Þjóðviljinn - 22.04.1989, Blaðsíða 27

FJOLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Neikvæðar
samskiptareglur
í öllum samböndum og fjöl-
skyldum er eitthvað um nei-
kvæðar samskiptareglur, eða
reglur, sem leiða til vanlíðunar
eða erfiðleika í samskiptum ein-
staklinganna. Það sem hins vegar
skiptir máli, er hvort slíkar reglur
eru ræddar, þegar þær koma upp,
eða hvort reglan er sú að ræða
ekki um slíka hluti. Af þessum
sökum er reglan um það hvort má
eða ekki má ræða um vanlíðan,
neikvæðar tilfinningar og erfið-
leika, ein sú mikilvægasta upp á
farsælt samband.
í þessu sambandi er ég að ræða
um það hvort við finnum fyrir því
að málið er raunverulega útrætt,
en ekki einungis nefnt og síðan
reynt að vísa því á bug. Þegar
reglan er sú að ræða ekki nei-
kvæðar tilfinningar og erfiða
hluti, erum við stöðugt í því að
reyna án orða að koma til móts
við hinn aðilann, erum stöðugt að
verða fyrir því að finnast við mis-
skilin, eða finnst hinn aðilinn
„aldrei" koma til móts við okkur,
verðum oft „sár“ en sjaldan reið
og ef við verðum reið, verður það
oft með hávaða og látum, því „nú
er sko kominn tími til að tekið sé
tillit til okkar".
Þá er það einnig mjög sterkt
einkenni í slíkum samböndum,
að stöðugt er verið að biðjast
fyrirgefningar og fyrirgefa vegna
sömu eða svipaðra hluta. Við
erum alltaf að „vonast" til að
hlutirnir breytist og gefum alltaf
frest og fyrirgefningu í „von“ um
slíkt, en forðumst að ræða hvað
raunverulega er að, og gera kröf-
ur um að það breytist. Venjulega
ganga hlutirnir vel í ákveðinn
tíma, en svo koma tímabil oft
með reglulegu millibili, þar sem
sambandið er allt á öðrum endan-
um, þá einnig með stuttum „góð-
um“ tímabilum inn á milli.
Vanlíðan er
ekki rædd
Því miður er þetta mjög al-
gengt í fjölskyldum almennt, en
mig langar að taka dæmi út frá
því, sem ég hef rætt í undanförn-
um greinum. Þetta er nefnilega
mjög algengt í samböndum, þar
sem annar eða báðir aðilar hafa
litla sjálfsvirðingu. Einstakling-
ur, sem fer í samband við annan
einstakling á þeirri forsendu að
hann geti „gert“ eitthvað fyrir
hann, hjálpað honum að verða
sterkur, hætta að drekka, eða
vegna þess að hann hefur átt svo
bágt lengi og gerir það vegna þess
að hann gerir ekki miklar kröfur
til að fá eitthvað til baka, hefur
ekki mikla sjálfsvirðingu. Hann
gerir þetta til þess að öðlast ást í
staðinn.
f fyrstunni gengur allt vel í slíku
sambandi. Þessi einstaklingur er
upptekinn af því að komast að
þörfum hins og koma til móts við
þær án þess að þær séu sagðar, og
hinn upplifir allt í einu að hann
hafi nú kynnst einhverjum, sem
„skilur mig“. Reglan verður
smátt og smátt sú að hér á allt að
leika í lyndi og öllum að líða vel.
Þegar þetta hefur gengið í ákveð-
inn tíma upplifir þessi einstak-
lingur allt í einu að það er bara
hinn, sem fær að lifa eftir regl-
unni um að öllum eigi að líða vel.
í fyrstu segir hann ekkert, en
verður „þungur" og lokaður.
Hinn aðilinn finnur þetta og fer
að spyrja hvort eitthvað sé að.
Samkvæmt reglunum um að
öllum eigi að líða vel og allt eigi
að leika í lyndi myndast nú ný
regla um að ekki eigi að ræða
vanlíðan. Auk þess, væri það að
viðurkenna vanlíðan, það sama
og að viðurkenna veikleika og
það er jú þessi einstaklingur
hræddur við eins og ég hef rætt
áður. Hann svarar því spurning-
Þeir sem hafa áhuga á ad fræðast um eitthvert
ákveðið efni varðandi fjölskylduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
unni neitandi, brosir og málið er
grafið í bili.
Hann heldur áfram að vera
„þungur". Hinn aðilinn spyr aft-
ur hvort eitthvað sé að. Aftur er
brosað og svarað neitandi. Það
sem síðan gerist er að okkar mað-
ur verður pirraður á spurningun-
um. „Það á jú öllum að líða vel,
svo hvers konar spurningar eru
þetta stöðugt." En hinn aðilinn
fer að velta fyrir sér, án þess að
ræða það (vanlíðan er ekki rædd)
hvað það geti verið, sem veldur
hinum áhyggjum og vanlíðan.
Venjulega kemst hann að ein-
hverri skynsamlegri niðurstöðu,
sem hann getur verið sjálfur sátt-
ur við. Eftir það tekur hann
„þyngslum“ hins þegjandi og
hættir að spyrja. Afleiðingin
verður sú að okkar manni finnst
nú, þrátt fyrir að hann hafi áður
verið pirraður yfir spurningun-
um, að hinum aðilanum sé orðið
alveg sama um hann og verður
ennþá „þyngri". Þar sem sú upp-
lifun er tengd ást og væntum-
þykju, fer hann einnig að efast
um að hinn aðilinn elski hann.
í þessari stöðu getur tvennt
gerst. Annað hvort hellir hann
sér út í það að reyna enn meir að
koma til móts við hinn aðilann í
stuttan tíma og springur svo, eða
hann byrjar að ásaka hinn aðil-
ann um að elska sig ekki. Fyrst í
alvöruleysi, en síðan með meiri
alvöruþur.ga. Að lokum springur
hann líka. Með þessu á ég við
heiftarlegt rifrildi, sem byggist
upp á ásökunum á báða bóga, en
raunverulegar óskir og væntingar
til hins aðilans eru ekki nefndar á
nafn. Reglan um að ræða ekki
vanlíðan segir einnig að maður
verði að vera sterkur og það er
maður þegar maður getur ásakað
hinn og bent honum á veikleika
hans. Rifrildin enda svo venju-
lega með því að okkar maður rýk-
ur út. Síðan kemur hann iðrandi
til baka og allt er fyrirgefið án
þess að ræða það sem raunveru-
lega er að og leikurinn gefur haf-
ist á ný. Oft er langt í næstu
sprengingu, en hún kemur. Svo
líður skemmra á milli. Að lokum
geta komið margar sprengingar á
stuttum tíma með skömmum
hléum á milli og síðan löngum
hléum og þá förum við að tengja
þetta árstíðum eða öðrum utan-
aðkomandi ástæðum.
Þó dæmisaga þessi sé skáld-
skapur hér, er hún það því miður
ekki í allt of mörgum tilvikum úti
í daglega lífinu, eða hvað segir þú
lesandi góður?
Evrópukeppni taflfélaga
TR í 2. umferð eftir sigur á Anderlecht
Sveit Taflfélags Reykjavíkur
komst áfram í 2. umferð Evrópu-
keppni taflfélaga með því að
vinna skákdeild hins víðfræga fé-
lags Anderlecht í Brússel um síð-
ustu helgi. Lokaniðurstaðan,
71/2: 41/2, TR í vil, gæti gefið til að
kynna að um auðveldan sigur
hefði verið að ræða, en svo var
ekki. Er fyrri umferð lauk með
sigri Anderlecht, 'hVi\2'/i veltu
menn því fyrir sér hvort endur-
tekning yrði á fremur snautlegri
Rúmeníuferð, þegar TR tók þátt
í þessari keppni í fyrsta sinn. Því
var borið við, að menn hefðu orð-
ið fyrir einhverskonar kúltúr-
sjokki, en Rúmenía undir stjórn
Ceauseschu forseta er einhver
nöturlegasti staður á jarðkring-
lunni. Þar við bættist ferðaþreyta
og slakur aðbúnaður og hin harð-
snúna sveit TR féll úr keppni.
Til farariiinar völdust flestir
þeir sömu og síðast: Jón L. Árna-
son, Margeir Pétursson, Helgi
Ólafsson, Hannes Hlífar Stefáns-
son, Karl Þorsteins, Þröstur Þór-
hallsson og Elvar Guðmundsson.
Raðað var á borð samkvæmt al-
þjóðlegu Elo-stigunum. Jóhann
Hjartarson gat ekki verið með
vegna mótsins í Barcelona og
Guðmundur Sigurjónsson er
hættur. í þeirra stað komu Hann-
es Hlífar og Elvar sem var vara-
maður. Fararstjóri var Jón Briem
formaður TR. Sveitin lagði upp
14. apríl en 1. umferð fór fram
daginn eftir. Belgarnir stilltu upp
með Hollendingana Jan Timman
og Gennadi Sosonko, en sam-
kvæmt reglum keppninnar mega
Ljubojevic og Kasparov efstir á heimsbikarmótinu í Barcelona
tveir útlendingar tefla í hverri
sveit. Það er forstjóri SWIFT,
Bessel Kok sem fjármagnar skák-
klúbb Anderlecht en hann er
einnig potturinn og pannan í
starfsemi stórmeistarasambands-
ins, GMA. SWIFT-fyrirtækið
annast millifærslur á gjaldeyri
fyrir alla stærstu banka heims og
er á örskömmum tíma orðið risi í
fjármálaheiminum en Kok stofn-
aði það við þriðja mann árið
1973. Hollenska „íhlutunin“ virt-
ist ætla að verða okkur dýr því allt
gekk á afturfótunum í fyrri um-
ferðinni:
TR - Anderlecht
Jón L. - Timman 0:0
Margeir - Sosonko Vi:Vi
Helgi - Jadoul 1:0
Hannes - Meulders Vr.Vi •
Karl - Roofdhooft Vi:Vi
Þröstur - Tonoli 0:1
Úrslit í fyrri umferð: 2Vi:3Vi
Timman tefldi af miklu hug-
myndaflugi gegn Jóni, fórnaði
hrók sem átti þó ekki að duga
nema til jafnteflis, en Jón valdi
ranga varnaráætlun og tapaði.
Undirritaður vann jafnteflislega
stöðu nokkuð örugglega, en
Þröstur teygði sig of langt og tap-
aði eftir mikinn darraðardans.
Hannes og Karl komust ekkert
áleiðis gegn Belgunum sem
tefldu yfirleitt mjög traust.
Þessi úrslit voru vitaskuld
mikið áfall en það var gerbreytt
lið sem mætti daginn eftir:
SKÁK
TR-Anderlecht 11. d5-Rb8 14. Rd2-c6
Jón L. - Timman Vr.Vi 12. h3-Rbd7 16. dxc6-bxc6
Margeir - Sosonko 1:0 13. g4-Rc5 17. f4!
Helgi - Jadoul 1:0 (Öflugur leikur sem hefur það að
Hannes - Meulders ‘/2 markmiði að opna skálínuna al-
Karl - Roofdhooft 1:0 h8.)
Þröstur - Tonoli 1:0 17. ..-exf4
Úrslit í seinni umferð: 5:1. 18. exf4-Rfe4 19. Hel-d5?
HELGI
ÓLAFSSON
Samanlagt: TR 7'/2 - Anderlecht
4V2.
Sveit TR vann öruggan og
sannfærandi sigur. Jón tefldi af
öryggi með svörtu gegn langhætt-
ulegasta andstæðingnum og jafn-
tefli lofaði strax góðu. Síðan
fylgdi hver sigurinn af öðrum í
kjölfarið. Margeir sem verið hef-
ur í góðu formi undanfarið vann
hinn trausta stórmeistara Sos-
onko auðveldlega. Þar kemur til
sögunnar afbrigði sem reynst hef-
ur svörtum erfitt uppá síðkastið:
Margeir Pétursson
- Sosonko
Nimzoindversk vörn
1. d4-Rf6 3. Rc3-Bb4
2. c4-e6 4. Dc2-Rc6
(Sjaldséður leikur. Aljékín beitti
honum í einvíginu við Euwe
1935.)
5. Rf3-d6 6. Bg5-h6
7. Bd2
(Ein af hugmyndunum er að
lokka fram h-peðið svo skapist
átakspunktar. Euwe lék 6. Bd2
strax. Mér býður í grun að Mar-
geir hafi fengið hugmyndina hjá
Sovétmanninum Gurevic sem
tefldi svona gegn Benjamin á
opna New York-mótinu á dögun-
um. Athugið að 7. Bh4 má svara
með 7. ,.-g5 (8. Bg3-g4 o.s.frv.)
7. ..-De7
8. e3-0-0
(Ótímabær uppskipti.)
10. Bxc3-e5
(Þetta er tvímælalaust tapleikur-
inn. Sosonko gat veitt meira við-
nám með 19. ..-f5 en hefur ekki
litist á þá veikingu sem skapast
vegna opnunar g-línunnar.)
9. 0-0-0 Bxc3?!
(Það er ekkert hægt að gera.
Hvítur hótaði einfaldlega 22.
cxd5 og 23. Rxe4).
22. cxd5-cxd5
23. Rxe4-Rxe4 24• Bxf8
(Svartur á enga von eftir að hafa
tapað skiptamun. Margeir bindur
endi á allan mótþróa með
markvissri taflmennsku.)
24. ..-Kxf8 29. a3-Df6
25. Kbl-Hb8 30. Hhdl-Dxf4
26. Bd3-Ba6 31. Hxd5-De3
27. Bxa6-Dxa6 32. Dd3-Db6
28. Hcl-a4 33. Dd4
- og Sosonko gafst upp.
Það er víst óhætt að segja að
nokkur munur hafi verið á því
atlæti sem við fengum í Brússel
eða í Búkarest. Slökkviliðsstjór-
inn í Brússel, Hugo van Gobbel
er prímus mótor hjá skákklúbbi
Anderlecht, reyndist sannur
höfuðsnillingur og skipulagði
glæsilega dagskrá fyrir okkur.
Hann er með eftirminnilegri
persónum sem ég hef kynnst á
skákferðum erlendis.
Ljubojevic og
Kasparov efstir
í Barcelona
Eftir harða keppni í Barcelona
á Spáni urðu þeir efstir og jafnir
Lubomir Ljubojeic og Garrí
Kasparov. Ljubojevic leiddi
mótið á enda en heimsmeistaran-
um tókst að ná honum með því að
vinna tvær síðustu skákir sínar
þ.á m. Boris Spasskí í fyrsta sinn í
sjö tilraunum. Hvað varðar
heimsbikarstigin þá telst Ljubo-
jevic þó sigurvegari þvf hann
gerði jafntefli við heimamanninn
Illescas sem Kasparov vann. í
síðustu umferð gerði Ljubojevic
stutt jafntefli við Short með
svörtu og sá Kasparov ástæðu til
að mótmæla þeim úrslitum á
þeim forsendum að Short hefði
borið skylda til að tefla til sigurs
með hvítu. Jafntefli varð í öllum
skákum nema Kasparovs og
Spasskís, og lokaniðurstaðan
þessi:
1.-2. Ljubojevic og Kasparov 11
v. 3. Salov 10 v. 4. Kortsnoj 9Vi v.
5.-6. Short og Húbner 9Vi v. 7.
Nikolic 8 v. 8.-12. Be(javskí,
Spasskí, Jusupov, Vaganian og
Ribli 7'/2 v. 13. Speelman 7 v. 14.-
15. Jóhann Hjartarson og Seiraw-
an 6V2 v. 17.-17. Illescas og Nogu-
eiras 5Vi v.
Kasparov og Karpov berjast
um heimsbikarinn en landi þeirra
Valeri Salov er í þriðja sæti en
hann varð annar á fyrsta
heimsbikarmótinu í Brússel í
fyrra. Alvarleg veikindi komu í
veg fyrir þátttöku Mikhael Tal
fyrrum heimsmeistara.
Laugardagur 22. apríl 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 27