Þjóðviljinn - 05.03.1983, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJóÐVILJINN Helgin 5. - 6. mars 1983
Uppeldi til friðar
Á morgun, fyrsta
sunnudaginn í mars, er
árleguræskulýðsdagur
þjóðkirkjunnará íslandi. (
þetta sinnberhann
yfirskriftina „Uppeldi til
friðar“ og verður lagt út af
henni á prédikunarstólum
landsins.
Það er ekki úr vegi að minna á,
að Prestastefnan 1982 samþykkti
ályktun, sem m.a. innihélt hvatn-
ingu til söfnuða landsins um að
leggja áherslu á uppeldi til friðar.
Ég vil birta hér þann kafla úr á-
lyktuninni, sem fjallaði um
þetta mál:
„Við hvetjum söfnuði landsins
til þess að leggja aukna áherslu á
uppeldi til friðar með því að:
a) ástunda slíkt uppeldi innan •
fjölskyldunnar sjálfrar og í sam-
skipum milli heimila á þann hátt
m.a. að sýna sáttfýsi, sanngirni,
hógværð og umburðarlyndi,
b) vekja menn til vitundar um
skaðsemi ofbeldis í fjölmiðlum,
myndböndum, leikföngum og á
fleiri sviðum,
c) vekja til umhugsunar um
sáttaleiðir í deilumálum, stórum
og smáum og minnast gildis hins
fórnandi kærleika,
d) byggja upp gagnkvæmt
traust milli einstaklinga og hópa
og vinna gegn fordómum með því
að hvetja menn til þess að virða
skoðanir annarra.
Vér bendum söfnuðum lands-
ins á eftirfarandi leiðir til þess
að vinna að uppeldi til friðar:
a) Með því að leggja rækt við
guðsþjónustu safnaðarins og
biðja fyrir friði,
b) með því að efna til umræðu-
funda í kirkjum og safnaðar-
heimilum um málefni friðar og
afvopnunar.“
Framlag þjóðkirkjunnar til
þeirrar umræðu um frið og afnám
vopnabúnaðar, sem nú stendur
yfir víða í þjóðfélaginu, hefur
verið verulegt. Við viljum t.d.
minna á, að fyrir utan innra starf í
söfnuðunum, hefur kirkjan
beinlínis gengið fram fyrir
skjöldu í þessum málum - þannig
hefur biskup íslands hvatt al-
þingismenn til þess að samþykkja
frumvarp til laga um bann við of-
beldiskvikmyndum, sem nú
liggur fyrir - og vill raunar ganga
lengra en frumvarpið og banna
allar ofbeldiskvikmyndir, list-
rænar eða ólistrænar. Fyrir jólin
stóð Þjóðkirkjan að því ásamt
mörgum félögum að hvetja fólk
til þess að gefa börnum sínum
þarfari leikföng en byssur í
jólagjöf. Þannig má áfram telja,
en látum þetta duga.
ast
Friðarhreyfmg kvenna senn stofnuð
Það eru fleiri en Þjóðkirkjan,
Samtök herstöðvaandstæðinga
eða Hópur áhugafólks um friðar-
mál og afvopnun, sem hafa áhuga
á friði. Konur landsins ætla að
efna til mikillar ráðstefnu n.k.
þriðjudag þar sem kannaður
vérður áhugi á því að stofna ís-
lcnska kvennafriðarhreyfingu.
Það eru Kvenfélagasamband
íslands, Bandalag kvenna í
Reykjavík og Kvenréttindafélag
íslands, sem til fundarins boða og
verður hann haldinn að Hall-
veigarstöðum, 8. mars klukkan
hálfníu.
Á fundinum verður . kynnf
ávarp og erindi frá Friðarhópi
kvenna, þar sem hvatt er til um-
ræðna um friðar- og afvopnun-
armál.
Framsögukonur verða:
Elín Pálmadóttir,
blaðamaður og
Kristín Ástgeirsdóttir,
sagnfræðingur.
Fundarboðendur hvetja alla þá
sem áhuga hafa á stofnun ís-
lenskrar kvennahreyfingar til
eflingar friði í heiminum að sækj a
þennan fund og koma á framfæri
hugmyndum um framtíðarstarf
friðarhreyfingarinnar. ast

ritstjórnargrein
Hvers vegna einhliða aðgerðir?
Fjölmargir viðræðufundir um hækkun raforku hafa engan árangur
borið, enda hefur Alusuisse hag af því að tefja samninga. Því er
frumvarp Alþýðubandalagsins nauðsyn.
Um aðdraganda að frum-
varpi Alþýðubandalagsins
um hœkkun raforku til ísal
Þótt frumvarp þingmanna Al-
þýðubandalagsins í npðri deild
Alþingis um einhliða hækkun raf-
orkuverðs til Alusuisse hafi enn
ekki verið tekið á dagskrá, hefur
það vakið mikla athygli. Gagn-
rýni á framvarpið hefur verið
tvenns konar. Annarsvegar hefur
því verið haldið fram, að samn-
ingaleiðin við Alusuisse sé ekki
fullreynd og að frumvarpið loki
fyrir alla samninga. Þannig segir
t.d. í stjórnmálaályktun Sam-
bands ungra framsóknarmanna:
„ÖII málsmeðferð núverandi
iðnaðarráðherra Hjörleifs Gutt-
ormssonar, í því máli er með ein-
dæmum. Framlagning hans á
frumvarpi á Alþingi í s.l. viku um
einhliða hækkun á raforkuverði
til ísal, skaðar miklu meira en svo
samningstöðu og hagsmuni ís-
lendinga að Hjörleifur Gutt-
ormsson geti borið ábyrgð á.“
Hin gagnrýnin, sem einkum
hefur komið frá þingmönnum Al-
þýðuflokksins, lýsir þvílíkri póli-
tískri smæð, að um hana verður
ekkifjallað. Þeirhafaeinkum tal-
að um hvað hafi kostað að prenta
frumvarpið með fylgiskjölum.
En frumvarp þetta er óvenju vel
stutt fylgigögnum, enda hápunkt-
ur mikillar vinnu iðnaðaráðu-
neytisins í þessu máli.
En hugum nú nokkuð að gagn-
rýni ungra framsóknarmanna á
framlagningu frumvarpsins. Var
ekki búið að fullreyna samninga-
leiðina við ísal? Um þetta er fjall-
að í greinargerð frumvarpsins.
Neituðu allri hœkkun
- Forráðamenn Alusuisse voru
mjög tregir til viðræðna við ís-
lensk stjórnvöld, en þó tókst að
koma á fyrsta viðræðufundi aðil-
anna í ágúst 1981. Þar mætti af
íslands hálfu álviðræðunefnd,
sem skipuð hafði verið af
iðnaðarráðherra, en í henni voru
sérfræðingar og fulltrúar allra
stjórnmálaflokka landsins. Á
þessum viðræðufundi neitaði
aðalsamningamaður Alusuisse,
dr. Edwin Weibel, að ræða
breytingar á raforkuverðinu til
álversins. Samþykktu aðilar að
hittast aftur um haustið, en sá
fundur dróst til desember 1981.
Á þeim viðræðufundi aðila í
desember 1981 neitaði dr. E.
Weibel afdráttarlaust að ræða
breytingar á raforkuverðinu. Á
desember fundinum var hins veg-
ar ákveðið að aðilar hefðu
samband í janúar 1982, en þannig
fór að fulltrúar Alusuisse komu
til íslands 1. febrúar 1982 og vildu
þá hvorki ræða við iðnaðarráð-
herra né álviðræðunefnd. Full-
trúar Alusuisse höfðu meðferðis
bréf til ríkisstjórnar íslands og
ræddu það við formenn vissra
stjórnmálaflokka og höfðu þar
með að engu leiðbeiningarreglu
Efnahags- og framfarastofnunar-
innar í París um samskipti ríkja
og fjölþjóðafyrirtækja.
Komu ekki
Þrátt fyrir þessa þróun mála
tókst að ná samkomulagi um að
aðilar hittust í Kaupmannahöfn í
byrjun mars 1982. Álviðræðu-
nefnd undirbjó sig af kappi og við
þennan fund voru m.a. nokkrar
vonir bundnar um að takast
mætti að fá Alusuisse til viðræðna
um raforkuverðið. Þessar vonir
urðu að engu, þegar Alusuisse til-
kynnti formlega seinnihluta fe-
brúarmánaðar, að fulltrúar fyrir-
tækisins myndu ekki koma til
þessa fundar.
Við þessi tíðindi var gerð ýtar-
leg ríkisstjórnarsamþykkt um
samskiptamál íslands og AIu-
suisse og um raforkuverðið, en
samþykktinni lauk með þessum
orðum: „Ef ekki reynist unnt að
fá samþykki Alusuisse og hefja
án tafar viðræður á ofan-
greindum grundvelli, áskilur ís-
lenska ríkisstjórnin sér allan rétt
til að fara eigin leiðir til þess að ná
fram nauðsynlegum breytingum
á gildandi samningum."
Þegar hér var komið sögu sendi
iðnaðarráðherra formanni fram-
kvæmdastjórnar Alusuisse, dr.
Paul Múller, áskorun um að
koma til fundar við sig í því skyni
að koma viðræðum aftur af stað.
Ræddu þeir saman í mars og maí
1982, en á seinni fundinum slitn-
aði upp úr viðræðum. Á báðum
þessum fundum lýsti dr. Paul
Múller því yfir, að Álusuisse gæti
ekki samþykkt neina hækkun á
raforkuverðinu til álversins, en
Alusuisse var gerð ýtarleg grein
fyrir framangreindri samþykkt
ríkisstjórnarinnar.
Hœkkun með
skilyrðum
Hinn 10. nóvember 1982 barst
svo bréf frá Alusuisse, þar sem
lagður var fram nýr viðræðu-
grundvöllur og í framhaldi af
þessu bréfi fóru fram tveir
viðræðufundir í nóvember og
desember 1982. Dr. Paul Múller
kvaðst enn á ný ekki geta sam-
Engilbert
Guðmundsson
skrifar
þykkt neina hækkun raforku-
verðsins. Á hinn bóginn lýsti
hann sig nú reiðubúinn til þess að
leggja til við stjórn Alusuisse
hækkun raforkuverðsins að up-
pfylltum þremur skilyrðum. í
fyrsta lagi mætti Alusuisse
stækka ísal um einn kerskála
samkvæmt nánara samkomulagi.
í öðru lagi mætti Alusuisse taka
inn í ísal nýjan 50% eignaraðila
og í þriðja lagi yrði kaupskyldan á
raforku lækkuð í 50%. Þetta var
með öllu óaðgengilegt af íslands
hálfu, þegar af þeirri ástæðu, að
öll samningsaðstaða hlaut að tap-
ast í málinu við slíkar yfirlýsing-
ar. Þetta var ekki síður óaðgengi-
legt vegna þeirrar fullyrðingar
Alusuisse, sem síðar kom fram,
um að það orkuverð, sem ísal
greiðir nú, sé sambærilegt við
raunhæft viðmiðunarverð, og
eigi því ekki að hækka að neinu
ráði. Nokkru seinna kom fram í
skeyti frá Alusuisse, að fyrir-
tækið gæti hugsað sér að fresta í
bili þriðja skilyrði sínu um kaup-
skyldu rafmagns.
Alþingi
krafið svars
Það er ljóst af því sem hér hef-
ur verið rakið, að reynt hefur ver-
ið til hins ýtrasta að ná samkomu-
lagi við Alusuisse um leiðréttingu
orkuverðs. En þar sem Alusuisse
á mikilla hagsmuna að gæta í því
að tefja allar viðræður er von að
erfiðlega hafi gengið að fá fram
viðunandi hækkun með samkom-
ulagi. Þess vegna reyndi
iðnaðarráðherra að fá ríkis-
stjórnina til að standa að einhliða
hækkun á raforku til ísal. Þegar
samráðherrarnir reyndust ekki
reiðubúnir til að gæta hagsmuna
þjóðarínnar í þessu máli, var ekki
um annað að ræða en að flytja
málið inn á Alþingi. Þar verður
um það tekin ákvörðun hvort
hækka þarf raforkuverð til al-
mennings um 125% á þessu ári
eða ekki.
eng.