Þjóðviljinn - 23.07.1978, Blaðsíða 9

Sunnudagur 23. jiili 1978 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
Elín Torfadóttir, fóstra:
Logið í ársskýrslum
Fyrir stuttu birtust i Þjóðviljan-
um „verksmiöju’-viðtöl við Berg
Felixson tramkvæmdástjóra. t
þessum stuttu fréttaviðtölum
komu fram þessir venjulegu yfir-
borðsfrasar sem hafa verið árleg-
ir viðburðir.
Ég var að vona að nú myndi
blaðamaður Þjóðviljans rekja
garnirnar Ur framkvæmdastjór-
anum og sþyrja einhverra dýpri
spurninga um hinn raunverulega
vanda dagvistunarmála, sem við
er að etja. En þekkingarleysið
eða áhugaleysið virtist vera jafnt
hjá blaðamanninum og fram-
kvæmdastjóranum.
Málaflokkur þessi er mjög
umfangsmikill, en athugum
örstutt nokkur augljós dæmi.
Dag vistunarstofnanir hér f
Reykjavfk eru allt of fáar og það
er almennt viðurkennt. Fullkom-
in lausn þeirra mála fæst ekki
nema fjölga heimilum — það er
augljóst.
Biðlistar eru
marklausir
Ef við byrjum aðeins á þessum
svokölluöu biðlistum, sem alltaf
er verið aö flagga með framan f
fólk, þá eru þeir eitt marklaus-
asta plagg sem hugsast getur. Og
markleysi þeirra felst i því aö á
þá fá ekki aðrir að komast nema
svokallaðir forgangshópar, sem
virðastveraorðnirnokkurs konar
náttúrulögmál. Tökum dæmi:
Ung hjón eiga eitt barn, hann
vinnur verkamannavinnu, hún i
verksmiðju.Þauhafakomist yfir
(eða eru að reyna að komast yfir)
litla íbúð, skuldasúpan hvolfist
yfir þau og ef minnsta von á að
vera til að halda ibúðinni verða
bæöi að vinna. Konan snýr sér til
skrifstofu dagvistunar (áður
Sumargjafar) en fær svarið: „Oti-
lokað, þú hefur fyrirvinnu”. Það
þýðir ekkertað segja að kaup eig-
inmannsins fari eingöngu til
greiðslu á skuldum. Þaö fellur
ekki i hiö staölaða kerfi forgangs-
hópsins, þau fá ekki einu sinni aö
skrifa sig á táðlistann. Svona og
svipuð dæmi sem flestir kannast
við kæmu til svo hundruðum
skipti á ári hverju, ef ekki væri
búið að gera forgangshópa að
náttúrulögmáli — og fólk leitar
ekki til þeirra sem eiga aö
aðstoða og ráðleggja fólki. Fólk
kemst ekki á biðlista dagheimil-
anna,en svo er biðlistanum veifað
framan i borgarbúa árlega sem
heilögum sannleika fyrir eftir-
spurn á slikum stofnunum. Og
framkvæmdarstjórinn er sjálf-
sagt mjög þýðingarmikill þegar
hann tilkynnir niðurstöður sinar
og blaðamaður Þjóðviljans skrif-
ar þetta samviskusamlega niður
og setur ekki einu sinni upphróp-
unarmerki eftir tölunum. Þessa
tölfræöilegu fölsun þarf að
afnema þegar i stað. Ekki það að
fólk sé svo mikið bættara að fá að
vera á biðlistum, en borgararnir
eiga rétt á að sjá hver bin raun-
verulega þörf er.
Börn háskólaborgara eru i
þessum svokallaða forgangshóp
— þar jaörar við að aðrir skólar
gleymist — en þá skýtur þar
skökku við, þau eða foreldrar
þeirra þurfa ekki að eiga lög-
heimili i Reykjavik, sem krafist
er af öðrum. Það má á engan hátt
bitna á þessum börnum, en er
ekki eðlilegt adoreldrar sem alla
tið hafa greitt skatta til Reykja-
vikurborgar og eru útilokuö frá
barnaheimilum borgarinnar vilji
Elln Torfadóttir
láta athuga, hvort Reykjavikur-
borg eigi ein að greiða þennan
kostnað. Ég viðurkenni skýlausan
rétt barna háskólaborgara til
dagvistunar, en mig hefur oft
furðaðhve sá forgangur er algjör.
Og aðstæöur annarra barna
kannske mun verri. Þegar ég
hugleiði að ég hef starfaö á
barnaheimilum frá 1946 og hef
kynnst vel mörgu af háskólafólki
Jgflestu að góðu einu þá hefur mig
oft undrað að þetta fólk sem er
eða hefur verið borgarfulltrúar,
alþingismenn og i ýmsum öðrum
áhrifastöðum innan þjóðfélagsins
að það skuli ekki vera öflugra i
baráttunni fyrir fjölgun dagvist-
unarstofnana. — Bæði hefur það
sjálft veriö börn á dagvistunar-
stofnunum og/eða haft börn sin
þar; þá þykir mér sljóleiki þeirra
sorglega mikill.
Hvar er sveigjanleik-
inn?
1 yfirborðslegu froðusnakki
framkvæmdastjórans kemur
fram að örlað hafi á sveigjanleika
i rekstrarformi — en sannleikur-
inn er sá að Sumargjöf (Reykja-
vikurborg) hefur rekið dagheim-
ilin I algjörri stöðnun, og hafi
starfelið verið með ábendingar
Líkan af húsinu
sem Jónas bjó í
Menntamálaráðuneytiö hefur
beint þvi til þjóðminjasafnsins að
það láti gera likan af húsi þvi sem
Jónas Hallgrimsson bjó slöast i
og fótbrotnaði i stiga þess i Kaup-
mannahöfn. 1 frétt ráðuneytisins
segir:
„Jónas Hallgrimsson bjó siðast
i Kaupmannahöfn i húsinu nr. 22
við Skt. Peders Stræde. Mennta-
málaráðuneytiö hefur farið þess á
leit við Þjóöminjasafnið að það
láti gera eftirlikingu af húsinu i
stæröinni 1:50, bæði útliti þess og
framhlið næstu húsa við götuna,
svo og hluta af húsinu hið innra
(anddyri, stiga og herbergi sem
skáldiðbjó i). Ahúsinu ertaflaúr
eir, sem frú Ingeborg Stemann,
cand. mag., hlutaðist til um aö
komið yrði fyrir þar, en Arne
Finsen, húsasmlðameistari gerði
uppdrátt aö töflunni. A henni
stendur: „Den islandske digter
Jónas Hallgrimsson, födt pá
gaarden Hraun I öxadal 16.
November 1807, död I Köbenhavn
26. mai 1845 havde der sin sidste
Bolig.” — Húsinu mun hafa verið
allmikið breytt, einkum neðstu
hæðinni, hliðinni sem snýr að göt-
unni. Húsið er ekki friðlýst. Talið
er unnt aö fá upplýsingar um
hvernig húsið hafi litiö út á þeim
tima, er Jónas bjó þar.
Þótt hér sé serstaklega nefnt
hús það, sem Jónas Hallgrimsson
bjó i, þá er ástæöa til aö hafa
sama hátt á um fleirj hús, svo
sem hús Jóns Sigurðssonar, öster-
voldgade 12.
Þá telur ráðuneytið æskilegt að
setja minningar- eða uþþlýsinga-
töflu á ýmis hús í Kaupmanna-
höfn og á staði sem á einn eða
annan hátt eru sérstaklega tengd-
ir sögu Islands. Slikt yrði vegfar-
endum til fróðleiks og minnir á
hin miklu tengsl viö Kaupmanna-
höfn og Danmörku um langan
aldur.”
um sveigjanleika hefur kerfið
verið vita liðamótalaust, neitaö
ábendingum og þær vægast sagt
verið mjög illa séöar. Tökum
örlitið dæmi: Þessa dagana er
margt foreldrí i stökustu vand-
ræðum vegnalokunar þorra barna*
heimila. A Sumargjöf/Reykja-
vikurborg að ákveða hvenær
foreldrar taka sumarfri? Sumar-
fri eru samkvæmt lögum frá 1.
maí — 15. sept. en forráðamenn
dagvistunarstofnana hefur
aldrei varðað neitt um það. Þegar
ég ásamt góðum samstarfsstúlk-
um var i leikskólanum i Tjarn-
arborg, höfðum við þann háttinn
á aö starfsstúlkur skrifuðu óskir
sinar um sin sumarfri i
mars-april, börnin fóru i fri þegar
þeirra foreldrum hentaöi, við tók-
um inn svokölluð sumarbörn, og
starfsstúlkur kannske úr skólum
sem vildu afla sér starfsþekking-
ar á þennan hátt komu ef nauðsyn
var á, og oft vantaði þá sumar-
vinnu fyrir slikt fólk — allt fannst
okkur þetta ágætt, en Sumargjöf
var þó alltaf óánægð,og fékk ég
margt hnútukastið þaðan fyrir
vikið. Það virðist enginn skilja að
foreldrar, frekar en aðrir laun-
þegar, ráði ekki alltaf sinu sum-
arfrii, þetta eyðileggur orlof
fjölda foreldra. Tilkynnt er t.d.
lokun frá 15. júli til 15 ágúst,
foreldrarhafa fengið sumarleyfi i
júni eða september, hvernig eiga
þau að fara að? Það kemur
Reykjavikurborgekki við —þetta
er nú allur sveigjanleikinn.
Leikskólar eru opnir á timan-
um kl. 8-12 og kl. 1-5 með mögu-
leika á að sækja 15-30 minutum
siðar, ef þörf er. Móðir sem hefur
barn sitt-I leikskóla seinni hluta
dags t.d. i Arbæ eða Breiðholti,
þar sem eru mjög fáir vinnustað-
ir, hefur engan möguleika að ná I
barnið á þessum tima þótt þær
vinni til kl. 5, hvaðþá þær sem
vinna tilkl. 6 — maður þorir varla
að minnast á þær sem vinna i
fiski. Er einhver þörf á sveigjan-
leika þarna? Það hefur ekki verið
mál sem forráðamönnum Sumar-
gjafar (nú Reykjavikurborg)
hafa nokkuð komið viö.
Færar leiðir
Gredn min er orðin lengri en
ætlað var, tilefni hennar var að
mér hefði fundist að það blað sem
vökulast hefur þó verið um dag-
vistunarmál ætti ekki ^ð taka
athugasemdalaust við þessu
venjubundna yfirborðstali fram-
kvæmdarstjórans. Hitt væri
Fólk kemst ekki á biðlista dagheimilanna en svo
er biðlistanum veifað framan i borgarbúa árlega
sem heilögum sannleika um eftirspurn á slikum
stofnunum.
freistandi og gerist ef til vill, ef
timi leyfir, að ræða betur um
hverjir verða harðast og verst úti
með núverandi ástandi. Hvort
það sé algjört skilyrði úrbóta að
byggja öll barnaheimili eftir
verðlaunateikningum og að þau
kosti 100 miljóna? Ýmsar aðrar
leiðir eru til, skjótvirkari og auð-
veldari. Rekstrarform og rekstr-
arhættir hinna ýmsa tegunda
dagvistunarstofnana verður að
miða við atvinnuhætti og vinnu-
tima; þarna þarf að vera að verki
frjóog skapandi hugsun og þarna
þurfa að leggja hönd á plóginn
hinir ótrúlega mörgu, sem hafa
vilja til að sjá að úrbóta er þörf i
þessum efnum. Þetta verður ekki
leyst með gervimennsku af ráða-
fólki þó að þaö gangi með stóra og
þunga skjalatösku.
Það væri einnig freistandi að
ræða hvortallir foreldrar ættu að
greiða sama mánaðargjald eða
hafa það mismunandi eftir efnum
og aðstæðum eins og viða tiðkast
erlendis (hér verða margir að
sæta gjaldi dagmömmunnar, sem
er I flestum tilfellum mikið hærra
en hjá Reykjavikurborg). Freist-
andi væri einnig að gera saman-
burð á hvað lægstlaunuöu stéttir
borgarinnar verða harkalega úti
með þessa þjónustu. Yfirgnæf-
andifjöldi ungra mæöra vinnur ut-
an heimilis — það er sú þjóölífs-
breyting sem orðið hefur á sið-
ustu áratugum, borgarfélag
verður að samhæfa sig þessum
þjóðfélagsbreytingum; ef svo
verður ekki, gjalda börnin þess og
það vill enginn okkar.
Elin Torfadóttir, fóstra.
Sumarbúðir
Verkalýðsblaðsins
Um Verslunarmannahelgina, 5.-7. ágúst n.k. heldur VERKA-
CýÐSBLAÐIÐ Sumarbúöir á tveimur stöðum I landinu — I ná-
grenni Reykjavikur og Akureyrar. A dagskrá verður m.a.:
• Kennsla i ferðalagafræðum, ss áttavitanotkun, kortalestri
o.fl.
• Gönguferðir og fjallgöngur við allra hæfi
• Iþróttir ss blak, knattspyrna, reiptog o.m.fl.
• Pólitiskar umræður m.a. um alþjóðaástandið, stofnun
kommúnistaflokks og fjöldastarf.
• Kvöldvökur með fjölbreyttu skemmtiefni, söng og dansi.
Þátttakendur sofa I tjöldum, en aðstaða verður I húsi fyrir börn, samkomuhaid og matseld.
Barnagæsla verður, og sérstök dagskrá fyrir börnin. Fullt fæði er innifalið I verði, sem verður
stillt I hóf. Heilsugæsla til staðar.
Viljir þú taka þátt I framsæknum Sumarbúðum, þar sem holl útivera, margvlsleg skemmtun og
pólitiskar umræður eru samtvinnaðar, hafðu þá samband við eftirfarandi aðila sem fyrst. Þeir
veita allar frekari upplýsingar.
Akureyri
(Búðir norðanlands):
Reykjavík
(Búðir sunnanlands) ;
Bókabúð Október
Óðinsgötu 30
Slmi: 29212
Opnunartimar:
17-19 virka daga
13-15 laugardaga
Þórarinn Hjartarson
Spitalavegi 17
Simi 24804
FRAMSÆKNAR SUMARBÚÐIR - TIL EFLINGAR BARATTU ALLRAR
ALÞÝÐU!