Þjóðviljinn - 30.10.1982, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 30.-31. október 1982
Stefnt að því að
viðgerð Ijúki á
hundrað ára
afmæli skipsins
sumarið 1985
Á hafi. Sigurfari á siglingu út af Langanesi fyrir 1920, þá í eigu Duus-verslunar.
KÚTTER SIGURFARI
Mikla athygli vakti þaö á
þjóðhátíðarárinu 1974, þegar
Skagamenn keyptu gamlan
kútter frá Færeyjum til þess að
gera hann upp til minja um
skútuöldina. Kútter þessi heitir
Sigurfari og var reyndar gerður
út frá íslandi í rúma tvo áratugi
um og eftir aldamótin. Þetta var
veltilfundið hjá
Skagamönnum, því að engin
íslensk skúta hefur varðveist
hér á landi, en þær voru gerðar
út í hundruðatali um aldamótin
og eitthvað fram eftir öldinni.
Þetta er þó feikna dýrt fyrirtæki,
og það erfyrst nú í ársem
einhver kraftur hefur komist í
viðgerð á kútter Sigurfara, og
nú er að fara í gang stórfelld
fjársöfnun svo að koma megi
þessu gamla skipi í fyrra form.
Við skruppum upp á Skaga um
daginn og höfðum tal af
Gunnlaugi Haraldssyni
safnverði Byggðasafnsins í
Görðum, en hann hefur umsjón
með framkvæmdum.
- Mig langar til að byrja með,
Gunnlaugur, að fræðast svolítið
um feril kútter Sigurfara.
— Kútterinn var upphaflega smíð-
aður í skipasmíðastöð í bænum
Burton-on-Stather sem er skammt
frá Hull, og var það árið 1885.
Hann er því að verða 100 ára gam-
all. Fyrstu 12 árin var hann gerður
út á togveiðar frá Hull og hét þá
Bacchante sem gæti útlagst sem
Bakkynjan á íslensku. Svo var það
árið 1897 að íslenskur útgerðarmað-
ur, Jón Jónsson skipstjóri í Mels-
húsum á Seltjarnarnesi, fór til Hull
til að festa kaup á kútterum. Hann
keypti þá Bacchante fyrir 325
pund. Það var þó stutt í eigu hans,
því að sama ár seldi hann kútterinn
Magnúsi Th. S. Blöndahl sem þá
var trésmiður í I lafnarfirði. Magn-
ús gerði skipið út í rúmt ár og gaf
því nafnið Guðrún Blöndahl eftir
konu sinni.
- Það hafa verið tíð eigenda-
skipti?
- Já, nokkuð. Næstu eigendur
voru Pétur Sigurðsson útvegsmað-
ur í Hrólfsskála á Seltjarnarnesi
og Gunnsteinn Einarsson skip-
stjóri í Skildinganesi. Það voru þeir
sem gáfu kúternum nafnið Sigur-
fari en það hafði um langan aldur
verið notað á opnum bátum frá
Hrólfsskála. Síðan hefur kútterinn
haldið því nafni eða frá árinu 1900.
Pétur og Gunnsteinn áttu skipið til
1908, og var Gunnsteinn skipstjóri.
Það ár selja þeir Sigurfara H.P.Du-
us í Reykjavík, og gerði Duusversl-
un skipið út allt til þess að það var
selt til Færeyja árið 1919. Sigurfari
þótti ágætt sjóskip, happasælt og
um mörg ár meðal aflahæstu þil-
skipa á Faxaflóasvæðinu. Skip-
stjórar voru margir á þessum tíma-
bili, síðast hinn kunni aflamaður
Jóhannes Guðmundsson frá
Hamri á Barðaströnd. Aðeins er
vitað um einn mannskaða á Sigur-
fara en það var 21 apríl 1909 þegar
báruhnútur kom á skipið, sem statt
var út af Selvogi, og skipstjórinn,
Einar Einarsson kastaðist útbyrð-
is og drukknaði.
Söguleg ferð og
merkilegt flösk-
uskeyti
- Og svo fer Sigurfari til Fær-
eyja. Var hann gerður lengi út þar?
- Haustið 1919 seldi Duus skipið
Sören Sörensen í Viðareiði í Fær-
eyjum og var ferðin til Færeyja
bæði ævintýraleg og söguleg. í nó-
vember komu óFæreyingar hingað
til landsins til að sækja skipið, en
þegar það var loks ferðbúið í janú-
ar höfðu fjórir þeirra haldið til síns
heima, en í stað þeirra réðust 4 ís-
lendingar á skipið. Haldið var úr
höfn 19. janúar 1920 og var skip-
stjóri Sigmund Mikkelsen.
Skömmu eftir að skipið lagði úr
höfn gerði aftakaveður sem hélst
látlaust um mánaðarskeið. Hrakt-
ist Sigurfari um hafið milli fslands
og Færeyja vikum saman. Stór-
bóman brotnaði og seglabúnaður
skemmdist, vistir þraut og eldivið.
Til að bjarga sér frá hungurdauða
gengu skipverjar í farminn, en
hann var m.a. kjöt, mjölvara og
rúsínur. Til eldunar notuðu þeir
við úr hinni brotnu bómu og
klæðninguna innan úr lúkarnum.
Hinn 4. febrúar var svo komið að
Sigmund skipstjóri taldi vonlítið að
þeir næðu lifandi landi og kastaði
því út flöskuskeyti, er greindi frá
hrakningum þeirra og m.a. beðið
fyrir boð til unnustu hans, Siggu
Jacobsen í Klakksvík. Var Sigur-
farinn talinn af og birtist um það
frétt í íslenskum blöðum.
Skeytið sem Sigmund Mikkelsen
sendi var svohljóðandi:
„Februar 1920
Sigmund Mikkelsen, skipari á slupp-
ini Sigurfari. Koma úr Reykjavík.
Nærkaðust Föroyum og komu í ódnar-
veður við nógvum vindi av útsynn-
ingi. Róku í 8 dagar norðuryvir og
kundu ikki navigera. Kumpassin var
vánalig og tjúkt var í kavaroki alla tíð
ina. Men eg rokni við, at harrin hjálpir
okkum. Eg líti bert á lyfti hansara, með-
an eg glaður fari hiðani. Eisini trúgvi
eg, at harrin hjálpir okkum, um tað er
vilji hansara. Um nakar finnur hetta
bræv, so biði eg tygum um at senda tað
antin til S.Mikkelsen, skipara Klaks-
vík, eila til Siggu Jacobsen, Vágsheyg,
Klaksvík. Um nakrar útreiðslur stand-
ast av hesum, so skulu tær gjaldast av
móttakaranum og hann ið finnur hetta
bræv, ynski eg harrans signing í kom-
andi dögum.“
Þessum hrakningum lauk þó svo
að Sigurfarinn náði til Seyðisfjarð-
ar 10 dögum síðar. Þá geisaði
spánska veikin í kaupstaðnum, en