segja að kvennabaráttan
snúist ekki um það að konur fái
að gegna hinum og þessum emb-
ættum sem karlar hafa lengstum
haft fyrir sig. Það breyti í sjálfu sér
engu hvort kona eða karl gegni til-
teknu embætti, aðalatriðið sé að
viðkomandi hafi hæfileika til að
gegna því. Frá sjónarmiði þeirra
skiptir það líka höfuðmáli að konur
hafi sama rétt og stöðu og karlar
Laugardags-
pistilliim
Guömundur Magnússon
fréttastjóri
til að sækjast eftir hvaða starfi eða
embætti sem er. Til þess þurfi þær
frelsi úr viðjum hugmynda um
hlutverk kvenna sem séu enn ríkj-
andi í þjóðfélaginu og meira að
segja Kvennalistinn ýti undir.
Það er einmitt gagnrýni Sjálf-
stæðra kvenna á Kvennalistann og
hugmyndaheim hans sem hefur
orðið til þess að hleypa nokkrum
hita í umræðurnar um Sjálfstæðar
konur og skoðanir þeirra. Kvenna-
listakonur taka því eðlilega ekki
með þögninni að þær séu dragbítur
á frelsi kvenna. Og þær eru greini-
lega síður en svo sáttar við það að
helsti hugmyndafræðingur Sjálf-
stæðra kvenna virðist vera fyrr-
verandi foringi þeirra sjálfra, Sig-
ríður Dúna Kristmundsdóttir.
„Kvennapólitík
tilhægri"
En hver eru þá rök Sjálfstæðra
kvenna og hvað eru þær eiginlega
að fara? í nýjasta hefti tímaritsins
Stefnis, sem Samband ungra sjálf-
stæöismanna gefur út, er að finna
samantekt um „kvennapólitík til
hægri“, sem gefur gott yfirlit yfir
hugmyndir Sjálfstæöra kvenna.
Með talsverðri einfoldun má reyna
að endursegja efnið með eftirfar-
andi orðum: Frelsi einstaklingsins
er grundvallaratriði og helsta bar-
áttumálið. Sérhver einstaklingur,
konur jafnt sem karlar, á að geta
ráðið lífi sínu sjálfur og átt sama
rétt til að nýta þau tækifæri sem
bjóðast á lífsleiðinni. Þótt munur
sé á kynjunum þýðir hann ekki að
annað kynið sé hinu fremra á ein-
hverjum sviðum. Áhersla á móður-
hlutverk kvenna elur t.d. á kynja-
misrétti, þ. á m. kynbundnu launa-
fylla það tómarúm sem myndast
verður það að teljast umtalsverður
pólitískur ávinningur. En mörg
ljón eru í veginum. Kaldar kveðjur
frá Landssambandi sjálfstæðis-
kvenna til Sjálfstæðra kvenna sýna
að innan flokksins eiga menn eftir
að tala mikið saman áður en allt
fellur í ljúfa löð. Kannski er raun-
verulegur málefnaágreiningur fyr-
ir hendi sem ristir dýpra en Sjálf-
stæöisflokkurinn þolir. Kannski
eru menn bara að nota ólík orð og
hugtök um sömu hugmyndirnar.
Það á allt eftir að koma í ljós.
Hugarfarsbreyting
Og það er svo annar handleggur
að frelsi og réttur kvenna er ekkert
einkamál stjórnmálaflokkanna
heldur varðar okkur öll. Öldin sem
er að renna skeið sitt á enda hefur
verið mikil frelsisöld fyrir konur.
En augljóst er að það verður ekki
fyrr en á næstu öld sem sú nauð-
synlega hugarfarsbreyting hefur
orðið sem tryggir konum jafnan
rétt og jafnt frelsi og körlum.
Ýmsir vilja stytta þessa leið meö
kynjakvótum og lagaboðum um
forgang kvenna til ýmissa starfa.
Það held ég að sé misráðið og verði
til þess eins að við lendum öll í
ófæru. Metnaður okkar hlýtur aö
ganga út það að ná árangri sem er
raunverulegur og varanlegur en
ekki knúinn fram með valdboði og
á sér þar af leiðandi ekki nauðsyn-
legan hljómgrunn og örugga fram-
tíð.