Þjóðviljinn - 04.05.1990, Blaðsíða 16

Þjóðlegi íhaldsflokkurinn
Okkar ágæti menntamálaráð-
herra ritaði fróðlega grein hér í
Nýtt Helgarblað fyrir réttri viku,
sem bar heitið „Hvað er vinstrist-
efna?“. Þar eru spilin lögð á borð-
ið um grundvallaratriðin í stefnu
Alþýðubandalagsins af því tæpit-
unguleysi sem Svavari Gestssyni
er tamt:
J raun og veru er það þannig,
að sjálfstœðismálin eru meginrétt-
lœting á tilveru Alþýðubandalags-
ins sem stjórnmálaflokks, “ segir
Svavar og heldur svo áfram að
draga upp dökka mynd af þeirri
hættu er steðji að menningarlegu
og efnahagslegu sjálfstæði þjóð-
arinnar í framtíðinni: erlend álf-
yrirtæki muni vaða yfir íslenskt
sjálfstæði, og eftir inngönguna í
EB verði það ,fljótlega talið ótta-
legt vesen að þessi samskipti (við
Brussel) fari fram á íslensku-
....Þannig yrði íslensk menning
aðeins fyrir sérvitringa og útlend-
ingar og aðrir menn með íslenskt
ríkisfang fengju að skoða okkur
eins og dýr í þjóðgörðum vestur í
í tilefni greinar Svavars Gestssonar, „Hvað er vinstristefna?‘
Dölum eða austur í Tungum. “
Síðan bendir Svavar á „staðr-
eynd“, sem kannski hefur vafist
fyrir ýmsum Alþýðubandalags-
mönnum:
,/tIþýðubandalagið... eroftog
tíðum eini almennilegi íhalds-
flokkurinn á íslandi sem þorir að
standa uppi í hárinu á svokölluð-
um framfarasinnum sem eru alltaf
tilbúnir að lúta svokölluðum
framförum í lotningu - hvaða af-
leiðingar sem þœr kunna að hafa
fyrir sjálfstœði þjóðarinnar. “
Hvað er
vinstristefna?
Af þessu má ljóst vera að hin
sanna vinstristefna er í kjarna sín-
um aðeins eitt: þjóðernissinnuð
íhaldsstefna, og skyldi nú engan
undra þótt einhverjir fari að rugl-
ast á hugtökunum hægri og
vinstri. Svo ekki sé talað um ýms-
Námskeið
fyrir sumarið
TIL ÚTLANDA í SUMAR?
Hraðnámskeið í tungumálum í maí fyrir byrjendur og fyrir þá sem
vilja bæta við eða dusta rykið af fyrri kunnáttu. Kennd verður
danska, enska, franska, gríska, ítalska, spænska, sænska,
rússneska og þýska.
VILTU TAKA MYNDIR?
Helgarnámskeið í Ijósmyndatöku 12.-13. maí. Tæknileg
undirstöðuatriði um myndavélar, filmur og fylgihluti. Einnig
myndataka við misjöfn skilyrði og myndbygging.
Leiðbeinandi Halldór Valdimarsson.
FERÐASTU Á BÍLNUM?
Á námskeiðinu „Að gera við bílinn sinn“ lærirðu að fylgjast með
bílnum og halda honum við, skipta um platínur, kerti, viftureim og
bremsuklossa og annast minni viðgerðir. Elías Arnlaugsson
kennir í bifvéladeild Iðnskólans 7., 9. og 12. maí.
VORÞREYTA?
Námskeiðið „Hollusta, hreyfing og heilbrigði" miðar að
heilbrigðara lífi án öfga. Kennt inni og úti um streitu, slökun og
hreyfingu, tengsl andlegrar og I íkamlegrar heilbrigði og hollt
mataræði. Skokkað saman í lokin.
„Do-ln sjálfsnudd og slökun" 15.-23. maí er námskeið í japanskri
aðferð við sjálfsnudd sem felst í banki á orkurásir líkamans.
Tilgangurinn er jafnvægi og betri líðan.
Leiðbeinandi Sigrún Olsen.
ÞEKKIRÐU REYKJAVÍK?
Á námskeiðinu „Reykjavíkurrölt" í lok maí skoðarðu bæinn á
kvöldgöngu með Páli Líndal og fræðist um sögu gömlu
Reykjavíkur, íbúa hennar, götur og hús og færð yfirlit yfir
stækkunina og nýju hverfin. Börn velkomin í fylgd fullorðinna
þátttakenda.
VANTAR FÖT FYRIR SUMARIÐ?
Síðasta saumanámskeiðið á þessu misseri. Fyrir byrjendur og
lengra komna. Hefst 14. maí. Leiðbeinandi ÁsdísÓsk Jóelsdóttir.
UMHVERFISVERND VIÐ BÆJARDYRNAR
OG VÍTT UM HEIM
Helgarnámskeið um umhverfismál í samvinnu við Landvernd.
Hvað er að gerast á hnettinum okkar? Hvernig er ástandið á
íslandi? Hvað getum við sjálf lagt af mörkum til verndar
umhverfinu? Fyrirlestrar, umræður og útivist. Haldið á Alviðru í
Grímsnesi 9.-10. júní. Tilvalið námskeið fyrir alla fjölskylduna.
Nánari upplysingar um námskeiðin, stað- og tímasetningu
og verð á skrifstofunni.
Innritun kl. 10-18 líka á laugardeginum.
TÓMCTUNDA
SKOLINN
Skólavöróustig 28 Sími 621488
ar grundvallarhugmyndir og
hugtök sósíalista í gegnum tíðina
um alþjóðahyggju og fleira, sem
vinstrimenn hafa sótt í kenning-
asmiðju Karis Marx og fleiri
frumkvöðla sósíalismans.
Ólafur Gíslason
skrifar
Það er enginn vafi á því að þau
málefni sem Svavar fjallar um í
þessari grein og hann kallar
sjálfstæðismálin eiga eftir að
verða erfiðustu og afdrifaríkustu
viðfangsefni Alþýðubandalags-
ins í framtíðinni. Hitt er hins veg-
ar meira álitamál, hvort túlkun
hans á þessum vanda geti talist til
vinstristefnu, hvað þá hinnar
einu sönnu vinstristefnu.
Tvenn eru þau skólabókaratr-
iði sem við, sem köllum okkur til
vinstri, minnumst að hafa beri í
heiðri í okkar kenningu: hin
stríðandi samskipti launavinnu
og auðmagns og nauðsynin á
samstöðu hinna kúguðu gegn yf-
tækni og upplýsingamiðlun
samtímans virða engin landa-
mæri, og það gerir fjármagnið
ekki heldur. Sú þjóð sem lokar
sig frá þessum lögmálum fram-
leiðslunnar í nafni menningarlegs
sjálfstæðis mun ekki kalla yfir sig
annað en örlög Rúmeníu, Alban-
íu, N-Kóreu eða Kúbu, sem hver
um sig hafa afneitað þessum lög-
málum framleiðsluaflanna í nafni
ákveðinnar þjóðernisstefnu:
„patria o muerte!" í rauninni
virðist mér Svavar Gestsson vera
að segja eins og leiðtogar þessara
landa hafa gert hver með sínum
hætti: Heldur skuium við súpa
hel með þjóðlegri reisn en selja
okkur á vald nútíma framleiðslu-
háttum'
Þjóðgarös-
menning
Og hvað um samstöðu hinna
kúguðu? Hvað segir vinstristefn-
an okkur um framgang hennar?
Það virðist liggja í augum uppi,
að þegar framleiðsluhættirnir eru
hættir að virða landamæri þjóð-
ríkisins, þá hætti vegabréfið að
með þeirri frumstæðu og alræðis-
legu skömmtunarstjórn, sem
kennd var við sósíalisma og reynd
hefur verið til fulls í A-Evrópu.
Kapítalismanum getum við að-
eins mætt á hans eigin forsend-
um: með alþjóðahyggju og lýð-
ræði, þar sem sósíalisminn felst í
því að leiðrétta misréttið með
aukinni þekkingu, skilningi og
því gagnkvæma trausti sem er
forsenda lýðræðisins.
Ef Alþýðubandalagið ætlar sér
að byggja múr um „sjálfstæði ís-
lands“ í því alþjóðlega umhverfi
sem nútíma framleiðsluhættir
byggja á, þá hlýtur markmiðið að
felast í þeim þjóðgarði sem Svav-
ar Gestsson talar um í öðru sam-
hengi í grein sinni sem aðdráttar-
afl fyrir „útlendinga og aðra
menn með íslenskt ríkisfang“.
Hvort æska landsins og kjósend-
ur framtíðarinnar muni kjósa sér
hlutskipti hins þjóðlega sýningar-
grips í þeim garði er hins vegar
annað mál.
Er ekki hugsanlegt að Alþýðu-
bandalagið hafi verðugri verkefni
að vinna: að skilgreina þjóðfé-
lagsleg markmið íslenskra sósíal-
ista í samræmi við þann heim sem
við lifum í og í fullum efnahags-
Frá Þjóðhátíð á Þingvöllum 1930. Mynd: Ljdsmyndasafn Reykjavíkur.
irgangi auðmagnsins. Ekki minn-
ist ég þess að rétt vegabréf hafi
þótt nauðsynlegt til að komast í
þá sveit: öreigarnir á dögum
Karls Marx áttu sér ekkert föður-
land og því var boðorðið: öreigar
allra landa sameinist!
Yfirþjóðleg
framleiðsluöfl
Nú hefur þróunin í heiminum
síðan orðið með þeim hætti, sem
fáir sáu fyrir á 19. öldinni, að
fjármagnið, samgöngurnar, upp-
lýsingamiðlunin og framleiðslu-
hættirnir hættu að virða landa-
mæri þjóðríkisins löngu áður en
öreigastéttin á Vesturlöndum tók
við sér, enda var hún búin að öðl-
ast sitt óðal og frelsi á fjórum
hjólum í millitíðinni og gerði sig
tiltölulega sæla með sinn hlut. Og
með aukinni upplýsingamiðlun
og virkara lýðræði reyndist stétt-
astríðið, sem menn sáu eitt sinn
fyrir sér sem óhjákvæmilega
sögulega nauðsyn, vera óþarft
með öllu.
En Marx gamli hafði séð annað
fyrir: hann áttaði sig á því að
framleiðsluhættirnir og fram-
leiðsluöflin í heild sinni hefðu á
hverjum tíma mótandi áhrif á
hina menningarlegu yfirbyggingu
þjóðfélagsins, ekki bara hjá yfir-
stéttinni, heldur líka hjá launa-
mönnum.
Framleiðsluöfl, samskipta-
vera annað en hindrun í vegi fyrir
launavinnunni. Samstaða verka-
lýðsstéttarinnar verður ekki virk
nema hún nái út yfir landamærin.
Sú hugsun, að vegabréfið ráði
einhverjum úrslitum um gildi
manns (sbr. orð Svavars: „út-
lendingar og menn með íslenskt
ríkisfang...“) mun væntanlega
heyra sögunni til innan skamms.
Og sú þjóðmenning sem tilheyrði
sjálfstæðisbaráttunni íslensku,
stríðsárunum og kalda stríðinu,
er einnig að breytast í fortíð sem
menning framtíðarinnar mun
styðjast við í samspili við breyttar
alþjóðlegar forsendur.
„Útlendingar“ koma nú til
Rúmeníu eða Albaníu og virða
fyrir sér fólkið sem fómað var á
altari þjóðernisstefnunnar „eins
og dýr í þjóðgörðum“, svo notuð
séu orð Svavars Gestssonar.
Vegna þess að menning þeirra
hefur með valdboði verið slitin úr
samhengi við þá möguleika sem
maðurinn hefur skapað með nú-
tíma framleiðsluháttum.
Að mæta
kapítalismanum
Kapftalisminn hefur ekki bara
það eðli að endurskapa sjálfan sig
í menningu okkár og hugsun.
Hann framleiðir líka linnulaust
misrétti. Þrátt fyrir þetta dettur
engum heilvita manni lengur í
hug að afnema kapítalismann
legum, menningarlegum og pólit-
ískum tengslum við þann heim
sem uppvaxandi kynslóð vill lifa
í?
Þau markmið eru ekki sjálfgef-
in, og þeim verður heldur ekki
náð með því að stinga höfðinu í
sandinn og horfa til fortíðarinn-
ar. Það er engin trygging fyrir
þvf að alþjóðleg markaðslögmál
þjóni skynsamlegum þjóðfélags-
legum markmiðum við þær sér-
stöku aðstæður sem hér ríkja.
Þeim mun mikilvægara er að
bregðast við vandanum á þeim
forsendum sem fyrir hendi eru.
Þar er ekki um neina raunveru-
lega valkosti að ræða, því æska
landsins og uppvaxandi kjósend-
ur munu aldrei játast undir þá
hugsun að íslenskri menningu
stafi hætta af „útlendingum" og
að eðlismunur sé á fjármagninu
eftir því hvernig litur sé á vega-
bréfi eiganda þess eða hvort því
sé stýrt af erlendum banka eða
erlendum framleiðsluauðhring
(sbr. hina ófrjóu deilu um eignar-
hald á virkjunum og stóriðjufyr-
irtækjum). Síst af öllu mun æska
landsins vera reiðubúin að afsala
sér því frelsi sem nútíma
samskipta- og framleiðsluhættir
veita þrátt fyrir allt, á altari
þeirrar þjóðlegu menningar sem í
einangrun er dæmd til að verða
að sýningaratriði í þjóðgarðin-
um.
-ólg
16 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 4. maí 1990