Þjóðviljinn - 04.05.1990, Blaðsíða 13

það síðar, að geta ekki náð fram
fjölmörgum stefnumálum sínum
þá vegna ágreinings - sem aðal-
lega reis við Alþýðuflokkinn, eða
annan af tveim borgarfulltrúum
hans. Eitt helsta baráttumál Al-
þýðubandalagsins var og er enn
að breyta stjórnkerfi Reykjavík-
urborgar, t.d. með því að breyta
ráðningu embættismanna, ráða
þá til 5-6 ára fyrst og endurráða
ekki nema 2-3 ár í senn. Þetta
náði ekki fram að ganga. Við
vildum líka að komið yrði á fram-
kvæmdaráði sem sett væri yfir
verklegar framkvæmdir í borg-
inni (það var gert á vinstriárunum
en lagt af 1982 þegar íhaldið tók
við aftur - til að borgarstjórinn
gæti ráðstafað þeim miljörðum
beint af sínu skrifborði). Við vild-
um koma á hverfisstjómum, vild-
um að fulltrúar þeirra gætu setið f
borgarráði með málfrelsi og til-
lögurétti þegar rætt væri um mál
sem varða viðkomandi hverfi,
þannig að ekkert væri gert í
hverfunum án samráðs við íbú-
ana, við vildum að þessi hverfar-
áð hefðu ákvörðunarvald í viss-
um afmörkuðum málaflokkum
og fé til starfseminnar. Undir-
búningur að þessum hverfa-
stjórnum var langt kominn þegar
fulltrúi Alþýðuflokksins neitaði
frekara samstarfi um málið - og
þá var ekki meirihluti fyrir því
lengur.
Reynsla sem
kemur að haldi
En hvað sem má um þetta
segja: framganga okkar í sam-
starfinu sýnir fulla alvöru okkar í
samstarfinu á síðasta kjörtíma-
bili. Sem studd var dyggilega,
m.a. af Þjóðviljanum sem var svo
varfærinn við að nefna Alþýðu-
bandalagsmenn sem flutnings-
menn tillagna að okkur þótti
stundum nóg um. Kostir þessa
samstarfs voru ótvíræðir. Við
gátum sýnt að minnihiutinn var
trúverðugt afl. Okkur tókst að
sýna fram á það hvemig hægt
hefði verið að gjörbylta t.d. dag-
vistarkerfinu og aðbúnaði aldr-
aðra fyrir hluta af því fé sem
Davíð Oddsson hefur lagt í
minnismerkin sín. Ég get nefnt
sem dæmi að bara hönnunar-
kostnaður örfárra stórbygginga á
sl. fjórum árum er meiri en rekst-
ur dagheimila, leikskóla og gæsl-
uvalla kostar í heilt ár (miljarður
á móti 900 miljónum eða svo).
Við söfnuðum dýrmætri
reynslu, sem hægt er að nota síð-
ar.
Þeirfella allt,
þeir andskotar
- Adda Bára Sigfúsdóttir, sem
lengi sat í borgarstjórn fyrir sósí-
„Kannski koma okkar tillögur
fram seinna í breyttri mynd."
Guðrún og Magnús L. Sveins-
son, forseti borgarstjórnar.
alista, hefur sagt mér frá því, hve
þreytandi það gat verið að sitja í
minnihlutastöðu með ágætar til-
lögur sem meirihlutinn virti ekki
viðlits, en gerði kannski að sínum
síðar í breyttri mynd.
- Já, ég kannast við þetta: það
er allt fellt fýrirfram sem frá
minnihlutanum kemur, nema
kannski hugmyndir um litinn á
strætó eða eitthvað þessháttar.
Og þó gerist kannski eitthvað
fleira - ég fékk t.d. tillögu sam-
þykkta um daginn um að koma á
samstarfshópi um að kanna starf-
semi leiktækjasala og hvort regl-
um um aldurstakmörk sé þar
fylgt og hvort setja eigi strangari
reglur um leiktækjasali.
En þú spurðir hvort það væri
þreytandi og lýjandi að vera í
minnhluta? Ég held það sé yfir
höfuð þreytandi að vera borgar-
búi undir einræðisstjórn Davíðs
Oddssonar. Sem hefur ekki
treyst sér til að bera nema eitt mál
undir borgarbúa - hundamálið -
og hundsaði síðan vilja borgar-
búa í því máli!
Það er reyndar lýjandi að flytja
góðar tillögur sem maður veit að
mundu stórbæta stöðu borgarbúa
og veit jafnvel að íhaldið er í
hjarta sínu sammála - en fellir
samt.
Ef borgarbúar
vissu..
En samt: auðvitað gegnum við
þýðingarmiklu hlutverki með því
að veita aðhald og fletta ofan af
spillingu ýmískonar, sem þrífst í
skjóli langvarandi meirihluta-
valds íhaldsins og embættis-
mannakerfisins. Dæmi má taka
af lóðabraski eins borgarfulltrú-
ans. Og svo er það ánægjulegt,
að þó nokkrar af þeim tillögum
sem við höfum mótað, þær koma
upp seinna - í pínulítið öðrum
búningi og þá eru þær fluttar af
Sjálfstæðismeirihlutanum. Eins
er það ánægjulegt þegar tekst að
koma í veg fyrir slys í hinum ýmsu
nefndum og ráðum.
En um fæst af því vita borgar-
búar nokkru sinni.
Dæmi um þetta er þegar tekst
að koma í veg fyrir niðurrif gam-
alla húsa í Kvosinni og Katrín
Fjeldsted, borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins, flytur tillögu um
vemdun nokkurra þeirra sömu
húsa og hún áður samþykkti nið-
urrif á. Annað dæmi: það tókst
að koma í veg fyrir að sú stefna
íhaldsins næði fram að ganga að
byggja eingöngu söluíbúðir fyrir
aldraða (þeas fyrir þá sem efni
hafa). Næsta stórbygging við
Lindargötu verður því, sam-
kvæmt okkar tillögu, með leigu-
og hlutdeildaríbúðum en ekki
eingöngu sölufbúðum.
Við afgreiðslu fjárhagsáætlun-
ar var felld frá okkur tillaga um
helgarþjónustu fyrir aldraða í
Heimilishjálp - sem nú er
bönnuð. Én mér skilst hún kom-
ist samt til framkvæmdar á næst-
unni.
Tillaga okkar um flutnings-
þjónustu fyrir aldraða hefur ekki
verið samþykkt - en ég spái því
að hún nái fram að ganga á næst-
unni. En það er vitanlega
meira gaman og gefandi að vera í
meirihluta og demba sér út í að
framkvæma öll þau ágætu stefnu-
mál sem Alþýðubandalagið hefur
mótað sér.
ÁB skráði
Nú vantar leikrit um atburðina í Reykjavík
Rœtt við Tryggva Emilsson ítilefniafsýningu Leikfélags Akureyrará
„Fátœku fólki“ og um niðursetninga, lausavísur og fleira
Leikfélag Akureyrar sýnir nú við
góðar undirtektir leikgerð Böðv-
ars Guðmundssonar eftir endur-
minningabókum Tryggva Emils-
sonar verkamanns, Fátækt fólk
og Baráttan um brauðið, í leik-
stjórn Þráins Karlssonar. Tryggvi
var hylltur við frumsýningu
leiksins, en við heimsóttum hann
síðan í Safamýrina í Reykjavík.
Hvað kemur upp í huga þinn
þegar þú lítur til baka yfir þessa
atburðarás sem þú lendir inni í á
efri árum, að vera uppgötvaður?
Bækurnar mínar eru sennilega
íslandssaga í einhverju formi,
margir hafa að minnsta kosti sagt
það við mig. Verkalýðshreyfing-
in er ekki svo lítill hluti af nútím-
asögunni. Maður gleymir því
ekki að hafa séð konur
bera salt og kol, meðan
mennirnir voru á sjónum. Um
það var ort þessi vísa á ísafirði:
Fyrir vestan fljóð hef séð
fölar mest á vanga,
eins og hesta áburð með
í stórlestum ganga.
Nú eru um 40 ársíðan þúfluttir
frá Akureyri til Reykjavíkur,
Tryggvi. Þú hefur nú trúlega
komið í Samkomuhúsið á Akur-
eyri oftar til annars á sínum tíma
en sjá leiksýningar?
Já, þarna voru allir okkar
stærri fundir í verkalýðshreyfing-
unni og aðrar fjölmennar sam-
komur. Ég á margar minningar
tengdar Samkomuhúsinu, en fór
nú lítið þangað í leikhús.En bygg-
ingin er gerbreytt innan frá því
sem áður var.
Hvernig líkaði þér svo sviðs-
setningin á Fátœku fólki?
Mér finnst efnisúrvinnslan
hafa tekist vel hjá Böðvari, þetta
er ágætlega útfært. Ég var búinn
að sjá textann áður, Böðvar kom
hér og spjallaði við mig um hann.
Mér þykir hann hafa farið
skynsamlega leið í þessu. Og
leikstjórnin er afrek, alveg furðu-
legt hvernig hægt er að koma 42
leikurum fyrir á þessu litla plássi.
Krossanessdeilan og Nóvuslagur-
inn birtast þarna með ágætum
hætti.
Þeir sungu minna
fyrir sunnan
Þarna hitti ég fólk sem man
þessa tíma, til dæmis vék Gestur
sótari sér að mér í hléinu og sagði
við mig: „Þú manst að ég bar
rauða fánann 1931.“
Og leikararnir túlkuðu þetta
vel. Árni Tryggvason og litli
drengurinn, Ingvar Gíslason,
þeir féllu alveg inn í þetta eins og
ég get best hugsað mér.
Mér líkaði það stórvel við sýn-
inguna að heyra sungna þar
gömlu söngvana okkar, sem við
fórum með á fundum í Verka-
mannafélaginu á Akureyri. Ég
saknaði þeirra þegar ég flutti til
Reykjavíkur, það var aldrei neitt
sungið hér fyrir sunnan nema þá
Internasjónalinn í fundarlok. Við
sungum mikið á fundunum fyrir
norðan, ekki bara verkalýðs-
söngva, heldur hvers kyns söng-
lög. Það var svo mikil söngmennt
þarna, starfandi þrír kórar, Karl-
akór Akureyrar, Geysir og
Björgvinskórinn, Kantötukórinn
sem kallaður var. Þessi gömlu lög
hræra upp í manni, eins og „Upp-
reisnin breiðist svo ótt yfir
landið“ og fleiri söngvar.
Það finnst mér líka merkilegt
og til eftirbreytni við þessa
leiksýningu, að Leikfélagið
leitaði til verkalýðshreyfingar-
innar, bæði Dagsbrúnar og Ein-
ingar, sem styrktu myndarlega
þetta brautryðjendastarf Akur-
eyringanna.
Hvað kom þér mest á óvart við
sýninguna?
Mér kom ef til vill mest á óvart,
hve vel listafólkinu tókst að ná
réttu stemmningunni. Þarna var
hvorki of né van. Og hópatriðin
voru furðulega rétt, átökin á
bryggjunni til dæmis. Hins vegar
fannst mér verkið ekki mjög póli-
tískt, og var jafnvel hissa á því.
Það heyrir kannski tímanum til.
Við vildum ekki
illindi
Hins vegar þyrfti það að koma
fram með einhverjum hætti, ef
fleiri verða til þess að semja verk
upp úr sögu verkalýðshreyfingar-
innar, að þrátt fyrir harðvítugar
deilur og baráttu, þá var þetta
aldrei persónuleg óvinátta hjá
okkur við andstæðingana. Við
vorum að mörgu leyti rólegir í
tíðinni og ekki þessir æsingasegg-
ir sem sumir halda. í Nóvu-
deilunni vildum við ekki meiða
nokkurn mann, vorum búnir að
koma okkur saman um það að
varast átök, hefðum hæglega get-
að gert það ef hugur okkar hefði
staðið þannig. Ég var formaður
Verkamannafélagsins fyrir norð-
an í 20 ár, varaformaður í 7 ár,
svo ég get trútt um þessa stefnu
talað.
Og hér í Reykjavík voru miklar
deilur sem hefði þurft að gera
svona skil eins og á leiksviðinu á
Akureyri, deilur sem höfðu áhrif
á líf fólksins um land allt. Ég er
mjög ánægður með að Þorleifur
Friðriksson sagnfræðingur skuli
vera að skrá þetta fyrir Dagsbrún
núna. Margir verkamenn eiga
efni í fórum sínum eða geta sagt
frá, það hafa margir hringt í mig
og sagst eiga svipaða sögu.
Verst er saga niðursetning-
anna. Fátækralögin voru afnum-
in á fjórða áratugnum, fram að
þeim tíma var þetta leyft, Það vill
gleymast hve þessi tími er nærri.
Enn heyrði ég menn segja þegar
ég kom til Reykjavíkur og talað
var um almannatryggingar:
„Þetta er bara fyrir ræflana."
Annað hefur nú sannast. En
niðursetningunum tengjast
margar vísur, til dæmis þessi eftir
Borgfirðinginn Eyjólf Jóhannes-
son:
Að hann dáið hafi úr hor
held ég rengja megi,
en hitt er satt hann var í vor
vel fram genginn eigi.
Eyjólfur kom eitt sinn á
hreppsnefndarfund í Andakfln-
um þar sem átti að bjóða upp
ungan dreng og orti þá:
Heyrast mundi væl og víl
víst má nærri geta
ef andskotinn í Andakíl
yrði niðurseta.
Eyjólfur var ekki hjóna-
bandsbarn, faðir hans var mjólk-
urbústjóri í Reykjavík, hafði eng-
in skipti af stráknum og bar ekki
kennsl á hann er fundum þeirra
bar saman þegar Eyjólfur var 10
ára gamall. Eyjólfur vissi hins
vegar hver karl var og sigaði
hundum á hestana hans. Jóhann-
es vildi vita hverra manna hann
væri. Sonurinn svaraði þá:
Minn hórfaðir mig forlét
myrkranna í skoti.
Ég man ekki, jú hann hét
Jóhannes andskoti.
Ég lærði vísur í hundraða- ef
ekki þúsundatali hérna áður fyrr.
Og það líða ekki margir dagar hjá
mér svo það komi ekki vísa, ég
man þær yfirleitt ekki, þetta eru
ekki kersknisvísur, heldur oftast
um veðrið. stuðlað og rímað, ég
kann ekki annað. Þessi veður-
farslýsing kom um daginn:
Stormur hnyklar skúraský,
skrugga stiklar geiminn,
valds með lykla fjáls og frí,
fegrar og miklar heiminn.
Það er mikið sjónarspil þrumu-
veðrið. ÓHT
Föstudagur 4. maí 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 13