Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1995, Blaðsíða 4

Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1995, Blaðsíða 4
4 MIÐVIKUDAGUR 13. SEPTEMBER 1995 Fréttir Þúsundir tonna af þorski skipta um nafn og númer: Sílin gómuð en stór- laxarnir sleppa Þegar Fiskistofa er búin að þjarma aö kvótasvíndlurunum þannig að þeir missa kjarkinn þá tekur ekki betra viö. Menn taka til við að henda fiskinum í sjóinn. Kvótasvindl á íslandi er staðreynd og það eina sem menn greinir á um er í hversu miklum mæli það á sér stað. Nefndar eru tölur sem leika á bilinu 10 til 30 prósent af lönduðum þorskafla. Það þýðir að fram hjá vigt eða undir fölsku flaggi fara á bilinu 15 til 45 þúsund tonn árlega. Löndun fram hjá vigt hefur átt sér stað á ís- landi frá því vigtun afla var lögbund- in. Þetta var þó allar götur fram á daga kvótakerfisins í litlum mæli og að mestu bundið viö aðrar tegundir en þorsk. Um var að ræða tegundir á borð við ýsu, lúðu og steinbít seín fór á innanlandsmarkað til neyslu. Sá fiskur sem þannig barst á land varð hluti af neðanjarðarhagkerfi sem aldrei kom upp á yfirborðið og skilaði hvergi sköttum eöa gjöldum til samfé- lagsins. Ýsa flökuð í skúrum einhvers staðar og seld í mötuneyti og verslan- ir án þess að viðskiptin séu skráð er gömul og ný saga. Þá er harðfiskur, sem verkaður er aðeins að hluta, seld- ur ofanjarðar. Söluskattur og önnur opinber gjöld koma þar ekki við sögu Þetta er enn viö lýði en þó í mun minna mæli en áður þekktist. Laumuspil við löndun Viö tilkomu kvótakerfisins 1983 varð til nýtt hugtak, kvótasvindl. Niðurskurður á heimildum til þorsk- veiða og erfiðleikar viö að ná öðrum tegundum leiddu af sér glufu sem margir notfærðu sér. Þeir sem höfðu greiðan aðgang að þorski fundu fljót- lega aö leiðin til öflugrar hagræðing- ar lá í því að breyta þorski í ýsu. Fyrstu árin voru aðferðimar frum- stæðar og byggöust á laumuspili við löndun á fiskinum og fikti í bók- haldi, svo sem við nýtingarstuðla. Með því að sýna meiri nýtingu en raunverulega átti sér staö bjuggu menn til holur sem fyllt var upp í með umframþorski. Þá var sú aöferð þekkt að setja þorsk eöa aðrar þær tegundir _ sem offramboö var af í pakkningar merktum öðrum tegund- um. Þetta gekk í flestum tilvikum upp því eftirlit með bókhaldi fram- leiðslufyrirtækja var sáralítið. Þá var lítið sem ekkert eftirlit með því sem kom úr pakkningunum erlendis. í örfáum tilvikum komu upp mál þar sem ýsupakkningar innihéldu þorsk. Þeim málum var bjargað í horn og borið við mistökum. Þorskurverðurýsa Að landa fiski fram hjá vigt að næturþeli var þekkt aðferð á árum áður tÚ að koma þorski í hús án þess aö skýrslur segðu til um ætternið. Þá var einnig þekkt sú aöferð aö setja lag af utankvótafiski ofan á þorsk og vigta allt sem ýsu eða steinbít. Þessar aðferðir eru í dag að mestu úreltar enda eftirlit Fiskistofu oröið það virkt að menn þaöan geta birst hve- nær sem er og flett ofan af málum. Sú aðferð sem í dag er talin vænleg- ust er að allir séu með í ráðum, allt frá sjómanni til framleiðenda. Þann- ig séu allir hlekkir inni í myndinni og birtist veiðieftirhtsmaður er allt eðlilegt á yfirborðinu. Vandamálin við að fela hinn svarta flsk í birgðum fyrirtækja hafa verið leyst á nokkra vegu. Leiðirnar eru í sjálfu sér einfaldar en kalla á víðtækt samstarf nokkurra aðila. Einfaldasta leiðin hefur undanfarin ár verið fólg- in í afla krókabáta. Afar hentugt út- gerðarform hefur fahð í sér að fisk- vinnsla hefur haft undir sínum hatti Fréttaljós Reynir Traustason bæði krókabáta og kvótabáta. Svo sem þekkt er voru allir krókabátarn- ir utan kvótakerfisins með sínar veiðar og því gafst þama gott tæki- færi th að fara út í áhættulitlar um- breytingar á þorski. Kvótabátarnir hafa landað í nafni krókabátanna og þannig hefur þorskurinn komist í hús undir sínu eigin flaggi og engin spor hægt aö rekja í fiskvinnsluhús- inu. Orðrómur um misferhð hefur víða farið á flug en öllum sönnunar- gögnum hefur verið eytt. Þróaðri útfærsla af þessari leiö var og er fólg- in í því að þorskinum hefur verið landaö á milli skipa á hafi úti. Fiski- stofa hefur staðið krókabáta að slíkri veiði og þar féhust menn á sátt í málinu. Eigendur krókabátanna ját- uöu hvorgi né neituðu en féllust á að vera sviptir veiöileyfi í 10 daga. Aldrei var upplýst hvaða kvótabátar komu viö sögu og rannsóknin sagði því aðeins hálfa söguna. Pokadýrum landað Almennt er þorskur veiddur af krókabátum kallaður krókafiskur u byggðarlögum sem eiga slíka útgerð. Hin nýja leið til að komast fram hjá kvótanum leiddi af sér nýja nafngift: Krókabátur sem innbyröir þorsk frá kvótabát landar pokadýrum. Þetta byggist á því að algengasta svindlið er tahð felast í því að snurvoðarbátar hafa látið krókabáta hafa þorsk. Sá fiskur er að sjálfsögðu ekki veiddur á króka heldur í poka og því nafngift- in við hæfi. Það verður aldrei hægt að kort- leggja vandann til fuhs. Þó má gera sér að nokkru grein fyrir honum með því að greina þær leiöir sem færar eru th að breyta þorski veiddum undir kvóta á íslandsmiðum í þorsk sem ekki er skyldaður undir kvóta. Það þykir búmannsbragur að eiga holur í birgðum til að fylla í með þorski með vafasaman uppruna. ..Rússafiskur sem hingað berst af er- lendum veiðiskipum hentar ágæt- lega til að búa th shka holur. Málið er tiltölulega einfalt. Landaður afh er skráður yfir raunverulegu magni. Hundrað tonn af Rússaþorski heita þar með á pappírum 120 tonn og þar með gefst færi á að fylla holuna upp með Islandsþorski. Sama aðferð ghd- ir varðandi Smugufisk hvort sem er af íslenskum skipum eða erlendum. Þar má lagfæra birgðastöðuna með örhtlum talnaleik. Margir fiskmark- aðir og fiskverkunarhús hafa vigtun- arleyfi. Þaö ert þekkt aðferð að þorskafla er náö niður, t'.d með lægri meðalvigt og þar verður til nauðsyn- leg glufa. Enn ein aðferð byggðist á því að kalla fullvaxinn þorsk undir- mál vegna þess að undirmáhð taldi ekki nema að þriðjungi th kvóta. Þessi leið er nú lokuð vegna þess að búið er að afnema þetta ákvæði. Vandi fiskistofumanna Vandi fiskistofumanna er mikhl. Þeir eru vart búnir að loka einni glufu þegar sú næsta opnast. Fólk við sjávarsíðuna er lítt ginnkeypt fyrir því að segja frá því sem allir sjá. Mörg byggðarlög eru búin að missa megnið af varanlegum þorsk- kvóta sínum og það að umskíra þors- kinn eða breyta í pokadýr er því af mörgum talið nauðsynlegt th að komast af. Nýlegt mál þar sem Fiskistofa góm- aði fiskiskip, fiskmarkað og fisk- vinnsluhús fyrir að umbreyta 13 tonnum af þorski í ufsa er í raun aðeins eins og dropi í hafið miðað við heildarumfang þessara mála. Það er ekki ólíkleg niðurstaða að mhli 10 pg 20 prósent þorskafla kvótaskipa á íslandsmiðum skipti um nafn og númer á leið sinni frá veiðiskipi og á borð neytenda. Fiskistofa er ekki öfundsverð af þessari baráttu því þegar árangur fer að sjást eins og gerðist síðastliðið vor skýtur annað og verra vandamál upp kollinum. Þeir sem missa kjarkinn og hætta að svindla taka til viö að kasta fiskinum aftur í hafið. Þannig breytist svindliö í hreina sóun og og mál eru í margfalt verri farvegi. Ekki sér fyrir endann á baráttu Fiski- stofu við að uppræta vandann. Öðru hverju eru einhverjir gómaðir en það eru ekki stórlaxarnir. Þeir sleppa sem fyrr en shin sitja í súpunni. í dag mælir Dagfari Ekki á gallabuxum Enda þótt þingmenn séu flokkaðir undir þjófa og þaðan af verra hyski má ekki gleyma því að þingmenn þjóöarinnar eru fólkið sem þjóðin kýs og þegar búið er aö kjósa sex- tíu og sjö almenna borgara th setu á Alþingi er vonandi öhum ljóst að það er ekki sama hvemig þing- menn eru klæddir og hvemig þeir koma fram. Og enda þótt alþingismenn séu kjörnir fyrir mismunandi flokka og hafi óhkar skoðanir í stjórnmál- um geta þeir sameinast um þá al- mennu velsæmiskröfu að þeir séu almennhega th fara og þeir eigi fyrir því að vera þingmenn. Það er af þessum ástæðum sem alþingis- menn hafa sameinast um það hags- munamál sitt að hækka kaupið hjá sjálfum sér og tekiö höndum saman um að verja þá hækkun. Þingmenn Þjóðvaka eru undantekning frá þeirri reglu og skýringin er einfald- lega af annarlegum ástæðum. Þjóð- vakahðið er aö fiska á gruggugu vatni og veit aö það hefur efni á að mótmæla launahækkun th sjálfs sín af því að það fær hækkunina hvort sem er. Eða ætlar Þjóðvakafylkingin að koma fram á vegum þjóðarinnar í gahabuxum? Maður tekur ekki á móti kóngafólki á gallabuxum, sagði Guörún Helgadóttir, enda hefur hún bæöi reynslu af því að taka á móti kóngafólki og eiga ekki fyrir öðru heldur en gallabuxum. Það var þess vegna sem Guörún fataði sig upp þegar hún var for- seti þingsins og þurfti að kaupa kjóla fyrir áttatíu þúsund krónur þegar kóngamir komu hér um ár- ið. Það er ekki tekið út með sæld- inni að vera forseti þingsins. Nei, það er dýrt að vera þingmað- ur og fólk veit bara ahs ekki hvað það kostar mikið aö vera þingmað- ur og það er ekki hægt að ætlast th að þetta fólk kaupi sín föt sjálft og kosti sínar snyrtingar sjálft þeg- ar það þarf að mæta í kokktehveisl- um eða móttökum í boðum sem það heldur sjálft. Það er ekki th of mik- ils mælst þótt þjóöin taki þátt í þeim kostnaði, enda hefur enginn beðið um það að vera þingmaður. Þingmennskan er kvöð sem lögð er á blessaö fólkiö og það getur enginn farið fram á það að þing- menn borgi sjálfir fyrir það sem þeir þurfa að borga fyrir þing- mennskuna. í DV í gær minntu bæöi Friðrik Sophusson og Ragnar Amalds á að laun,--sem greidd em th þing- manna, væm skattfrjáls ef þing- menn legðu fram reikninga vegna útgjaldanna. Og hvers vegna þá að leggja skatt á peninga sem þing- menn fá, ef þeir gætu lagt fram reikninga og sloppið við skatt? Af því er einungis ónæðiog fyrirhöfn og ósanngirni að ætlast th aö þing- menn leggi fram reikninga fyrir útgjöldum, sem þeir fá borgað fyrir að verða fyrir, án þess að einhver segi að th þessara útgjalda sé stofn- að ef þeir fengju ekki borgað fyrir. Svona einfalt er þetta. Össur Skaphéöinsson er sömu- leiðis með aðra kenningu, sem er auðvitað miklu sterkari, og hún er sú að launþegar ættu miklu fremur að fagna því að alþingismenn fái verulega hækkun á launum um- fram almenna kjarasamninga því það sé rökstuðningur fyrir laun- þegana að fá hækkun á sínum eigin launum. Með öðmm orðum, launa- hækkun alþingismanna er í raun- inni ahs ekki fyrir alþingismenn heldur í þágu þeirra launamanna sem ekki hafa fengið sams konar launahækkun en eiga núna rétt á henni vegna fordæmisins sem skapast hefur með launahækkun þingmanna. Hér sem sagt ekki um það að ræða að þingmenn séu að fá hækk- un og skattfríðindi fyrir sjálfa sig eða th að losna við að ganga í galla- buxum í kóngaveislum, heldur th að fórna sér í þágu alþýðunnar. Ef þetta er rétt, sem er sosum engin ástæða th að efast um, þá eru þingmenn enn einu sinni að ganga fram fyrir skjöldu á þágu lýðs og lands og taka á sig óvinsældir og erfiða launahækkun, th þess eins að laun megi hækka hjá öðram. Þessi fómfýsi er aðdáunarverð og lýsir aldehis ótrúlegu póhtísku þreki sem almenningur hefur ekki áttað sig á. Það er þess vegna ómak- legt með öllu að uppnefna þing- menn sem þjófa og skattsvikara vegna þess að þingmenn eru ein- ungis aö þiggja launahækkun af sjálfum sér og fella niöur skatta hjá sjálfum sér, svo aðrar stéttir geti gert hið sama. Þetta er árangursríkasta og göf- ugasta kjarabarátta seinni ára og í staö þess að þingmenn verði rakk- aðir niður af nútímafólki mun sag- an minnast þessarar kynslóðar þingmanna sem fórnaði gahabux- unum til aö þegnar landsins og kjósendur fengju þá réttlátu launa- hækkun sem þjóðarsáttin hefur aldrei getað framkahað. Lof sé al- þingismönnum. Blessuð séu skatt- fríðindi þeirra. Dagfari

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.