Þjóðviljinn - 28.10.1988, Blaðsíða 6

vm viuum
r r
Fjársöfnun í dag og nœstu daga tilstyrktar
íþróttahreyfingu fatlaðra. Sigurgeir Þorgrímsson:
íþróttaiðkanir kveða niðurfélagslegafötlun ekkisíður
en hina líkamlegu
Sigurgeir Þorgrímsson, formaður
íþróttafélags fatlaðra í Reykjavík.
Mynd: Jim Smart.
- Helsta húsnæöið sem viö
höfum til íþróttaiðkana eins og
stendur er leigusalur í kjallar-
anum að Hátúni 12. Þarna
höfum við reynt að bjóða upp
á leikfimi fyrir sundfólkið á
undan sundtímunum, en
þrengslin eru slík að það er
ekki meira en svo að fólk geti
teygt úr sér. Að öðru leyti hafa
lyftingamenn getað nýtt sér
salinn, en þar með líka upptal-
ið, sagði Sigurgeir Þor-
grímsson, formaður íþrótt-
afélags fatlaðra í Reykjavík,
er blaðamaður ræddi við
hann í gær. Glæstur árangur
fatlaðra íþróttamanna á Ol-
ympíuleikum þeirra í Kóreu
nýverið hefur orðið til að beina
athyglinni að aðstöðu þeirra til
íþróttaiðkana hér heima fyrir,
en hún er í einu orði sagt af-
skaplega bágborin.
- Að öðru leyti er íþróttafé-
lagið í rándýru og eftir því ó-
tryggu leiguhúsnæði hér og þar
um bæinn, sagði Sigurgeir, og
taldi upp það helsta: I Hlíðaskóla
stundum við borðtennis, fót-
bolta, handbolta og boccia, en
síðasttalda íþróttagreinin er kast-
grein sem nýtur mikillar hylli
meðal fatlaðra og þykir henta
þeim sérstaklega vel; á Valbjarn-
arvelli höfum við aðstöðu fyrir
frjálsar íþróttir og trimm; í kjall-
aranum að Hátúni 10 er hægt að
stunda bogfimi. Sundið er í
Sjálfsbjargarhúsinu, Hátúni 12,
leikfimiaðstaða í Hamrahlíðinni
hjá Blindrafélaginu, og trimm
stundum við úti í Örfirisey og eins
á Miklatúni.
Það verður því mörgum
íþróttagreinum stefnt saman í
nýja íþróttahúsinu þegar það
kemst í gagnið?
Knýjandi þörf
Já, það má nú segja, enda er

STOfNA
Helga Bergmann, íbúi í Hátúni 12, við teygjuæfingar í salnum sem nú er helsta
bækistöð íþróttafélagsins. Starfsemi íþróttafélagsins fer nú fram í dýru og
ótryggu leiguhúsnæði út um allan bæ. Mynd: Jim Smart.
Lýður Hjálmarsson, Haukur Friðriksson og Ingi H. Jónsson á grunni tilvonandi húss Iþróttafélags fatlaðra í Reykjavík.
Lokið var við grunninn árið 1984, en síðan ekki söguna meir. Mynd: Jim Smart.
þörfin fyrir slíkt íþróttahús knýj-
andi. Innan okkar hóps er bæði
fólk sem þarf á endurhæfingu að
halda eftir slysfarir, og eins hefur
því fólki fjölgað sem fæðist fatl-
að, þar sem framfarir læknavís-
indanna síðustu áratugi valda því
að mörg fötluð börn lifa af fæð-
inguna og komast á legg, en
hefðu ekki átt sér lífsvon áður.
En í þessu sambandi höfum við
einkum lagt áherslu á tvennt: Við
sinnum endurhæfingu sem miðar
að því að fólk festist ekki á ein-
hverjum þartilgerðum stofnun-
um heldur komist sem fýrst út í
atvinnulífið, og i annan stað erum
við ekki aðeins að fást við líkam-
lega fötlun, heldur einnig félags-
lega fötlun ef svo má segja, þar
sem íþróttirnar veita mikinn fé-
lagsskap og stuðla að samveru.
Allar íþróttir styrkja fólk and-
lega og veita því meira sjálfsör-
yggi og sjálfstraust, eðæ, sagt með
öfugum formerkjum, draga úr
vanmetakennd og feimni. Það
sem snýr að börnunum finnst
okkur sérstaklega mikilvægt, þar
sem skólakerfið hefur því miður
ekki sinnt greinum á borð við
sund og líkamsrækt fyrir mikið
fötluð börn sem skyldi, alltént
ekki á skólaskyldualdri. Þessi
börn og unglingar hafa því mikið
leitað til okkar þar sem þau hafa
ekki fengið lögboðna kennslu í
þessum greinum, og því má segja
að við höfum tekið ómak og
kostnað af skólakerfinu.
Krakkarnir
blómstra
Og það er mesti óþarfi að ein-
blína á hugsanlegan toppárangur
í þessum og öðrum greinum;
íþróttirnar og félagsskapurinn
hafa valdið því að krakkar hafa
hreinlega blómstrað; það er al-
gengt að þau sem áður voru mjög
lokuð opni sig mjög; málfarið
tekur oft stökkbreytingum til
hins betra og tjáningin yfir höfuð,
og þau verða í stuttu máli miklu
styrkari og áræðnari, og eiga þá
miklu auðveldara með að aðlaga
sig öðrum fötluðum börnum, sem
og öðrum jafnöldrum.
Markmiðið hjá okkur er enda
hreint ekki að einangra fatlaða,
heldur þvert á móti að beina þeim
á braut virkrar þátttöku í þjóðfé-
laginu. Og ég vil leggja áherslu á
að við stefnum að því að koma
okkur upp þjálfunarmiðstöð fyrst
og fremst til að fatlað fólk eigi
auðveldara með að komast inn í
þjóðfélagið, en ekki til að ein-
angra sig.
Og Iþróttahús fatlaðra í
Reykjavík, sem vonandi kemst í
gagnið fyrr en síðar, verður þá
væntanlega slík þjálfunarmið-
stöð?
Já, en sá róður hefur nú
óneitanlega verið þungur. Það er
íþróttafélag fatlaðra í Reykjavík
sem stendur að byggingu hússins
við Hátúnið: fyrsta skóflustung-
an var tekin árið 1983, og árið
eftir var lokið við grunninn. Og
þannig hafa málin staðið allar
götur síðan.
40%, ekki 80%
Málið er það að ríki og borg
eiga að borga 80% af byggingar-
kostnaðinum við íþróttamann-
virkið, en gallinn er bara sá að
þessi styrkur kemur eftir á. Hann
er með öðrum orðum ekki
greiddur út fyrr en tilteknum
áfanga er lokið, og fyrir bragðið
standa málin þannig að íþróttafé-
lagið verður að bera allan kostn-
að við bygginguna.
Og það er ekki nóg með að
styrkveitingin komi eftir á; hér er
um óverðtryggða og vaxtalausa
upphæð að ræða, og fyrir bragðið
lenda vextir og kostnaður á okk-
ur ef við förum út í að útvega
okkur lán til að brúa bilið. Enda
er það reynsla íþróttafélaganna
að raunvirðið sé ekkert nálægt
þessum áttatíu prósentum eins og
reglurnar kveða á um, heldur í
kringum helming þess hlutfalls,
eða um 40%, þegar upp er staðið.
En nú er væntanlega betri tíð í
vændum; ég heyri að föstudagur-
inn verði mikill fjársöfnunardag-
ur fyrir íþróttahúsið ykkar...
Já, eftir að lokið var við grunn-
inn að íþróttahúsinu fyrir að
verða fimm árum má segja að við
höfum verið í pattstöðu með
framhaldið vegna þess að við
verðum að byggja fyrir eigin
reikning áður en framlögin berast
frá ríki og borg, eins og ég var að
lýsa hérna áðan.
Betri tíö...
En þau gleðilegu tíðindi hafa
nú gerst að næstu daga verður
efnt til fjáröflunar, ekki bara í
dag heldur fram til 1. nóvember,
og það er Ríkisútvarpið sem ríður
á vaðið. Og það er vel við hæfi að
þessi fjáröflun hefjist sama dag-
inn og íþróttamennirnir snúa
heim eftir þátttökuna á Olympíu-
leikum fatlaðra í Kóreu.
Við erum innilega þakklát út-
varpinu, blöðunum og öðrum
Eygja, klífa hæsta tindinn
Jóhann Pétur Sveinsson: Viðhorfin tilfatlaðra hafa tekið stökkbreytingum til hins betra síðustu áratugi.
Atburðir á borð við íþróttaafrekin í Seoul vega þungt
- Þaö hefur orðið stökk-
breyting á fáeinum áratugum,
það er engin spurning. Aður
var fólk jafnvel lokað inni
vegna fötlunar sinnar, en við-
horfin hafa breyst mjög til betri
vegar í seinni tíð, sagði Jó-
hann Pétur Sveinsson, for-
maður Sjálfsbjargar, er hann
var inntur eftir því í vikunni
hvernig horfði með samíé-
lagsleg viðhorf til fatlaðra.
Hann sagði að fólk væri al-
mennt orðið jákvæðara, og
vildi ræða um hlutina og
breyta þeim ef því væri að
skipta.
- Þessar breytingar á viðhorf-
um eru í sjálfu sér ekki svo undar-
legar; fatlaðir hafa orðið meira
áberandi í þjóðfélaginu en áður
var, og fræðsla gerir líka sitt til að
vinna bug á fordómum, sagði
hann. En fyrir fáeinum áratugum
voru viðhorfin svo fortakslaust
neikvæð; fatlaðir væru til einskis
nýtir og að best væri að loka þá
inni á stofnunum, að enda þótt
tala megi um stökkbreytingu til
hins betra þar sem viðhorfin til
fatlaðra eru annars vegar, þá er
ekki þar með sagt að ástandið sé
orðið viðunandi, og í heildina
vantar satt að segja þó nokkuð
upp á það.
Afrekin í Seoul
mikilvæg
Jóhann Pétur tók dæmi af fjöl-
miðlaumfjölluninni frá ólympíu-
leikum fatlaðra í Seoul fyrir
skemmstu: - Þar voru einstakl-
ingar sem voru að gera hluti á
heimsmælikvarða, og þú getur
ímyndað þér hvernig hefði verið
látið með „alvöru“landsliðið ef
það hefði sópað að sér verð-
launapeningunum í sama mæli á
sínum leikum, sagði hann, en gat
þess jafnframt að aðstaðan fyrír
fréttamenn hefði að vísu ekki
verið eins góð; myndbönd jafnvel
ekki verið fáanleg og þar fram
eftir götunum, en alltént hefði
ekkert átt að hamla beinum lýs-
ingum.
- Hitt skiptir þó meira máli að
frammúrskarandi árangur á borð
við þann sem íslensku þátttak-
endurnir náðu á leikunum er
mjög gagnlegur til að vekja um-
ræður, og að fá fólk til að skilja að
hlutirnir eru ekki endilega eins og
það hefur haldið, og ef einhver
einstakur atburður getur orðið til
þess að hafa áhrif á viðhorf fólks
til fatlaðra, þá er frammistaðan í
Seoul slíkur atburður.
En þetta breytir ekki því að
fólk er núorðið almennt jákvætt
gagnvart fötluðum og málefnum
þeirra, og óhræddara við að
kynna’sér hlutina en áður var. En
þrátt fyrir það er stutt í ákveðna
hleypidóma, og ég held að í dag
eimi mest eftir af þeim á hinu per-
sónulega sviði, og eins koma þeir
stundum fram í formi ákveðins
vanmats eða vantrúar á að við-
komandi geti leyst tiltekin verk-
efni af hendi.
„Karlar eins og ég“
- Svo ég taki dæmi af sjálfum
mér þá kemur þetta fram í ýms-
um vangaveltum á borð við það
hvort fólk úti í bæ leiti til mín á
lögfræðistofuna og feli mér verk-
efni, eða hvort fötlunin verði til
þess að ég fái minna að gera. Það
er eins og fólki finnist að
menntunin gagnist mér á ein-
hvern hátt öðruvísi en gengur og
gerist með ófatlað fólk. En
spurningar af þessu tagi heyrir
maður nú frekar utan að sér en að
maður sé beinlínis spurður.
Manni sýnist stundum að fólk
sem býr við alvarlega, líkamlega
fötlun sé gjarnan eins og álitið
vangefið eða þroskaheft í þokka-
bót...
- Ég veit nú ekki hvort ég get
skrifað undir það; mér finnst nú
það viðhorf útbreiddara að við-
komandi sé minni máttar, og við-
brögðin þá í samræmi við það:
„vesalings maðurinn,“ eða
eitthvað þess háttar. Einn anginn
af þessu er svo það að ef fötluðum
tekst eitthvað í þjóðfélaginu sem
ekki er endilega í frásögur fær-
andi, þá er gert veður út af því; ég
kláraði til dæmis lögfræði, og
menn voru svolítið undrandi á því
að ég skyldi ná prófi.
Svo. tók ég upp á því að gifta
mig nýlega, og ég fann að það
varð fólki líka undrunarefni.
En hvað með viðhorf fatlaðra
gagnvart eigin fötlun? Er það
kannski freisting að vera ekkert
að ofreyna sig, en láta frekar alla
hina annast sig?
- Viðhorfin eru tvenns konar,
það er alveg rétt. Það er ekki bara
um að raéða viðhorf ófatlaðra til
fatlaðra heldur einnig viðhorf
fatlaðra til sjálfra sín.
Hér skiptir máli að fatlað fólk
er alið upp við ákveðna sjálfs-
ímynd, en í því felst meðal annars
að það eigi ekki að geta gert ák-
veðna hluti og það er auðvitað
stórt skref í þá átt að yfirvinna
fötlunina að breyta eigin sjálfs-
ímynd, eða hugmyndum manns
um sjálfan sig með öðrum orð-
um.
Fatla&ir jafnhæfir
- í þessu samhengi má aftur
taka dæmi af ólympíuleikunum;
það eru afrek á borð við þá sem
sýna fólki fram á að fatlaðir eru
jafnhæfir öðrum og geta skarað
fram úr, og gera þar með mikið til
að breyta viðhorfunum. Við get-
um tekið dæmi úr annarri átt til
að varpa ljósi á þetta: Skák-
einvígi aldarinnar milli Fischers
og Spasskís. Áhuginn hér var
gífurlegur og sægur af ungu fólki
fór að tefla og fékk brennandi
Jóhann Pétur Sveinsson, formaður
Sjálfsbjargar: Einna styst í hleypi-
dóma á hinu persónulega sviði, og
eins er nokkuð um vanmat á getu
fatlaðra til að gera ákveðna hluti.
sem vilja auðvelda okkur að
koma íjþróttabyggingunni upp,
en frumkvæðið er komið frá Sæ-
vari Guðbjörnssyni, blaðamanni
á Þjóðviljanum, í samvinnu við
Gunnar E. Kvaran, aðstoðar-
framkvæmdastjóra Ríkisútvarps-
ins.
Þetta átak RÚV stendur í allan
dag, og verður hægt að hringja
inn áheit í síma Rásar 2. Næstu
daga verður málið síðan kynnt í
öðrum miðlum, og það er
meiningin að þetta framtak
standi fram til mánaðamóta og
rúmlega það, en við gerum ráð
fyrir að því ljúki á þriðjudaginn
kemur, 1. nóvember.
HS
áhuga á skák. Það þarf ekki ann-
að en að líta til landsliðsins okkar
núna til að sjá árangurinn. Þann-
ig að stökkin fram á við geta
mætavel komið upp úr einstökum
atburðum á borð við þessa.
Haukur Gunnarsson er svo
dæmi um að fatlaðir geta haslað
sér völl á jafnréttisgrundvelli.
Þannig hefur Mjólkursamsalan
að undanförnu verið að auglýsa
afreksmenn á ýmsum sviðum sem
drekka mjólk. Þarna er Hauki
teflt fram til jafns við þá sem óf-
atlaðir eru, og það má vel líta á
þetta framtak Mjólkursamsöl-
unnar sem jafnréttissinnaða aug-
lýsingamennsku. Og það eru
hlutir af þessu tagi sem svo aftur
hafa áhrif á viðhorfin í þjóðfé-
laginu almennt.
Og vegna þess að það eru stór-
afmæli framundan hjá Sjálfs-
björg, landssambandi fatlaðra, -
í ár eru 30 ár liðin frá stofnun
fimm fyrstu Sjálfsbjargarfélag-
anna af fimmtán, og á næsta ári
verður Landssamband Sjálfs-
bjargarfélaganna þrítugt - þá má
segja að þessir ágætu afreksmenn
okkar á sviði íþrótta séu lifandi
dæmi um það sem Sjálfsbjarg-
arfélögin hafa barist fyrir þessa
áratugi sem þau hafa verið við
lýði, og kemur fram í einkunnar-
orðunum: Ávallt beita upp í vind-
inn; eygja, klífa hæsta tindinn.
HS
6 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 28. október 1988
Safnað
fyrir húsinu
Söfnun til íþróttahúss
fatlaðra stendur til
mánaðamóta
Hrundið hefur verið af stað
söfnun íþróttafélags fatlaðra í
Reykjavík til styrktar byggingu
íþróttahúss þess hér í borginni.
Stendur söfnunin fram yfir helgi.
Söfnunin hófst í tilefni af komu
hinna fötluðu afreksmanna okkar
til landsins, en þeir hafa unnið
hvert afrekið af öðru á Ólympíu-
leikum fatlaðra t Seoul að undan-
förnu.
Að loknum leikunum 1980 var
ákveðið að hefja byggingu íþrótt-
ahúss. Á átta árum hefur verkinu
þó ekki miðað meira en svo, að
einungis grunnur hússins er nú
fullgerður, og er ekki vansalaust.
Söfnunin nú miðar að því að þoka
þessari þýðingarmiklu og brýnu
byggingu betur áleiðis en orðið er
og vekja sem flesta til vitundar
um nauðsyn hennar.
Dagskrárgerðarmenn Rásar 2
munu leggja þessu máli lið m.a.
með því að ræða við afreksfólk
okkar frá Seoul og hlustendur,
sem leggja vilja hönd á plóginn.
Póstgírónúmer húsbyggingar-
sjóðs félagsins er 3200/5.
- mhg.
Tíu miljónir
ríkinu
Ríkisstjórnin ákvað á fundi sín-
um í gær að leggja 10 miljónir
króna til íþróttasambands fatl-
aðra, og eru þessir peningar ætl-
aðir til íþróttamála og endurhæf-
ingar.
Hér er um að ræða sérstaka
fjárveitingu, og kemur fram í til-
kynningu frá forsætisráðuneytinu
að kveikjan að henni sé framnu
staða íslenska keppnisflokksins á
ólympíuleikum fatlaðra í Seoul
Kóreu, og er framlag ríkisstjórp-
arinnar veitt í viðurkenningar-
skyni fyrir frábæra frammistöð-
leikunum. HS
i
i
i
I
t
I
l
i