Þjóðviljinn - 22.04.1989, Blaðsíða 16

Páfaheimsóknin
Sameiningarhugsjónin
hefur forgang
heimsókn norrænna blaðamanna i Vatíkanið í vikunni var
margoft tekið fram að forgangsverkefni páfans í heimsókn sinni
til Norðurlanda væri að vinna að sameiningarstarfi kristinna
manna. Til þess að undirstrika þetta var norrænum blaða-
mönnum boðið til fundar við Jóhannes Willebrands kardinála,
en hann er yfirmaður þeirrar stofnunar Vatíkansins, sem hefur
það verkefni að vinna að einingu kristinna söfnuða og kirkju-
deilda.
Willebrands kardínáli sagði heimsóknina gerða í boði hinna
kaþólsku biskupa á Norðurlöndunum, og megintilgangurinn
væri að heimsækja hina kaþólsku söfnuði þar. Hins vegar væri
áherslan á samkirkjulegt starf ávallt mikil í páfaheimsóknum
þar sem kaþólskir söfnuðir væru minnihlutahópur.
Ólíkur skilningur
á kirkjunni
En íhverju felstsamkirkjustarf-
ið, og hver eru ágreiningsefnin
sem skilja mótmœlendur frá ka-
þólskum?
Willebrands sagði aðalhindr-
unina í vegi fyrir sameiningu ka-
þólskra og mótmælenda vera
fólgna í mismunandi skilningi á
eðli kirkjunnar.
Kaþólskir legðu ríkari áherslu
á alþjóðlegt eðli kirkjunnar, þar
sem biskup Rómaborgar væri í
senn tengiliður og sameiningar-
tákn.
En ágreiningsefnin eru fleiri og
taka oft á sig skrýtnar myndir,
þar sem óhagganlegar kennisetn-
ingar virðast standa í veginum.
Kaþólskir virða t.d. ekki prest-
vígslu eða biskupsvígslu annarra
kirkjudeilda vegna mismunandi
skilnings á sakramentunum.
Þannig er kaþólskum prestum
óheimilt að neyta sakramentis úr
hendi lúthersks prests. Ástæðan
er sú að á meðan lútherskir líta á
brauðið og vínið sem eins konar
tákn fyrir hold og blóð Krists, þá
verður eðlisbundin umbreyting í
víninu og oblátunni við vígslu
samkvæmt hinni kaþólsku kenn-
ingu, og því er þar raunverulega
um líkama og blóð frelsarans að
ræða.
Aðspurður um það hvers
vegna kaþólska kirkjan viður-
kenndi ekki prestvígslu kvenna,
sagði kardinálinn: -Við verðum
að taka sakramentin eins og þau
eru, það er ekki í okkar valdi að
breyta þeim. Prestvígsla er sakra-
menti, og það að vígja konu
jafngildir því að breyta sakra-
mentinu sem Kristur gaf okkur.
Menn hafa gefið í skyn að félags-
legar aðstæður kvenna á dögum
Krists hafi ráðið þessari reglu.
Það er ekki rétt. Kristur var ekki
háður félagslegum fordómum
eða hefðum, og þar fyrir utan
voru kvenprestar algengir á þess-
um tíma í öðrum trúarbrögðum í
Róm og Egyptalandi.
Kardinálinn viðurkenndi að
nýleg vígsla ensku biskupakirkj-
unnar á konu í prestsembætti
hefði skapað vandamál í samein-
ingarviðleitni biskupakirkjunnar
og þeirrar kaþólsku.
Er móðir Guðs
heilög?
Annað ágreiningsatriði varðar
heilagleik Maríu guðsmóður.
Samkvæmt kennisetningum
mótmælenda er það guðlast að
dýrka dauðlega menn eða konur.
Núverandi páfi hefur hins vegar
Johannes Willebrands kardináli.
Ljósm. ólg
lagt sérstaka áherslu á dýrkun
Maríu guðsmóður. Hvers vegna?
Willebrands kardínáli: Ég held
að mótmælendur ættu að lesa
sinn Lúther betur. Hann skildi
mikilvægi Maríu. Staðreyndin er
sú að sonur Guðs varð maður í
gegnum konu, hún bar Guð í lík-
ama sínum og tók einstakan þátt í
holdtekju Guðs. Þetta er grund-
vallaratriðiu í hinum mikla
leyndardómi frelsunar mannsins.
Þess vegna verður María aldrei
gleymd og þáttur hennar í frelsun
mannsins.
- En er sameining kirkjunnar
- En trúar-
kreddurnar
standa
í veginum
Á fundi með
Jóhannesi
Willebrands
kardínála
hugsanleg frá sjónarhóli kaþ-
ólskra öðruvísi en með aftur-
hvarfi til móðurkirkjunnar í
Róm?
- Það er rétt að við gerum okk-
ur grein fyrir því, að ekki er um
algjöran klofning að ræða, og í
rauninni erum við meira tengd en
aðskilin. Við höfum sameiginleg
atriði í trúarjátningunni sem
varða trúna á heilaga þrenningu,
trúna á holdtekju Guðs í Kristi og
trúna á skírnina. Sú umræða sem
nú á sér stað á milli kaþólsku
kirkjunnar og Lútherska
heimssambandsins hófst 1967 og
er nú á 3. stigi. Við höfum skil-
greint það sem við eigum sam-
eiginlegt og nú fjöllum við um
ólíkar hugmyndir okkar um
kirkjuna. Þar er ágreiningurinn
hvað erfiðastur.
Hvað afturhvarfið varðar, þá
er ekki hægt að hverfa aftur á 16.
öldina. Síðan þá hefur ákveðin
þróun átt sér stað hjá báðum aðil-
um. Við þurfum að ná saman um
framtíð kirkjunnar.
Ein kirkja og margar
í senn
- En geta kirkjurnar mœst á
jafnréttisgrundvelli?
- Kristur stofnaði eina kirkju,
og við tilheyrum henni. En í sam-
ræðum getum við mæst á
jafnréttisgrundvelli. Við eigum
nú í slíkum samræðum við 12 aðr-
ar kristnar kirkjur. í þessum efn-
um hafa orðið miklar framfarir
frá öðru Vatíkanþinginu 1963.
En við skulum ekki gera okkur
neinar gyllivonir. Arangurinn
verður ekki mældur í árum, og
enn er langt í land...
Að lokum var Jóhannes Wille-
brands kardínáli spurður að því,
hvort þess væri að vænta að
bannfæring Marteins Lúthers
yrði afturkölluð.
- Kirkjan dæmir hvorki né
náðar látna menn. Þeir eru
komnir til Guðs og lúta þar hans
dómi. Það er ekki mannanna
verk að hafa áhrif þar á.
Þannig voru svör Willebrands:
afdráttarlaus og skýr og mótuð af
óhagganlegum kennisetningum.
Á fulltrúum lúthersku kirkjunnar
sem þarna voru staddir mátti vel
heyra í einkasamræðum, að þeim
fannst talað af takmörkuðu um-
burðarlyndi og frjálslyndi. En
það er í rauninni stórmerkilegt að
á meðan efnahagsleg nauðsyn er
langt á veg komin með að leiða til
pólitískrar sameiningar Evrópu,
þá skuli hin geistlegu yfirvöld
standa frammi fyrir að því er virð-
ist óyfirstíganlegum hindrunum
að trúarlegri sameiningu, er birt-
ast m.a. í ólíkum kennisetningum
um hlutverk Maríu guðsmóður í
holdtekju Guðs og frelsun mann-
anna. Kannski er það ekki trúin,
sem flytur fjöllin, heldur pening-
arnir? _ólg
-I
Páfinn á
Noröurlöndum
Jóhannes Páll II. hefur verið
virkur í starfi, og ferðast meira en
nokkur fyrirrennari hans.
Gagnrýnendur hans segja að
hann hafi vikið frá þeirri stefnu
Annars Vatíkanþingsins að opna
kirkjuna meira fyrir straumum
samtímans og umburðarlyndi
gagnvart öðrum trúarbrögðum.
Hann hefur verið gagnrýndur
fyrir það að skipa biskupa gegn
vilja safnaðanna í einstökum
löndum, til þess að styrkja stað-
fasta afstöðu sína til ýmissa við-
kvæmra deilumála, sem komið
hafa upp innan kirkjunnar. Má
þar meðal annars nefna afstöðu
hans til notkunar getnaðarvarna,
sem telst synd samkvæmt kenn-
ingu kirkjunnar. Sama gildir um
hjónaskilnað, fóstureyðingu, rétt
presta til að kvænast og rétt
presta til þess að taka þátt í pólit-
ískri baráttu hinna fátæku og
kúguðu fyrir rétti sínum (frelsun-
arguðfræðin). Fyrir allt þetta hef-
ur Karol Wojtyla verið gagnrýnd-
ur sem fulltrúi íhaldssamra
skoðana, sem í reynd verði til
þess að einangra kirkjuna frá'
daglegum raunveruleika fólksins
og grafa undan áhrifum hennar.
Þessi gagnrýni hefur ekki bara
komið utanfrá, heldur líka innan
kirkjunnar.
Á hinn bóginn hefur páfinn
einnig þótt skilja nauðsyn
breytinga í Póllandi, og hefur
hann notið viðurkenningar fyrir
heillavænleg áhrif á þróun mála í
því landi og öðrum kaþólskum
löndum Austur-Evrópu. Sömu
leiðis hafa afskipti páfa og kirkj-
unnar orðið mannréttindum til
framdráttar víðar í heiminum.
Þannig er kaþólska kirkjan talin
hafa haft afgerandi áhrif á það að
Marcos einræðisherra á Filips-
eyjum hrökklaðist frá völdum.
Þá hefur kirkjan einnig tekið á-
kveðna afstöðu gegn kynþáttaað-
skilnaði í S-Afríku og reynt eftir
mætti að miðla málum í Mið-
Austurlöndum.
Páfinn hefur tekið virka af-
stöðu til friðarmála, m.a. með
friðarávarpi sínu 1. janúar 1986,
þar sem hann leggur áherslu á
bætt samskipti norðursins og
suðursins jafnt og austurs og vest-
urs og þar sem einnig er lögð
áhersla á mannréttindi sem for-
sendu friðar.
Páfinn er einvaldur þjóðhöfð-
ingi í minnsta ríki jarðarinnar,
Vatíkanríkinu, sem hefur
stjórnmálatengsl við 130 ríki. Þar
af hafa 45 ríki starfandi sérstök
sendiráð við Vatíkanið eingöngu.
Fjármál Vatíkansins byggjast á
framlögum einstaklinga um allan
hinn kaþólska heim og ávöxtun af
eignum. Vatíkanið rekur sérstak-
an banka, sem varð uppvís að að-
ild að einu mesta fjármála-
hneyksli Ítalíu fyrir nokkrum
árum, þegar Ambrosíanobank-
inn varð gjaldþrota. Gjaldþrotið
leiddi til þess að Vatíkanið
greiddi ítalska ríkinu 240 miljónir
dollara í skaðabætur. Ekki hefur
verið upplýst um eðli þessa saka-
máls frá sjónarhóli Vatíkansins,
en viðmælendur okkar í Páfa-
garði sögðu fjárhag ríkisins bág-
an um þessar mundir og var fjár-
lagahallinn 69 miljónir dollara á
síðasta ári.
Þrátt fyrir hneykslismál og
ágreining um einstakar kenni-
setningar er páfinn óumdeildur
trúarleiðtogi 850 miljóna krist-
inna manna. Heimsókn hans til
íslands hlýtur að vera tímamóta-
viðburður í íslenskri kirkjusögu.
-61g.
Pilagrímar í Péturskirkjunni kyssa á bronsfót Póturs postula. Eins og
sjá má er fóturinn orðinn núinn af snertingu (gegnum aldirnar. Ljósm
ólg.
16 SfÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 22. apríl 1989
-t