Þjóðviljinn - 19.02.1983, Síða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 19.-20. febrúar 1983
DJÚBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guðmundsdóttir.
IRitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Olafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigrlður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Simavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Biistjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, simi 81333,
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
ritstjórnargrcin
úr aimanakínu
Skoðanakannanir
• Nú í vikunni hafa verið birtar niðurstöður skoðana-
kannana um fylgi flokkanna, önnur í DV og hin í Helg-
arpósti. Eins og oft hefur verið tekið fram er fram-
kvæmd þessara kannana gölluð, og er það sjálfsagt ein
helsta ástæðan fyrir því að um helmingur kjósenda
neitar að svara - það er í engu samræmi við þá miklu
þátttöku sem er hér alla jafna í kosningum. Helgar-
póstsskoðanakönnunin er til dæmis að sumu leyti betri
og viðameiri en könnun DV en hefur þó þann stóra
galla, að sveitahreppir eru ekki teknir með. Eað þarf
því enginn að undrast það, þótt einn helsti munurinn á
niðurstöðum DV og Helgarpóstsins sé sá að Framsókn-
arflokkurinn kemur sýnu ver út úr þeirri síðarnefndu.
• Skoðanakannanirnar eru gallaðar, en þær gefa þó
vísbendingar. Að því er varðar Alþýðubandalagið, þá
getur það, af reynslunni að dæma, gert ráð fyrir þó
nokkru meira fylgi í kosningum en skoðanakannanir
sýna. Samkvæmt Helgarpóstskönnuninni er flokkurinn
með um 16% „atkvæða til skipta“ eins og það heitir og
getur að því leyti sæmilega við stöðuna unað, að Al-
þýðubandalagið er að sækja í sig veðrið miðað við þær
skoðanakannanir sem næst á undan eru gengnar.
• En það sem er sameiginlegt báðum könnununum og
einna fróðlegast við þær er þetta þrennt: í fyrsta lagi
kemur Sjálfstæðisflokkurinn allmiklu lakar út núna en í
næstliðnum könnunum -hefur þó sterka stöðu. í annan
stað hefur fylgi Alþýðuflokksins hrunið um næstum því
helming - útkoman er meira að segja svo dapurleg í
Reykjavík, að samkvæmt Helgarpóstskönnun á hann í
miklum erfiðleikum með að fá mann kjörinn og gæti
setið uppi með einn kjörinn þingmann af Vestfjörðum
sem móðurskip. 1 þriðja lagi virðist Bandalag jafnaðar-
manna ætla að fá verulegt fylgi, einkum á suðvestur-
horninu og Vilmundur þar með fara langt upp fyrir sinn
gamla flokk.
• Fylgi sitt sýnist Vilmundur sækja fyrst og fremst til
Alþýðuflokksins en einnig í þann hóp sem hefur hallast
að Sjálfstæðisflokknum. Kannski mætti segja sem svo,
að Vilmundur væri nú að fara aftur með það lið sem
hann færði Alþýðuflokknum árið 1978 með fjöl-
miðlaspili sem vakti þá nokkra athygli. Eins og menn
muna vann Alþýðuflokkurinn þá sinn mesta kosninga-
sigur um aldarfjórðung eða meir. En sigurvegararnir
hlupu skömmu síðar úr vinstristjórn með brauki og
bramli og gerðu yfirleitt flest það sem þeir gátu til að
reka frá sér það fylgi, sem þeir höfðu fengið út á fyrir-
heit um endursköpun og nýjungar innan flokks sem
utan.
• í leiðurum Dagblaðsins-Vísis og víðar hefur verið
látið að því liggja, að skoðanakannanir nú bendi til þess
að „gömlu“ flokkarnir séu mjög komnir að fótum
fram, flokkakerfið sé að hrynja og þar fram eftir göt-
um. Ekki er það víst. Það er vitanlega ómótmælanlegt,
að vissrar pólitískrar þreytu hefur alllengi gætt hér á
landi, einkum á höfuðborgarsvæðinu. Hún birtist í því,
að ný framboð af ýmsu tagi - ýmist á vegum Samtaka
frjálslyndra, kvenna eða þá Vilmundar núna - ellegar
framboð sem sýnast vera með nýjum svip eins og
„bandalag prófkjörssigurvegara“ undir fána Alþýðu-
flokksins 1978, geta fært til um 10% atkvæða. Það er
svo líka ljóst af fyrri reynslu, að í þessi framboð hefur
vantað þá samloðun efnisins, þann samnefnara til-
frambúðar, sem gæti orðið upphaf að áhrifasterkri
hreyfingu: næstu kosningar eftir fyrstu velgengni hafa
jafnan leitt til ósigurs og hruns.
-áb.
Til þessa hefur verið nóg að nefna
kreppuárin þá vita allir við hvaða
árabil er átt. Nú kann þetta að
vera að breytast vegna þess að
mér og öðrum íslendingum er
sagt að nú sé kreppa. Vegna þess
að ég var ekki fæddur þegar
kreppuárin fyrri liðu hjá og man
því ekki þá tíma, þá þekki ég ekki
aðra kreppu en þá sem nú er.
Aftur á móti hefur margt fólk
sem lifði kreppuárin fyrri, sagt
mér frá því hvernig ástandið var.
Ég hef einnig lesið allmikið um
það á bókum og ég hef líka átt
þess kost sem blaðamaður að
eiga viðtöl við fólk um þetta tíma-
bil, kreppuárin uppúr 1930.
Hvað er kreppa?
Vegna alls þessa hef ég gert
mér nokkra mynd í huganum af
því hvernig mannlíf var hér á
landi á þessum árum. Þess vegna
hef ég komist að þeirri niður-
stöðu, að annað hvort er allt ýkt
eða jafnvel ósatt, sem fólk hefur
sagt um kreppuárin uppúr 1930,
ellegar þá að menn eru að
skrökva að okkur núna að það sé
kreppa.
Ég hef lagt þann skilning í
orðið kreppa að þá skorti flest.
Vinna sé sama og engin, þar af
leiði skort hjá almenningi, jafn-
vel hungur og vond og lítil klæði.
Kulda í húsum sökum þess að
ekki eru til peningar til að kaupa
það sem þarf til að ylja upp hús. í
kreppu byggja menn ekki glæsi-
legt íbúðarhúsnæði, þeir ferðast
ekki til útlanda og þeir kaupa sér
ekki bíla, eða þetta hélt ég sökum
lýsinga þeirra sem lifðu árin upp-
úr 1930. Nú kann vel að vera að
til séu fleiri en ein útgáfa af
kreppu. Það má vel vera að
kreppan okkar nú sé góð kreppa,
en sú fyrri hafi verið vond. Um
það skal ég ekki dæma vegna þess
að ég þekki ekki þá fyrri af eigin
raun. Ef ekki er til nema ein út-
gáfa af kreppu, þá annað hvort
segir gamla fólkið ósatt frá þeirri
fyrri ellegar okkar tíma fólk frá
þeirri sem nú er. Ef hinsvegar eru
til fleiri en ein útgáfa af kreppu,
þá hygg ég að við lifum nú góða
kreppu.
skrifar
Vond
kreppa
og
góð
kreppa
Húsnœði
Nýverið sat ég fréttamannafund
hjá Fasteignamati ríkisins. Þar
var okkur sagt og raunar sýnt það
skjalfast að við lslendingar byggj-
um í stærra og betra húsnæði
en aðrar þjóðir. Við höfum til
umráða fyrir hvern einstakan ís-
lending um 38 fermetra af íbúðar-
húsnæði. Enn eru menn að
byggja og ekki minnkar pláss
Sigurdór
Sigurdórsso
hvers og eins. Menn tala um
hrikalegan skort á lóðum. Þegar
svo margir vilja byggja, svona
stórt húsnæði, þá hlýtur að vera
góð kreppa.
Allir vita að við byggjum sterk-
ar íbúðir á íslandi, betur járn-
bundnar og einangraðar en flest-
ar aðrar þjóðir gera.. Við teppa-
leggjum íbúðimar okkar út í hvert
horn og ekki telst vera um boð-
legt bað að ræða nema flísalagt sé
í hólf og gólf. Svona geta menn
aðeins látið í góðum kreppum.
Bílar
í opinberum skýrslum stendur
að við höfum flutt inn fleiri bif-
reiðar á ári síðastliðin tvö til þrjú
ár en dæmi eru um áður. í skýrsl-
unum stendur líka að nú sé svo
komið, að á íslandi sé ein bifreið
á hverja 2,8 íbúa eða svo. Mun
bifreiðaeign manna ekki vera
meiri annarsstaðar í veröldinni
nema ef vera skyldi í landi bílsins,
Bandaríkjunum.
Nú er ég í sjálfu sér ekki að
lasta það að menn geti eignast bíl,
ég á sjálfur bíl og vildi ekki án
hans vera. Ég er hinsvegar viss
um að hverjar sem langanir
manna hefðu verið í fyrri krepp-
unni, þá hefðu þeir ekki getað
leyft sér þann munað að hverjir
þrír landar væru saman um eina
bifreið.
Þarna skýrist enn munurinn á
góðri kreppu og vondri kreppu.
Ferðalög
Þá er manni einnig sagt í opin-
berum skýrslum síðasta árs frá
því að íslendingar hafi ferðast
meira til útlanda á því ári en dæmi
eru um áður. Ferðalög eru vissu-
lega öllum holl og þroskandi, og
seint myndi ég taka undir með
mönnum sem hafa á móti ferða-
lögum manna. Hinsvegar eru
ferðalög frá íslandi dýr, sökum
fjarlægðar landsins við megin-
lönd og það þarf peninga til þess
að fara í sumarfrí til útlanda. í
vondu kreppunni hefðu menn
sjálfsagt ekki hugsað um það að
leggjast í ferðalög, þótt þau
hefðu verið auðveldari en raun
var á í þá daga. Nú aftur á móti í
góðu kreppunni virðist hver sem
löngum hefur til, geta veitt sér þá
ánægju sem ferðalög veita.
Að kasta
peningum í hafið
í vondu kreppunni voru menn
svo nýtnir, að hver sá hlutur sem
taldist einhvers virði var hirtur og
nýttur. Þá höfðu sjómenn á tog-
urum lítið annað kaup en það sem
fékkst fyrir þá lifur sem kom
innan úr þeim fiskum sem um
borð voru dregnir. Nú til dags, í
góðu kreppunni eru sjómenn og
útgerðarmenn svo ríkir að þeir
hafa efni á að kasta nær allri lifur í
sjóinn. Og ekki bara það heldur
kasta togaramenn öllum hrogn-
um líka og öllu slógi, sem þó er
verðmæti eftir að farið var að
nýta það í slógmeltu, sem gefin er
búpeningi og sögð jafnvel betri
en annar fóðurbætir.
Einhversstaðar segir að dýrt sé
að vera fátækur, en þegar svona
er farið með verðmæti mætti
sannarlega snúa þessu við og
segja að dýrt sé að vera svo ríkur
að hafa efni á að kasta í hafið öllu
þessu verðmæti, og ekki bara
verðmæti, heldur mat líka á
meðan helmingur mannkyns
sveltur.
Vegna alls þessa legg ég til að
þegar menn tala um kreppu okk-
ar tíma þá aðgreini þeir þessar
tvær kreppur sem maður þekkir
og kalli þær þá vondu og þá góðu.
Með því móti verður auðveldara
að átta sig á því sem átt er við
hverju sinni.
- S.dór