Þjóðviljinn - 27.06.1981, Blaðsíða 16

16SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 27.-28. júni 1981
Sjómanna-
dagsráð
óskar eftir tilboði i tvöfalt gler fyrir hjúkr-
unarheimili Hrafnistu, Hafnarfirði. Út-
boðslýsingar má vitja á skrifstofu Sjó-
mannadagsráðs að Hrafnistu i Reykjavik
alla virka daga næstu viku,nema laugar-
dag kl. 14.00-16.00.
Tilboð verða opnuð þann 20. júli kl. 14.00 á
skrifstofu ráðsins.
Stjórnin.
F élagsráðg jafar
sálfræðíngar
uppeldísfræðingar
Starfsmann vantar að ráðgjafar- og sál-
fræðiþjónustu Norðurlandsumdæmis
vestra til að annast um málefni þroska-
heftra og öryrkja fyrir svæðisstjórn um-
dæmisins.
Aðsetur þjónustunnar verður i Kvenna-
skólanum á Blönduósi.
Umsóknarfrestur er til 15. júli 1981.
Nánari upplýsingar veitir Sveinn
Kjartansson, fræðslustjóri, Blönduósi,
simi 95-4369 eða 95-4437.
UTBOÐ
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboði i styrkingu á vegi og
lögn slitlags á Vesturlandsveg i Hvalfirði.
Leggja skal oliumöl, aka út burðarlagi og finjafna það á
um 5,5 km kafla frá Hvammsvik að Fossá og um 1,1 km
kafla frá Brynjudalsá að Múlanesi. Breidd akbrautar 6,5
m.
Verkinu skal að fullu lokið 30. september 1981.
Útboðsgögn verða afhent hjá aðalgjaldkera Vegagerðar
rikisins, Borgartúni 5, frá og með þriðjudeginum 30. júni,
gegn 500 kr. skilatryggingu.
Fyrirspurnir ásamt óskum um upplýsingar og breytingar
skulu berast til Vegagerðar rikisinsskriflega, eigi siðar en
3. júli.
Gera skal tilboð i samræmi við útboðsgögn og skila i lok-
uðu umslagi merktu nafni útboðs til Vegagerðar rikisins,
Borgartúni 7,105 Reykjavik, fyrir kl. 14:00 hinn 7. júli 1981,
og kl. 14:15 sama dag verða tilboðin opnuð þar að við-
stöddum þeim bjóðendum er þess óska.
Reykjavík I júni 1981,
Vegamálastjóri
Atvinna
Starfskraft vantar til almennra skrif-
stofustarfa og bókhalds.
Einnig vantar vana járnsmiði til smiða á
fiskvinnsluvélum.
Upplýsingar i sima 26155.
Traust hf.
Sauðárkrókskaupstaður
Fóstra óskast
Fóstra óskast að leikskólanum á Sauðár-
króki frá og með 1. ágúst eða eftir nánara
samkomulagi. Umsóknarfrestur er til 10.
júli. Nánari upplýsingar um starfið gefur
forstöðukona leikskólans i sima 95-5496 og
sé umsóknum stilað til leikskólans á Sauð-
árkróki, 550 Sauðárkrókur.
Minning
Fjóla Soffía
Ágústsdóttir
Fædd 16. sept. 1922 — dáin 19. júní 1981
Meö sumarkomuá Norðurlandi
berast dapurleg tiðindi norðan af
Sauðárkröki. Fjóla Ágústsdóttir
er fallin frá langt fyrir aldur
fram. Við hjónin söknum vinar i
stað. Fjóla Agústsdóttir setti svip
á umhverfi sitt á látlausan og hlý-
legan hátt, og þegar hún er horf-
in, ertómlegt um aö litast, eins og
þegar laufmikið tré hefur verið
fdlt.
Fjóla var fædd i Reykjavik 16.
september 1922. Foreldrar henn-
ar voru Sigriður Finnbogadóttir
og Agúst Guðjónsson. Hún ólst
upp hjá móðurforeldrum sinum,
Finnboga Péturssyni og Sofflu
Þorsteinsdóttur að Litla-Bæ i
Skötufirði. Þar var hún fram til 13
ára aldurs, en fluttist þá suður til
Reykjavikur og gekk i gagn-
fræðaskólann við Lindargötu. Að
námi loknu fór hún að vinna i
Reykjavik við ýmis störf, bæði
við verslunarstörf og i iðnaði.
Hinn 6. desember 1947 giftist
hún eftirlifandi manni sinum,
Steindóri Steindórssyni, verk-
stjóra frá Teigi á Seltjarnarnesi.
Þau bjuggu fyrst i Reykjavik, en
héldu þaðan norður á Þórshöfn.
Um m iðjan sjötta áratuginn flutt-
ust þau slðan til Sauöárkróks og
hafa búið þar i nærri þrjátiu ár.
Það var á Sauðárkróki, sem við
kynntumst þeim hjónum. Það
duldist engum, sem þeim kynnt-
ust,aðþarfóru glæsileg hjón, þótt
sumpart væru þau ólík. Steindór
glaðbeittur, kiminn og orðhepp-
inn, eins og hans er vandi- hún
hlýleg en hlédræg og drottningar-
leg i' framgöngu.
Heimili þeirra bar þess vott, að
sú sem þar tók til hendi, var unn-
andi góðra lista. Fjóla var einnig
mikill unnandi islenskrar náttúru
og ferðaðist mikið með manni
sínum um landið, þegar tækifæri
bauðst.
Bæði hafa þau einnig unnið
mikið félagsstarf innan Alþýðu-
Fjóla Soffla Ágústsdóttir
bandalagsins, sem seint verður
þakkað sem skyldi.
Fjóla og Steindór áttu barna-
láni að fagna og eignuðust tvö
börn: Sólrúnu Jónu, læknaritara,
sem gift er Gunnari Guðjónssyni,
bakara, og eiga þau fjögur börn —
og Kára Viðar, sjómann, sem
kvæntur er Gerði Geirsdóttur og
eiga þau fjögur börn.
öll eiga þau nú mikils að sakna.
Enminningin um merka og góða
konu er þóljós I myrkri. Við send-
um Steindóri Steindórssyni og
fjölskyldu hans innilegar samúð-
arkveðjur.
Hallveig og Ragnar Arnalds.
Þegar Hitler ætlaði til Moskvu
Framhald af 15. siðu.
Rússar hetjur
Sem sagt: við vitum seint
hvaða þættir i baráttumætti þjóð-
arinnar komu frá sérstaklega
sovéskum einkennum timans og
hvað verður rakið til viðbragða
mikillar þjóðar sem álifað verja.
Svo mikið er vist, að pólitiskir
leiðtogar, skáld og almenningur
allur, hann venst fljótlega af þvi
að hugsa um striðið sem strið
sovétkommúnisma við nasiska
heimsvaldastefnu. Stalin ávarpar
landsmenn ekki með „félagar”
þann sjöunda nóvember, heldur
segir hann: „Bræður minir og
systur”. Hann minntist á Lenin i
ræðu á byltingarafmælinu, þó nú
væri, en miklu meir talaði hann
um rússneska herstjóra liðinna
alda, Kútuzof, sem stöövaði
Napoleon, Minin og Pozjarski,
sem ráku Pólverja frá Moskvu
1612 og Alexandr Névski, sem
reyndar er dýrlingur rússnesku
kirkjunnar — en hann sigraði
þýska riddara 1242. Rússnesk
sag^rússnesk afrek,ýttu til hliðar
pólitiskum boðorðum 20stu aldar.
Kirkjunni var rétt sáttarhönd,
fjöldi kirkna fékk að opna á ný,
patriarkinn fékk meira að segja
að gefa út timarit. Internasjonal-
inn var ekki lengur þjóðsöngur.
Rauði herinn skipti um einkennis-
búninga og tók upp tákn og virð-
ingarheiti keisaradæmisins.
Styrjöldin minnti mjög ræki-
lega á, að þau sameiginlegu
örlög, sem kallast þjóðerni, eru
margfalt sterkara sameiningar-
afl en stjórnmálaskoðanir og
stéttarleg viðhorf. Sá sem mætir
þjóörembumanni á sinu landi,
verður heitur þjóðernissinni, seg-
ir Brecht.
venda: en við munum varðveita
þig, rússnesk tunga, hið máttuga
rússneska orð”. Konstantin
Simonof orti vinsælasta söng
striðsins: hermaður sem er „tal-
inn af” særir elskuna sina að hún
biði eftir honum, biði þótt allir
séu hættir að biða, öll bréf hætt að
berast, bjargi honum með bið
sinni: Zjdi ménja, i ja vernús...
Túlkanir
Það er stundum sagt að árás
Hitlers á Sovétrikin hafi breytt
eðli striðsins i túlkun vestrænna
kommúnista og ýmissa sósialista,
og það er nokkuð til i þvi: Aður
var reynt að túlka striðið með
svipuðum hætti og Lenin hafði
gert 1915 — nú var aftur horfið til
hugmynda um samstöðu gegn
miklum vágesti, fasisma. Hinu
mega menn heldur ekki gleyma,
að um leið breyttu Sovétrikin um
eðli I túlkun borgaralegra afla og
málgagna: helviti Stalins varð
brjóstvörn menningar. A þeim
vettvangi heyrðist mikið lof og
aðdáun, sem menn skiptu nokkuð
jafnt á rússneska þjóð og Stalin
karlinn.
Eldraun
Skáldin
Þessi þróun er mjög greinileg
hjá skáldum. Hún hafði reyndar
byrjað nokkrum árum fyrir strið:
þegar ófriðarský hrönnuðust yfir
álfunni skrifa æ færri höfundar
framleiösluskáldsögur um upp-
bygginguna, en þeim mun fleiri
sögulegar skáldsögur, um Pétur
mikla (Alexei Tolstoj) og aðra þá,
sem gerðu rússneskan garð fræg-
an. En veturinn 1941 yrkja allir
um tunguna, um börnin, um þjóð-
ernið um réttláta hefnd. Boris
Pasternak segir i „Skelfileg
saga”, að óvinurinn hljóti að
gjalda fyrir það að hann „fór sinu
fram eins og Heródes i Betle-
hem” — viö megum ekki, segir
skáldið „gleyma þjáningum pisl-
arvottanna litlu”. Anna Akhma-
tova yrkir i „Hugrekki”: „Það er
ekki skelfilegt að falla fyrir kúl-
um eða eiga ekki lengur I hús að
Atburðir þessara ára skildu
eftir sig mörg sár og stór i Sovét-
rikjunum, ótta við nýtt strið,
magnaða rússneska þjóðernis-
hyggju sem dró verulega úr öllum
vangaveltum um heimsbyltingu.
Beiskju og tár, en einnig sér-
kennilegt stolt: Það vorum við
sem sigruðum. Og svo jafnvel
vissan söknuð: hve oft hefi ég
ekki heyrt sovétfólk segja: þá
kom i Ijós hver var „sannur
maður” og hver vesælingur, þá
skapaðist samstaöa sem var
sönn. Og lika var eftir skilin reiði
yfir þvi, að nasistar gátu hælt sér
af þvi i striðslok, að þeir hefðu þó
eyðilagt og drepið svo stórkost-
lega á austurvigstöövunum, að
Sovétrikjunum væri kippt 25 ár
aftur á bak i þróun.
Þakklæti?
Úti frá höfðu vinsældir Sovét-
rikjanna og hróður vaxið gifur-
lega Menn gerðu sér grein fyrir
þvi, sem einni stærstu staðreynd
aldarinnar, að án framlags og
fórna þjóða Sovétrikjanna hefði
ekki verið unnnt að sniða alla
hausa af skrimsli fasismans.
Rússar hefðu heldur ekki unnið
það verk einir, en um þetta sagði
Bevin, utanrikisráðherra Breta,á
þessa leið i júnilok 1942: „öll sú
aðstoð sem við höfum getað veitt
er smá i samanburði við hinar
gifurlegu mannraunir sem á sov-
ésku þjóðina eru lagðar. Börn
barna okkar munu horfa um öxl, i
gegn um sögubækur sinar, og
minnast hetjudáða hinnar miklu
rússnesku þjóðar með aðdáun og
þakklæti”.
Gera „barnabörnin” það? Það
er vafasamt. Þar ber margt til.
Hver þjóð hafði siðarmeir sál-
ræna (og leiðtogar hennar póli-
tiska) þörf fyrir að mikla fyrir sér
„sitt” framlag til striðsins —
Bretar, jafnt sem Norðmenn eða
Júgóslavar. Kalda striðið spillti
miklu. Rússneska þjóðin, já og
aðrar sovétþjóðir, átti vissulega
innistæðu hlýhugar og þakklætis
viða um lönd framan af, skiining
á þvi hvað það er að missa 20
miljónir manna og kannski
þriðjung þjóðarauðs. En margt
það sem sovéskir leiðtogar gerðu,
„útflutningur” þeirra á
stalinskum stjórnarháttum til
Austur-Evrópu, siðar Ungverja-
land og þó einkum Tékkóslóvak-
ia, allt þetta skerti inni-
stæðurnar sovésku. Hvort sem
mönnum likar betur eða ver, þá
fer aðdáuná afreki, samúðvegna
tjóns, nokkuð saman viö afstöðu
til pólitiskrar forystu i riki sem á
hlut að máli. Rússar voru vin-
sælir og Stalin var þá vinsæll:
„Gerum Jóa frænda að kóngi”,
stóð furðu viöa I breskum her-
skálum. Svo snýst allt við: Stalin
verður skrýmsli á ný, Bréjsnéf
fylgir eftir sinni kenningu i
Tékkóslóvakiu, og þvi miður
fylgir það með, að það er engu
likara en ekkert geti Rússar
lengur gott gert eða aðrir Sovét-
menn. Þeim sem veit ekki minna
um rússneska karla og konur en
um stalinisma, risaveldapólitik
og fleira þesslegt hlýtur að
finnast þetta dapurlegt. En það er
önnur saga.... AB.
Munið ráðstefnuna
(laugardag) kl. 13.
Gamlir og
nýir M-L
félagar
Sóknarsal i dag
Nefndin