Þjóðviljinn - 23.09.1988, Blaðsíða 4

Á BEININU
Kristín Halldórsdóttir: Lýst þó enn verr á samstarf við Sjálfstæðisflokk. Viðurkennir óánægju innan Kvennalistans
með hvernig haldið var á stjórnarmyndunarviðræðunum. Væri mjög óábyrgt að fella ríkisstjórn Steingríms, aðeins til
að geta haldið kosningar. Höfðum ekki reiknað út hvað tillögurnar að þjóðstjórn þýddu fyrir atvinnuvegina. Mætti
forða hruni með því að taka erlend lán. Veit ekki hvaða skilningarvit menn hafa opin þegar við tölum. Ummæli Olafs
Ragnars eyðilögðu traustið milli Kvennalista og Alþýðubandalags
Trúum ekki
á félagslega
stjóm nú
Mörgum þykir sem Kvennalistinn hafi ekki átt sterka
pólitíska Ieiki í því umróti stjórnmála sem hér hefur ríkt að
undanförnu. Nýja Helgarblaðið tók því Kristínu Hall-
dórsdóttur, þingmann Kvennalistans, á beinið.
Nú virðist vera að komast á
koppinn ríkisstjórn Framsóknar,
Alþýðuflokks og Alþýðubanda-
lags, svokölluð félagsiega sinnuð
stjórn. Þið eigið möguleika á að
koma inn í þá stjórn, munuð þið
reyna að nýta ykkar þann mögu-
leika?
Viö teljum ekki efni til þess að
mynda félagslega stjórn núna
með þessum öflum. Við höfum
ekki nokkra einustu tryggingu
fyrir því að slík stjórn hefði
möguleika á að koma fram um-
bótum á félagslegum grunni.
Okkur var ekki boðið upp á það
af neinum sannfæringarkrafti í
þeim viðræðum sem fóru fram sl.
þriðjudag. Okkar tilfinning var
sú að við værum sóttar þangað
bara af því að það vantaði nokkra
þingmenn til þess að styðja
stjórnina. Það átti að nota það
sem beitu, veifa því sem heldur
visinni gulrót, að það yrði svo
hægt að tala saman um
jafnréttismál og dagvistarheimili
og eitthvað slikt. “
En teljið þið að þið eigið meiri
möguleika á að koma ykkar mál-
um fram í ríkisstjórnarsamstarfi
með Sjálfstæðisflokki í samvinnu
við Borgaraflokk?
„Nei, ég hef sannarlega ekki
meiri trú á því, og það get ég al-
veg sagt og staðið við. En við
höfnum ásökunum um að við
séum að koma í veg fyrir myndun
stjórnar á félagslegum grunni.
Við teljum að eftir kosningar
verði sterkari staða til að mynda
stjórn á félagslegum grunni, því
þá verður búið að leita álits fólks-
ins og það er okkar trú að það
muni veita okkur betri viðspyrnu
til að mynda stjórn á félagslegum
grunni.“
Ykkur lýst sem sagt alls ekki á
ríkisstjórnarsamstarf með Al-
þýðubandalagi, Alþýðuflokki og
Framsókn og enn verr á samstarf
við Sjálfstæðisflokk og Borgara-
flokk. Þýðir þetta nokkuð annað
en að þið hafið ákveðið að vera
áfram í stjórnarandstöðu?
„Við höfum ekki ákveðið að
vera í stjórnarandstöðu til eilífð-
ar. Við ætlum að vinna áfram,
hér eftir sem hingað til, að mál-
efnalegum grunni og teljum
hreint ekki örvænt um að við
munum öðlast meiri styrk til að
koma okkar málum fram, hvort
sem það verður eftir næstu kosn-
ingar eða ekki.“
Ætlið þið að bíða þangað til þið
hafið náð 50% atkvæða eða
meira?
„Það er ekki stefnan að bíða
eftir því, en vitanlega væri það
okkar óskastaða að verða það
stórar að við gætum séð um þetta
sjálfar."
En þótt þið viljið ekki ganga
inn í stjórn Steingríms, munuð
þið nota fyrsta tækifæri til að fella
hana svo halda megi kosningar?
„Það væri mjög óábyrg af-
staða. Við sögðum það á þessum
fundum og höfum alltaf sagt það,
að stuðningur okkar færi eftir
málefnunum og það ætla ég að
vona að við berum gæfu til að
gera. Það kom ítrekað fram á
þessum fundum að við værum
ekki til viðræðu um áframhald-
andi frystingu launa eða að samn-
ingsrétturinn færi ekki aftur til
fólksins."
En mátti ekki sjá það fyrir að
tillaga ykkar um þjóðstjórn næði
ekki fram að ganga? Hún sé því
fyrirsláttur sem geri ykkur kleift
að segja: Við lögðum fram okkar
hugmyndir, þeim var hafnað og
því þurfum við ekki að taka þátt í
efnahagsaðgerðum sem hugsan-
lega verða óvinsælar hjá almenn-
ing. Við getum því farið í kosn-
ingar með hreinan skjöld?
„Þetta var alls ekki þannig
hugsað. Það er hárrétt og við
gerðum auðvitað ráð fyrir að
menn myndu ekki stökkva á
þessa hugmynd, en okkur fannst
hugmyndin afskaplega góð og
vildum höfða til ábyrgðartilfinn-
ingar allra. Okkur fannst einnig
mikið til trafala við lausn efna-
hagsvandans að flokkarnir skipt-
ust í tvær blokkir. Okkur fannst
rétt að leggja áherslu á þennan
punkt, ekki síst af því að það er og
var okkar krafa að kosningar
færu fram sem fyrst.“
En þessar sjö punkta tillögur
ykkar eru fyrst og fremst
útgjaidatillögur. Hvernig höfðuð
þið hugsað ykkur að afla tekna á
móti og reiknuðuð þið út hvað
framkvæmd þessara tillagna
hefði í för með sér fyrir bætta
afkomu einstakra atvinnuvega?
„Við gerum okkur grein fyrir
að það þarf að afla tekna. Til þess
hafa ýmsar leiðir verið nefndar
manna á milli, t.d. auknar
skattaálögur eða tilflutningur frá
fjármagnsmarkaðnum. Ef ekki
næðist samkomulag um það,
yrðu menn að gjöra svo vel og
taka enn eitt erlent iánið til að
standa t.d. undir umræddum
skuldbreytingarsjóði. En við höf-
um aðalíega litið á fjármagns-
markaðinn og spurt t.d. hvort
það sé eðlilegt að Seðlabankinn
bólgni og fitni á erfiðleikum ríkis-
sjóðs og græði stöðugt dráttar-
vexti vegna erfiðleika viðskipta-
bankanna sem eiga að standa
undir atvinnulífinu. En það má
benda á að í tillögum ríkisstjórn-
arflokkanna var mikið um svona
orðalag; „Tekna verði aflað..“
o.s.frv.“
En hvaða mat lögðuð þið á það
hvað kæmi raunverulega út úr
þessum tillögum?
„Þessir menn sitja í ríkisstjórn
og ráðuneytum og hafa menn til
að reikna út fyrir sig. Við höfum
hins vegar nýverið átt í erfið-
leikum með að ná útreikningum
út úr Þjóðhagsstofnun, vegna
þess að þeir eru svo uppteknir að
reikna fyrir hina. En við höfum
ekki lagt mat á þessar tillögur upp
á krónu.“
Þannig að þið lögðuð ekkert
reikningslegt mat á hvað tillög-
urnar þýddu fyrir afkomu út-
gerðarinnar, frystingarinnar
o.s.frv.?
„Nei, ekki upp á krónu. Okkur
sýndist að þessar bráðaaðgerðir
myndu nægja til að koma í veg
fyrir hrun atvinnuveganna.
En hvaða stefnu átti þjóð-
stjórnin t.d. að hafa í launa- og
kjaramálum eða átti ekkert að
gera í því? Bráðabirgðalögin
renna út fyrsta október.
„Við vorum ekki til viðræðu
um að framlengja þau lög.“
Á þriðjudaginn var kom ekki
til greina af ykkar hálfu annað en
þjóðstjórn og þið vísuðuð til ein-
dregins vilja grasrótarinnar í því
efni. Daginn eftir voruð þið bún-
ar að breyta um stefnu og opna á
aðra möguleika á
stjórnarmynstrum. Þýðir þetta
að grasrótin er svona virk eða
sáuð þið að þið höfðuð gert mis-
tök?
„Nei, þetta er ekki rétt túlkun
að okkar mati. Atburðarásin er
auðvitað hröð og erfitt fyrir
marga að fylgjast með. Þegar við
komum af fundi með Steingrími
og mættum blaðamönnum, bent-
um við á að þetta væri það sem
við hcfðum í raun og veru umboð
til að ræða um. Ef annað ætti að
vera uppi á teningnum þyrftum
við að sækja nánara umboð til
okkar kvenna. En við vorum ekki
tilbúnar að mynda stjórn til fram-
búðar, eins og Steingrímur taldi
sig vera að gera.“
En það kom ekkert fram í ykk-
ar máli eftir fundinn að það hefði
nokkuð strandað á að þið væruð
ekki tilbúnar að mynda stjórn „til
frambúðar“, aðeins að þið vilduð
þjóðstjórn og um það voru allir
fjölmiðlar og aðrir sammála?
„Það er kannski erfitt í okkar
málgagnsleysi að koma
sannleikanum til skila. Þetta er
kannski mismunur á framsetn-
ingu í máli, að við skulum vera
skildar á þennan máta. Ég veit
ekki hvers konar skilningarvit
aðrir hafa opin þegar við tölum
við þá, því þetta er ekki í fyrsta
skipti sem við verðum fyrir því að
vera misskildar. í okkar næstu
fréttatilkynningu kemur síðan
fram að í tillögu okkar um sam-
stjórn felist ekki höfnun á öðrum
stjórnarkostum.“
Er þetta ekki bara eftiráskýr-
ing þar sem hlutir eru lagaðir. Er
þetta ekki birtingarmynd
óeiningar innan Kvennalistans;
að konur úti á landi hafi verið
mjög óánægðar með höfnun ykk-
ar á frekari viðræðum og að þær
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir og
Magdalena Schram hafi verið
þcim sammála?
„Nei, alls ekki, og þú kemur
mér alveg á óvart með því að
nefna þessi tvö nöfn. Ég hef
reyndar heyrt um þessa óánægju
úti á landi, en það er þá hræðslan
við hægri stjórn sem ræður, ekki
trúin á að hugsanleg ríkisstjórn
Steingríms nái nokkru fram fyrir
okkur. Sömuleiðis hafa margir
utan okkar raða haft samband við
okkur og verið óánægðir með að
við höfum hafnað viðræðum við
þessa flokka, eins og þeir segja.
Þá höfum við skýrt okkar mál og
ítrekað þá kröfu okkar að það
eigi að fara fram kosningar og um
leið segir fólk; já, auðvitað kosn-
ingar. Og þá segjum við; því var
algjörlega hafnað - og þá skilja
menn afstöðu okkar.“
En í fréttatilkynningu frá ykk-
ur segir að efnahagsráðstafanir
þoli ekki bið eftir kosningum?
„Um leið og stjórnin féll kom
þessi krafa um kosningar ein-
róma upp um allt land. Það líða
a.m.k. 6-7 vikur áður en úrslit
fást úr kosningum og því kom
þjóðstjórnarhugmyndin upp um
leið til að leysa bráðasta vand-
ann, þar til ný stjórn hefði verið
mynduð.“
Nú er vanalega kosið á fjögurra
ára fresti og á því tímabili má
halda kosningar. Er krafa ykkar
núna um kosningar með tilvísun í
skoðanakannanir ekki bara tæki-
færissinnuð afstaða af því þið
eruð í uppsveiflu?
„Nei, staðan er sú að stjórnin
er fallin og hefur misst tiltrú
fólksins. Við höfum ekki lagt
áherslu á kosningar okkar vegna,
heldur vegna fólksins.“
Nú urðuð þið „fjúkandi vond-
ar“ út af því sem þið kölluðuð
rangtúlkun Ólafs Ragnars á um-
mælum Þórhildar Þorleifsdóttur,
þess efnis að þið væruð ekki til
viðtals um þátttöku í stjórnar-
myndunartilraun Steingríms
Hermannssonar, jafnvel þótt af-
nám frystingar launa væri í boði.
Hvað var mistúlkað?
„Okkur fannst það mistúlkun
að láta líta út eins og við værum á
móti því að frysting launa yrði
afnumin og samningsrétturinn
færður til fólksins. Þessi mál eru
okkur mjög kær. Framkoma
Ólafs kippir fótum undan öllu
trausti sem kann að hafa verið á
milli Alþýðubandalagsins og
Kvennalistans. Meginmálið með
sameiginlegum fundi þingflokk-
anna tveggja var að reyna að
bæta fyrir þetta skemmdarverk
sem okkur fannst unnið og koma
þeim skilaboðum til þjóðarinn-
ar,“ sagði Kristín Halldórsdóttir.
Páll Hannesson
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN _ NÝTT HELGARBLAÐ