Þjóðviljinn - 19.05.1982, Blaðsíða 16

16 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Miðvikudagur 19. mai 1982
Minning
Hlöðver Sigurðsson
fyrrverandi skólastjóri Siglufirði
Fæddur 29. apríl 1906 — Dáinn 13. maí 1982
Minir vinir fara fjöld
feigöin þessa heimtar köld.
bessi orö Bólu-Hjálmars og
framhald þeirra, komu mér i hug,
þegar mér barst andlátsfregn
æskuvinar mins, Hlöðves Sig-
urðssonar fyrrum skólastjóra á
Siglufirði. Fyrir tæpum þremur
vikum var hann á ferð á Horna-
firði, heimsótti þar vini og kunn-
ingja, tók i hönd þeirra og miðlaði
okkur, sem þekktum hann hér
ungan mann hlýju handtaki og
mildu brosi, sem hann var ávallt
örlátur á. Kom mér þá naumast i
hug, að ævisól hans væri senn að
hniga til viðar. 1 fyrra sumar tók
hann hér þátt i göngu austfirskra
herstöðvaandstæðinga frá her-
stöðinni á Stokksnesi til Hafnar,
likt og ungur fullhugi, léttur og
kvikur i spori. Og nú þegar hann
tók i hönd mina á skilnaðarstund,
spurði hann mig, hvort við mynd-
um ekki enn á ný efna til annarr-
ar slikrar mótmælagöngu gegn
hersetu i landi okkar. Og nú þegar
þessi eldheiti friðarsinni er fall-
inn frá, brennur sú spurning i
hugum okkar, hvort islensk æska
sé svo i stakk búin, að taka upp
merkið hans og verða þar að
manni.
Hlöðver Sigurðsson var fæddur
að Reyðará i Lóni 29. april 1906,
sonur hjónanna, Sigurðar Jóns-
sonar og önnu Lúðviksdóttur,
konu hans.
Að Hlöðver stóðu kjarnmiklar
ættir. Faðirinn Sigurður á Reyð-
ará var kominn af greindu ágæt-
isfólki úr hornfirskri bændastétt.
Hann var búfræðingur að mennt
og gerðist ráðsmaður á búi séra
Jóns á Stafafelli og uppskar þau
laun fyrir starf sitt á prestssetr-
inu að hljóta fósturdótturina að
launum. Hann var mikilhæfur at-
hafna- og hagleiksmaður og gerð-
ist brátt mikill félagshyggju- og
forgöngumaður i félags-og fram-
faramálum sveitar sinnar. Anna
Lúðviksdóttir var komin af mikl-
um gáfu- og mannkostaættum, en
hún og Einar skáld Kvaran voru
systkinabörn að frændsemi, en til
hliðar var ætt Matthiasar skálds
og Ara Arnalds sýslumanns.
Um niu ára aldur missti Anna
móður sina og var þá tekin i fóst-
ur til prestshjónanna, séra Jóns
Jónssonar fræðimanns frá Melum
i Hrútafiröi og konu hans Mar-
grétar Sigurðardóttur frá Hall-
ormsstaö að Bjarnanesi, en siðar
að Stafafelli i Lóni. Heimili séra
Jóns var mikið ágætis heimili,
þar sem bækur voru mikiö dýrk-
aðar og lesnar. Anna erfði eðlis-
kosti ættstofns sins, sem birtust i
góðum gáfum og göfugri hugsun.
Þessa eðliskosti og uppeldisáhrif
frá menningarheimili tókst Reyð-
arárhjónunum aö flytja inn á
heimili sitt að Reyðará og úr
þeim ágæta ranni eru Reyðarár-
bræður komnir.
Eins og þegar er sagt, var Sig-
urður á Reyðará mikill félags-
hyggju-og framfaramaður og þvi
sjálfkjörinn til forgöngu i félags-
málum sveitarinnar. Um þær
mundir sem synir Reyðarárhjóna
voru að vaxa úr grasi, voru tvær
félagsmálahreyfingar, ung-
mennafélög og samvinnuhug-
sjónin að gripa hugi og hjörtu
allra landsmanna og fór sú þróun
ekki fram hjá Reyöarárheimil-
inu. Ungmennafélag var stofnað i
sveitinni og með félagslegu fram-
taki allra félagsmanna var efnt til
byggingar samkomuhúss, sem
siöan varð einskonar félagsheim-
ili hreppsbúa. A sunnudögum
safnaðist fólkið saman til að
hlýða á messugerð frjálshyggju-
mannsins séra Jóns i litlu sveita-
kirkjunni, sem enn stendur að
Stafafelli. En eftir messu söfnuð-
ust menn saman til kaffidrykkju
á prestssetrinu. Þar upphófust
umræöur um þjóömál, sjálfstæð-
isbaráttu og bókmenntir. Einnig
vék Reyðarárbóndi tali sinu að
félagslegu framtaki sveitunga
sinna til að byggja upp bæi
granna sinna eða gripahús
þeirra. Og þegar til framkvæmd-
anna kom, var Reyðarárbóndi
sjálfkjörinn til að framkvæma
verkiö með sinum högu höndum. 1
þessum félagshyggjuanda ólust
synir Reyðarárhjóna upp.
Ariö 1917 bar þá þungu sorg að
ranni Reyðarárheimilisins, að
heimilisfaðirinn lést og ekkjan
stóö uppi meö stóran barnahóp.
Elsti sonurinn, Geir, tók þá við
búsforráðum, en stjórnin var á-
fram i styrkum höndum Onnu. Or
þessum ágæta ranni var Hlöðver
Sigurösson vaxinn til þess mann-
dómssem ætiðvarð heimanfylgja
hans.
Um fermingaraldur fór Hlöð-
ver i vinnumennsku að Stafafelli
og dvaldist þar allt til tvitugsald-
urs. Eitt af skyldustörfum Hlöö-
ves á heimili Sigurðar á Stafa-
felli, var að lesa landsmálablöðin
upphátt fyrir húsbónda sinn og
ræða svo efnið við hann. Þegar
Sigurður á Stafafelli átti fertugs-
afmæli, sem mun hafa verið vet-
urinn 1926, efndi hann til gesta-
boðs á heimili sinu. A meðal gesta
var einn aðkomumaður, sem
þarna var á ferð. A meðal
skemmtiatriða hófsins, fóru fram
umræður um landsmál að hætti
ungmennafélaga sveitarinnar.
Gerðist það þá, að 19 ára vinnu-
piltur á heimilinu kvaddi sér
hljóðs og hélt ýtarlega, vel rök-
studda ræðu, sem eftir var tekið
svo gesturinn spurði, hver þessi
glæsilegi ungi maður væri, sem
héldi svo eftirminnilega ræðu.
Var gestinum þá svarað þvi til, að
þetta væri einn af sonum Onnu á
Reyðará og héti Hlööver. Vetur-
inn áður hafði Hloðver 'veríð i
unglingaskóla á Djúpavogi og
notið þar kennslu hjá Sigurði
Thorlaciusi á Búlandsnesi, sem
siðar varð skólastjóri barnaskóla
i Reykjavik.
Haustið 1926 hleypti Hlöðver
heimdraga og settist i Kennara-
skólann i Reykjavik. Naut hann
þar frábærrar kennslu séra
Magnúsar Helgasonar og ann-
arra kennara þess skóla, og lauk
þaðan kennaraprófi vorið 1928.
Haustið 1928 réöisl Hlööver
barnakannari við farskólann i
Nesjahreppi og Höfn. Þar kenndi
hann uns hann réðist skólastjóri
til Súðavikur og var þar veturinn
1931-1932. Þá um haustið fór hann
i námsför til Danmerkur og Svi-
þjóðar og var þar til ársins 1933.
Þegar hann kom heim úr náms-
för sinni, gerðist hann skólastjóri
við barnaskólann á Stokkseyri og
var þar næstu 10 ár, eða til ársins
1943, að hann varð skólastjóri við
barnaskólann á Siglufirði. Skóla-
stjórastarfi þar gegndi hann i
þrjátiu ár eða til ársins 1973 að
hann lét þar af skólastjórastarfi,
en kenndi þar enn um skeið.
Þann 12. ágúst 1944 kvæntist
hann mikilhæfri ágætis konu,
Katrinu Guðrúnu Pálsdóttur frá
Litlu-Heiði i Mýrdal. Hún lést nú
fyrir stuttu siðan. Börn þeirra
voru fjögur. En þau eru þessi:
Páll tæknifræðingur Akureyri,
kvæntur Hannveigu Valtýsdóttur,
Anna Matthildur hjúkrunarkona
Reykjavik, Siguröur tæknifræð-
ingur Siglufirði, kvæntur Sigur-
laugu Þorsteinsdóttur og Þor-
gerður Heiðrún fóstra Siglufirði.
Hlöðver Sigurðsson var lands-
kunnur maður fyrir störf sin að
skóla- og uppeldismálum og svo
af afskiptum af almennum þjóö-
málum. 1 nokkur skipti var hann i
framboði til þings fyrir Sósial-
istaflokkinn. Einnig var hann vel
þekktur maður fyrir erindaflutn-
ing sinn i Rikisútvarpið. Voru
frumsamin erindi hans meö mikl-
um ágætum gerð, svo að eftir var
tekið, enda mjög áheyrileg og oft
rökstudd tilvitnunum i ljóð Steph-
ans G. Stephanssonar, sem hann
dáði umfram önnur ljóðskáld.
Einnig voru honum mjög tiltækar
tilvitnarnir i ljóð Þorsteins Er-
lingssonar og sögur Einars Kvar-
an frænda sins. Hann lét sér engin
mannleg vandamál óviðkomandi,
en var jafnan viðsýnn og tillögu-
góður um sérhvert vandamál,
sem að höndum bar hverju sinni.
Sumarið 1967 bar fundum okkar
saman á landsfundi herstöðva-
andstæðinga að Bifröst i Borgar-
firði. Var hann þar kjörinn fund-
arstjóri, en meðal ræðumanna
mótsins minnist ég m.a. Jóhann-
esar úr Kötlum, Guðmundar
Böðvarssonar, Gunnars Bene-
diktssonar og Arnórs Sigurjóns-
sonar. Nú hafa allir þessir mætu
menn kvatt móður jörð og flust
yfir móðuna miklu, sem byrgir
okkur sýn.
Mjög eru mér minnisstæð þau
kynni sem nánust urðu á milli
min og Hlöðves Sigurðssonar.
Hann var þá aö ljúka einhverjum
haustverkum á Hornafirði, og
ætlaði svo að taka til starfa við
barnaskólann. Ég var þarna aö
afla mér aura til námsdvalar i
héraðsskóla i öðrum landsfjórð-
ungi. Höfn i Hornafirði var þá
eins konar vasaútgáfa af þorpi
með mikla fátækt manna á meðal
og húsnæðisþrengsli. Ég var
þarna svo vel á vegi staddur, að
eiga aðgang að eigin rúmstæði og
okkur kom saraan um aö sam-
rekkja i minu rúmi og við gengum
þar til einnar sameiginlegrar
rekkju. Það var ekki venja okkar
Hlöðves að leita afþreyingar
með áfengi en i þess stað dró
Hlöðver upp úr tösku sinni nýlega
útkomna bók, sem var Alþýöu-
bókin eftir Halldór Laxness; Og
nú tók þessi rekkjunautur minn
að lesa mér nokkra valda kafla úr
þessari nýútkomnu bók um mis-
skiptingu auös og valda i veröld-
inni. Þegar hann hafði lokið þeim
lestri, tók hann enn upp aðra bók,
sem voru Andvökur Stephans G.
og nú las hann mér ljóð skáldsins,
þar sem brugðiö er upp lifssýn
þess úr iönaðarhverfi stórborgar,
þar sem skáldiö sér opnast það
eymdanna djúp, þar erfiöið liggur
á knjám, en iðjulaust fjársafn á
féleysi elst, sem fúinn i lifandi
trjám. En hugstola mannfjöldans
vitund og vild er villt um og
stjórnað af fám.
Þótt ég ætti að heita gestgjafinn
þetta kvöld var Hlöðver veitandi
á þá andlegu fæðu, sem þarna var
framreidd. Hugur minn var opinn
fyrir innstreymi frá viðmælanda
minum. Og til þessa kvölds og
uppfræðslunnar sem Hlöðver
veitti mér, hefi ég jafnan rakið
uppsprettu lifsskoðana minna.
Það er auður islenskri þjóö, að
:hafa átt slika dáðadrengi, sem
Hlöðver Sigurðsson var, til að
missa og trega og bera nain hans i
sjóði minninga sinna. Hlöðver
Sigurðsson leit iafnan á lifsönn
sina, sem þjónustustarf við sann-
leikann. Kjörorð hans var:
Mig langar að sá enga lýgi
þarfinni,
sem lokar að siðustu
bókinni minni.
Börnum Hlöðves, vinum hans
og öðrum vandamönnum votta ég
og kona min hugheiia samúð okk-
ar. Blessuð sé minning hans.
Torfi Þorsteinsson.
1 dag er til moldar borinn Hlöð-
ver Sigurðsson fyrrverandi skóla-
stjóri á 77. aldursári. Hlöðver var
fæddur að Reyðará i Lóni Austur-
Skaftafellssýslu hinn 29. april
1906.
örlögin höguðu þvi svo til að
um 10 ára skeið vorum við Hlöð-
ver sveitungar, en hann gerðist
skólastjóri við barnaskólann á
Stokkseyri haustið 1933 og tók
hann við skólastjórn af Jarþrúði
Einarsdóttur sem þá hafði gegnt
þvi starfi i tvö ár.
Þegar Hlöðver kom til Stokks-
eyar sem skólastjóri haustið 1933
er ég á 22. aldursári. Félagslif á
Stokkseyri stóð þá i miklum
blóma. Hér störfuðu ungmenna-
félag, kvenfélag, verkalýðsfélag,
slysavarnafélag. leikfélag og
taflfélag.. Fók á minum aldri var
á þessum tima meira og minna á
kafi i félagsmálavafstri. Tóm-
stundirnar fóru að mestu i ýmis-
konar störf fyrir félögin, nefndar-
störf og allskonar félagsmála-
þátttöku.
Þeir, sem þungi félagsmála-
starfanna hvildi á haustið 1933
horfðu með nokkurri eftirvænt-
ingu til þess, hver hugur hins nýja
skólastjóra yrði til þeirra marg-
þættu félagslegu verkefna er
unga fólkið á Stokkseyri bar fyrir
brjósti. Myndi hann loka sig af
innan ramma skólastarfsins, eða
ættum við þarna von á liðtækum
félaga til þátttöku i almennum á-
hugamálum æskunnar? Og við
urðum ekki fyrir vonbrigðum.
Hlöðver reyndist ekki aðeins holl-
ur stuðningsmaður félagsmála
unga fólksins á Stokkseyri, heldur
gekk hann mjög fljótlega sem
virkur félagsmaður i félögin, t.d.
Ungmennafélagið og verkalýðs-
félagið en i báðum þessum félög-
um vann hann mikið og óeigin-
gjarnt starf þau 10 ár er hann átti
heima á Stokkseyri.
Hlöðver var mjög virkur i starfi
fyrir börn og unglinga utan skól-
ans. A aðfangadag jóla árið 1935
stofnaði hann skátafélagið
„Svanir” og voru stofnendur auk
hans 7 drengir úr efstu bekkjum
barnaskólans. Hlöðver var for-
maður eða deildarforingi þar til
hann flutti frá Stokkseyri. Félag-
ið færði fljótt út kviarnar og voru
félagar innan skamms tima orðn-
ir 25. Farið var i gönguferðir á
vegum félagsins um nágrennið
eða á nálægustu fjöll, einnig
skiðaferðir og um hvitasunnu-
helgina á vorin var farið i útileg-
ur.
Arsskemmtanir hélt skátafé-
lagið fyrir skátana og foreldra
þeirra. Einnig stundum opinber-
ar skemmtanir t.d. 11. okt. 1939,
en þá sýndu félagarnir sjónleik-
inn „Vekjaraklukkan” og höfðu
nokkrar tekjur af.
Forusta og það mikla starf er
þetta félag innti af hendi hvildi að
langsamlega mestu leyti á Hlöð
ve. Með sliku starfi beindi hann
hugum og starfskröftum barn-
anna að hollum og heilbrigðum
lifsháttum, er efldu þroska þeirra
og framtiðaráform.

Innilegar þakkir til allra þeirra fjær og nær, sem með gjöfum, skeytum og ýmsum öðrum hætti sýndu mér hlýhug og vináttu á áttræðisafmæli minu 12. mai s.l. Sérstakar þakkir færi ég Alþýðusambandi íslands, Sjómannasambandi íslands og Sjómannafélagi Reykjavikur, sem efndu til samsætis þennan dag og gerðu mér og fjölskyldu minni þessi timamót ógleymanleg. Jón Sigurðsson.
Hlöðver var mikill félagsmála-
maður. Opinn fyrir hverri ný-
breytni er gera mætti þau félög er
hann starfaði i liklegri til frekari
afreka og ávinninga. Lagði hann
fram i þeim efnum mikla vinnu i
tómstundum sinum og hafði
greinilega ánægju af hverjum
þeim ávinningi æskumönnum til
heilla og framfara, er þeim tókst
að ná, oft við hinar erfiðustu að-
stæður.
Hlöðver hafði lifandi áhuga
á þjóðmálum og skrifaði margar
greinar um þau málefni. Komu
þar fram fastmótaðar skoðanir
hans. Hann var einlægur vinstri
sinni og sósialisti og skipaði sér ó-
trauður i fylkingu róttækra
verkalýðssinna i hverju þvi máli,
sem verkalýðshreyfingin barðist
fyrir verkafólki til bættra lifs-
kjara.
Við Hlöðver héldum við kynnum
okkar þó hann færi á fjarlægar
slóðir. Samfundir urðu að sjálf-
sögðu færri, en við hittum þó
nokkrum sinnum i Reykjavik og i
Keflavikurgöngum.
Til Siglufjarðar fór ég ásamt
nokkru venslafólki minu 14 árum
eftir að Hlöðver fór frá Stokks-
eyri. Þá heimsóttum við Hlöðve
og nutum ánægjulegrar móttöku
þeirra hjóna en Hlöðver kvæntist
12. ágúst 1944, Katrinu Pálsdóttur
frá Litlu-Heiði i Mýrdal og hafði
ég ekki áður séð þessa geðþekku
konu, er þarna tók okkur tveim
höndum.
Nokkrum árum siðar hittist svo
á að leiðir okkar lágu saman i
vikutima i Reykholti i Borgarfirði
en þau hjónin dvöldu þar i sumar-
orlofi á sama tima og ég hafði
fengið þar dvalarstað.
Siðast, sem ég vissi til kom
Hlöðver til Stokkseyrar 22. janúar
1977. Þau hjónin dvöldu þá á
heilsuhæli Náttúrulækningafé-
lagsins i Hveragerði., Felags-
samtökin á Stokkseyri höfðu
þennan dag opið hús fyrir eldra
fólk og ákváðu að bjóða þeim
hjónum að koma á skemmtun
þessa og dvelja hér þennan dag.
Það gladdi mig mjög að Hlöð-
ver hafði mikla ánægju af veru
sinni á Stokkseyri þennan dag,
þar sem hann hitti ótal kunningja
og m.a. nokkra fyrrverandi nem-
endur sina. Stokkseyringum var
einnig mikil ánægja að hitta
hann, en margir sem þarna voru
höfðu ekki hitt hann siðan hann
flutti frá Stokkseyri 1943.
Hlöðver helgaði Stokkseyri
sjötta hluta starfsævi sinnar á
þeim aldri, þegar hugurinn er
ferskastur og lifskraftur óskertur
til fangbragða við margvisleg
viðfangsefni samtiðarinnar.
Hann gekk alltaf óhikandi að
hverju verki, ávallt heill og sann-
ur. Stokkseyringar kveðja þvi
Hlöðve að leiðarlokum með virð-
ingu og einlægri þökk fyrir það
mikla starf er hann lagði fram
æskufólki staðarins til aukins
manndóms og þroska. 1 hrepps-
nefnd Stokkseyrarhrepps var
Hlöðver kjörinn 1942 og formaður
Kennarafélags Árnessýslu var
hann frá 1937 þar til hann flutti
burt. Það er þvi engum vafa
bundiö að hefði hans dvöl orðið
hér lengri hefðu hlaðist á hann
margvisleg opinber störf.
Ég votta aðstandendum samúð
mina.
Björgvin Sigurðsson
Stokkseyri