Þjóðviljinn - 01.05.1975, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 1. mai 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 15
íslands
fátæklingar
sem stynja
undir sínu
grátlegu
ástandi biðja
kommissara
kóngsins ásjár
heitir þetta vinnukvenna
skyldur.
Þar til þau eru
lúin og þreytt
Þessi vinnuhjú lifa i þessu á
sinumbestu árum ævi sinnar og
slita út sinni bestu tið i annarra
þjónustu, þar til þau allmörg
eru lúin og þreytt og nær þau
þannin á sig komin þola ei að
þjóna hjá öðrum, gifta þau sig,
mörg af þeim bersnauð, og
eiga ekkert eður litið fyrir sig að
leggja til sins lifsuppeldis.
Skal róa á
húsbóndans skipum
Við sjávarsiðuna taka þessi
fátæku hjón annaðhvort tómt-
hús eður hjáleigu, með einni
mest tveimur kúm, og auk ann-
arra skulda, skal hjáleigu-. og
tómthúsmaðurinn endilega róa
á húsbóndans skipum og gjalda
af sinum eina hlut allar skuldir
og allt sitt og sinna uppheidi þar
af hafa; af þvi þeir aldrei mega
mannlánsfriir vera, hafa þeir ei
önnur úrræði en taka lán og
auka skuld á skuld ofan, hvað
sumir húsbændur láta sér ei til
hjarta ganga.
Burt rekinn
fyrir litlar sakir.
Uppá landinu setja fyrrnefnd
vinnuhjú saman og innganga
hjónaband i sinu fátæklega
standi, reisa bú sitt á jarðar-
kviildum og eiga so undir
kasti, hvort þau geta goldið eftir
eður ei. Lukkist það ekki, er
þeim útbyggt af þeirra ábýlis-
jörðum, jafnvel þó leiguliðinn
hafi endurbætt jörðina bæði með
jarðaryrkju og húsabót og öðru,
sem jörðinni fylgir, þá vesaling-
urinn er burt frá henni rekinn
jafnvel fyrir litlar sakir á stund-
um.
Til eru góðir húsbændur.
Þetta ofanskrifað er einasta
talað um þau fátækustu vinnu-
hjú og misjafna húsbændur.
Lika eru ógiftar persónur, sem
öðrum þéna, dálitið fjáðar, ann-
aðhvort af gjöf eður þau hafa
tekið álnir i arfa eftir sina. Til
eru og góðir húsbændur, sem
gjöra vel við sitt vinnufólk, og
sumir gjöra so vel sem þeir
geta, og eiga hvorugir þessara
neinn þátt hér i.
Uppvaxandi fólk
i reiðuieysi
5. Uppvaxandi fóik, nær þau
erubörnhjá sinum fátækum for-
eldrum lifa þau hjá sumum i
öllu reiðuleysi fyrir utan allan
almennilegan húsaga. I þessu
lifa þau, þar til þeirra foreldrar
deyja, hrekjast so manna á milli
og sum komast aldrei til að
verða sér né föðurlandinu til
gagns.
Illa klæddir
með illu atlæti.
Hin önnur eru þá af einhverj-
um tekin fyrir smala og látnir
hrekjast i votu og þurru illa
klæddir með illu atlæti hjá sum-
um og ganga oft á sumrum með
bera fætur og illum aðbúnaði.
Þeirra viðgjörðir eru enn verri
en annarra, . bæði til fatar og
matar, hjá allmörgum ganga so
þeirra bestu ár, sem áttu að
vera þeim til uppfræðingar i
þeirra kristindómi, i blindni og
þekkingarleysi, og alast upp,
sum af þeim, i skömmum og
ódyggðum og nærri þvi skipa
sinum húsbændum að gjöra
sjálfum, sem þeim er skipað,
sem stór vandræði orsaka i
landinu.
Þeir ríku bjóða hina
fátæku frá
Nú er að tala um þeirra riku
og fátæku viðhöndlun i kaupum
og sölum. Um sumartimann,
nær sveitamenn færa sinar vör-
ur af smjöri.sýru, ullu, vaðmáli
og öðru, sem sjávar fólk má ei
án vera, þá sitja þeir riku fyrir '
og kaupa i hópatali allt hvað
þeir kunna til að ná; bjóða so
hina fátæku frá, selja þeim so
aftur með enn dýrri taxta og i
enn verra standi, so þeir geti
orðið æ rikari og rikari; þeir fá-
tæku útarmast þvi meir, þá þeir
meðan tiðin er geta ei keypt
fyrir hinum sinar nauðsynjar.
Allt þetta lýtur að enn meiri
armóð fyrir þeim fátæku. í
kaupstöðum ganga þeir riku
ogso á undan.
Mega sitja
með svangan maga
Þeirhafa af sinum fjölda hlut-
um so mikinn fisk og lýsi, taka
so hjá kaupmönnum fjórum
sinnum meira en þeir þurfa af
matvöru, hvað kaupmenn láta
þeim hjartanlega eftir. Hinir fá-
tæku þar i mót fá ekki hálfs
misseris björg og ekki nærri
jafnvægi þeirra fisks og lýsis,
sem þeir taka frá sér og sinum
börnum og láta i kaupstað,
neyðast so til að kaupa og stund-
um lána af þeim riku i molatali
og uppsettum taxta, so allt hnig-
ur að aumingjans örbyrgð, og
mega oft og tiðum sitja með
svangan maga.
Moka saman
fátækra tíundum
Fátækum ofbýður að tala um
sumra hvorra hreppstjóra
vesen og ráðlag; nær þeir eiga
að gjöra sin embættisverk,
moka þeir saman fátækra
tiundum og látast gjöra það
þeirra vegna, en fátækir, sem
við þeim eiga að taka, oft og tið-
um eins eftir sem áður á bón-
björgum. Sumar tiðir eru þeir
eins settir niður hjá þeim, sem
láta úti sina tiund, sem hinum,
er ei láta þær til. Þá verkfær-
Verkalýðsfélag
Vopnafjarðar
sendir öllum verkalýð landsins stéttar-
legar kveðjur i tilefni dagsins
ustu setja hreppstjórar hjá sér,
en hina þyngstu ómaga hjá
bændum. En hvað af sveitapen-
ingum verður, hvort þeir koma
allir til skila fátækum til nota,
er meira tvil. Ekki vita menn,
hvort hreppstjórar gjöra sinum
yfirvöldum nokkurn reikning
fyrir þá eður ei. Item eru þeir
rikustu teknir til hreppstjóra. Af
þvi þeir eru rikir, nægir það, þó
þeir séu mörgum fátækum
heimskari.
Vilduð þér háeðal herrar
unna öreigunum
umbótar?
Af öllu þessu áður upptöldu er
þeirra fátæku og áður skrifaðra
hjartanleg bón, að háeðla Hr.
Commissarii vildu álíta þess-
ara nauð og þrenging og
unna umbótar með góðri
lagfæringu og reglulegri nið-
urskipan oftnefndum öreigum
til góða, einnin antaka þennan
memorial i bestu mein-
ing og vorkenna, þó ei séu
þeirra nöfn undir skrifuð, sem
af ótta fyrir hinum þora það ei,
heldur slútta með föðurlandsins
nafni, forblivandi með blessun-
arrikum fyrirmælum háeðla Hr.
Commissariorum auðmjúkir
undirdanar og þénarar. Datum
16. aprilis 1771.
tslands fátældingar.
Málm- Og
skipasmiðafélag
Neskaupstaðar
sendir öllum verkalýð landsins stéttarleg-
ar kveðjur i tilefni dagsins
Verkalýðs- og
sjómannafélag
Álftfirðinga
Súðavík
sendir öllu vinnandi fólki til lands og
sjávar árnaðaróskir i tilefni 1. mai.
Velferðarþjóðfélag nútímans hefir blómgast hér á landi, þrátt
fyrir harðneskju náttúrunnar, fámenni, strjálbýli og einhæft sam-
félag. Vöxtur þessa þjóðfélags og framtíð er komin undir öfl-
ugum og síauknum viðgangi hinna innlendu atvinnuvega, skyn-
samlegri verkaskiptingu og umfram alit réttlátum kjörum allra
þeirra, sem leggja hönd á plóginn.
Þetta hafa samvinnumenn skilið, frá því að þeir hófu baráttu sína
fyrir alinnlendri verzlun í eigu neytendanna sjálfra og fram á
þennan dag, þegar sívaxandi þörf kröftugra alíslenzkra atvinnu-
vega beinir viðleitni samvinnumanna stöðugt inn á nýjar brautir
í leit að auknum möguleikum í atvinnumálum.
Samvinnuhreyfingin og verkalýðsfélögin eru greinar á sama
stofni, almenn samtök með samskonar markmið: sjálfstæði og
fullan rétt einstaklingsins yfir arði vinnu sinnar, hvar sem hann
býr og hvað sem hann stundar. Þessar hreyfingar hljóta alltaf l
að eiga samleið: efling annarrar er endanlega sama og við-
gangur beggja. Þess vegna árna samvinnumenn verkalýðshreyf-
ingunni heilla á alþjóðlegum hátíðisdegi hennar, 1. maí. .
^ SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA