Þjóðviljinn - 25.11.1988, Qupperneq 21

HEIX, ARM ENNINGIN
Mér
tókst
aldrei
að
verða
norskur
Silja Aðalsteinsdóttir ræðir við Hannes Sigfússon í tilefni afnýrri ljóðabók
Hannes Sigfússon
Hannes Sigfússon er fluttur
heim til íslands eftir aldarfjórð-
ungs fjarveru. Hann er sestur að
á Akranesi og minnir rækilega á
sig á jólamarkaði með tveim
bókum, þýðingu á verðlaunasögu
norsku skáldkonunnar Herbjarg-
ar Wassmo sem gisti ísland í
haust, Húsið með blindu gler-
svölunum, og nýrri ljóðabók,
Lágt muldur þrumunnar. Auk
þess er hann að þýða bók eftir
Söru Lidman fyrir Ríkisútvarpið
og ætlar að lesa hana sjálfur eftir
jól. Hannes hefur fallega rödd og
það er tilhiökkunarefni að fá að
hlusta á hann lesa í útvarpið.
Ný ljóðabók frá Hannesi telst
til stórtíðinda, því rétt tíu ár eru
liðin síðan síðasta ljóðabók hans
kom út. f>að var Örvamælir,
1978. Áður komu Dymbilvaka
(1949), þegar Hannes var ungt at-
ómskáld, Imbrudagar (1951),
skáldsagan Strandið (1955),
Sprek á eldinn (1961) og Jarteikn
(1966). Fyrir fáeinum árum gaf
hann svo út ævisögu sína í tveim
bindum (1981 og 1985) og Ljóða-
safn hans kom út 1982. Hannes
var kvæntur norskri konu,
Sunnu, sem hann missti snemma
á þessu ári.
Ég tók mér fari með Akraborg
til að heimsækja hann og spyrja
nánar um framlag hans á jóla-
bókamarkaðinn.
í nýju Ijóðabókinni þinni tal-
arðu í einu Ijóðinu um framtíðina
sem ósnortna eyðimörk, og það er
kvíðablandin eftirvænting í Ijóð-
unum sem þú yrkir áður en þú
leggur af stað heim. Hvers vegna
vildirðu koma heim?
Mér fannst svo tómt í kringum
mig þarna úti. Ég bjó í húsi þar
sem við Sunna höfðum verið
bæði, vanur nánu samlífi og allt í
einu orðinn einn. Ég hafði gert
svolitlar tilraunir til að verða
norskur, til að mynda skrifaði ég
fyrra bindið af ævisögunni minni
upphaflega á norsku, en forleggj-
arar sögðu eins og eðlilegt var að
ég væri óþekktur maður í Noregi,
þessa bók ætti að gefa út á Is-
landi. Hefði ég náð fótfestu sem
norskur rithöfundur hefði málið
horft öðruvísi við, en mér fannst
ég aldrei geta þýtt ljóðin mín á
norsku. ísland hélt áfram að vera
„heima“ - þó fannst mér ekki ár-
ennilegt að fara heim -
í líki marglyttu
með blóðugar rætur svífandi
í fallhlíf
milli himins og hafs!
eins og segir í ljóðinu „Upprisa"
sem þú vitnaðir í áðan.
En hvernig var svo að koma
heim?
Það lífgaði mig ansi mikið að
finna hvað mér var vel tekið. Mér
fannst líka lofa góðu hvað bók-
menntum og listum er sinnt vel í
fjölmiðlum. Svo eru allir að
spyrja mig um Reykjavík, en mér
finnst Reykjavík ekkert hafa
breyst, það hefur bara teygst úr
henni, langt út í eyðimörkina!
ísland Wagner-
túlkandi
Þú segir í nýju bókinni að ís-
land sé mikill Wagnertúlkandi.
Hefurðu kannski skipt um
skoðun á Wagner - í gamla daga
kallaðirðu hann loddara?
Nei, ég hef ennþá sömu
skoðun á Wagner. Ég er að
nokkru leyti að hugsa um veðrið í
þessari ljóðlínu en líka um belg-
inginnílöndum mínum! Þeirhafa
svo hátt um allt, þeir eru alltaf
bestir í öllu þangað til það kemur
í ljós að þeir eru ekki eins góðir
og þeir héldu! Við erum mikil
ævintýraþjóð, íslendingar, fullir
af hugmyndum, sjáðu hvernig
þeir fjárfesta um leið og góðærið
kemur. Þetta var ég að meina.
Líst þér ekkert sérstaklega vel á
land og þjóð?
< Bæði og. Þjóðin er náttúrlega
þróttmikil og bjartsýn yfirleitt en
fjárhagurinn er í öngþveiti sem
vonandi rætist úr. Mér finnst
þessi þjóð vera í deiglunni.
Við erum alltaf að nema land.
En hvernig erum við í saman-
burði við þjóðina sem þú kvadd-
ir?
íslendingar eru miklu opnari
og frjálslegri en Norðmenn, ekki
vafi á því. Auðvitað er munur á
fólki í Norður- og Suður-Noregi,
það er miklu formfastara í um-
gengnisvenjum fyrir sunnan. En
fyrir norðan þar sem umhverfi og
lífsskilyrði eru svipuð og hér, þar
er fólk miklu líkara okkur. Svo
það er ekki hægt að alhæfa um
Norðmenn - og auðvitað ekki um
íslendinga heldur þó að mikið
beri á vissum einkennum, flauta-
þyrilshætti, lítilli formfestu - en
það er gott líka. Það er miklu
skemmtilegra að umgangast fólk
sem er þannig heldur en mjög
formfast fólk sem situr að gamalli
menningu og hefðum og tekur
sjálft sig nokkuð hátíðlega.
Ertu að yrkja um þetta í Ijóðinu
„Svikamyllur“?
Þar er ég að yrkja um það hvað
fólk er undarlega þröngsýnt. Það
ferðast Um allan heiminn, það
hefur möguleika á að sjá heiminn
í einni heild, hafa hann í hendi sér
ef svo má segja, skynja hann sem
veruleika sinn. En um leið og það
er komið heim aftur þá „tekur allt
kynlegum hamskiptum. Þeir
sjálfir. Útsýnið. Garðholan
stækkar. Limgerðið vex.“ Þetta
verður mikilvægara en allt ann-
að. „Heimurinn bútast sundur í
laus blöð úr landafræðinni sem
þeir lásu í bernsku.“ Það sem þeir
hafa farið á hálfum sólarhring
verða nú fjörutíu dagleiðir.
Menn eru svo fastir á grunnum
sjónarmiðum að þeir fá enga
heimssýn hvernig sem þeir ferð-
ast um. Og þeir verða minni og
minni menn við hverja svika-
myllu sem þeir koma sér upp.
Herbjörg kann
listina að segja
frá
Hvers vegna þýddirðu Húsið
með blindu glersvölunum?
Vegna þess að mér fannst það
góð bók. Ég var orðinn leiður á
að lesa flóknar skáldsögur og
fannst hún kunna listina að segja
frá. Andrúmsloftið og umhverfið
þekkti ég frá íslandi og hélt að
þessi bók ætti erindi við íslenska
lesendur. Hún er auðvitað grimm
og fjallar um hlut sem er að koma
meir og meir upp á yfirborðið,
misnotkun á börnum, en mér
fannst hún einmitt tímabær þess
vegna. Og það var ekki svo erfitt
að þýða hana, ég hef þýtt hrika-
legri bækur. Mér datt í hug að
Herbjörg hefði lent í svipaðri
reynslu sjálf af því hvað hún lýsir
þessu vel, en hún þvertekur fyrir
það.
Aftast í Ijóðabókinni cru lfka
þýdd Ijóð.
Já, mér fannst nauðsynlegt að
þessi ljóð kæmu út undir mínu
höfundarnafni þó að nokkur
þeirra hefðu komið út í safnritum
sem aðrir gáfu út. Þarna er ljóðið
„Fimm mínútna leið frá bænum“
eftir Vitezslav Nezval sem ég
þýddi áður en ég orti Dymbil-
vöku og sem opnaði mér leiðina
til að yrkja. Það opnaði mér nýj-
an ljóðheim. í nýju bókinni eru
fleiri þýdd ljóð frá næstu árum á
eftir sem féllu utan verksins Nor-
ræn ljóð vegna þess að þau eru
eftir eldri norræna höfunda en
þar áttu að vera eða eftir skáld
utan Norðurlandanna.
Ertu hættur að þýða ljóð?
Já. Ég hef ekki þýtt ljóð síðan
ég lauk við Norræn íjóð árið
1971. Það var erfitt verk.
Lágt muldur þrumunnar er
persónulegri bók en fyrri ljóða-
bækur þínar. Losuðu minninga-
bækurnar um einhver höft?
Það getur verið. En svo skynj-
aði ég líka allt í einu hvað ég er
orðinn gamall. Er ekki viss eftir-
sjá í bókinni? Hún var sennilega
kveikjan að því að ég fór að yrkja
aftur eftir svona langt hlé. Ég
hafði ekki ort kvæði síðan ég
sendi Örvamæli frá mér í ársbyrj-
un 1977 þegar ég fór allt í einu að
yrkja árið 1986. Fyrsta kvæðið
sem ég orti var „Á leiðarenda" -
þú sérð stemninguna í því. Það er
um granna mína í bænum sem við
Sunna vorum nýflutt til, mjög
hefðbundið kvæði að ýmsu leyti.
En síðasta línan bjargar því:
Allt þettafólk er á svipuðu reki
og ég
úr nálœgri fortíð sem mun vera
löngu liðin.
Mér finnst þú vera að lýsa
dorgi á skáldskaparmiðum í Ijóð-
inu „Fyrirburður úr djúpinu“.
Já, kannski það. En það er líka
rökrétt lýsing á veiðiferð, lýsir
því nákvæmlega þegar maður
veiðir með fingri, vegur upp og
niður og fær svo allt í einu fisk! Þá
lýstur mann gleðin.
Silja Aðalsteinsdóttir
Fyrirburður úr djúpinu
Fœrið á fingri þínutn
Og furður djúpsins
sem þú rennir grtm i
Sökkan halíjleytt
flögrandi
undir Ijósmál attgans
með gulhvitt agn í taumi
Sofandi haf
Bijandi kyrrð
Hálft tungl í roft
Og armur þinn vegur
og vegur
lóð efatis...
Þá lýstur þig gleðitt!
Föstudagur 25. nóvember 1988 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 21