Þjóðviljinn - 08.06.1990, Side 13

Þórunn
Sigurðardóttir
skrifar frá
San Francisco
Að koma til San Francisco frá
Moskvu, er eins og að fá á
hægri kjammann eftir að hafa
verið verið sleginn á þann
vinstri. Ekki bætti úr skák að
hafa millilent í París nokkra
daga og lent óvart í því að
horfa á réttarhöldin og aftöku
Ceausescu-hjónanna í sjón-
varpi.
Fyrstu dagana i San Francisco
fmnst mér að ég gæti Ieyst öll
heimsmálin á einni viku, ef ein-
Tvær systur á hvítri strönd.
Borðaö með
höf ðingjum
Ég get ekki stillt mig um að
segja hér frá helgarheimsókn
okkar mömmu niður í Monterey,
þar sem flna fólkið býr. Þangað
var okkur boðið í heimsókn af
stórmerkilegum bókmenntapró-
fessor, Lofti Bjamasyni, sem er af
íslensku bergi brotinn. Hann hef-
ur kennt íslensku og íslenskar
bókmenntir um margra ára skeið
vestra, auk þess að hafa verið yf-
irmaður í bandaríska hemum og
Frá austri til vesturs...
Kyrrahafið. Donald ekur okkur
upp um fjöll og fimindi. Heill
dagur fer i bókabúðimar í
Berkley og yfirvigtin á heimleið-
inni sýnir mér að ég hefði betur
verið varkárari í innkaupunum.
Það em indíánabókmenntimar
sem heilla mig gersamlega, fyrir
utan allt annað sem þeim þjóð-
flokki viðkemur. (Já, já, ég var
lika indiáni i fyrra lífi, það held ég
nú.) A markaðinum í Sausalitó
kaupi ég mér gamla Indíána-
eymalokka með vemdarsteinum.
Vemdargripir Indíána em búnir til
úr dýra-, steina- og jurtaríkinu,
því Indíánar leggja mest upp úr
samhengi, jafuvægi í tilverunni
og manneskjan þarf á öllu þessu
að halda. Samt er hún ófúllkomn-
ust allra dýra, vegna þess að hún
getur lifað í minnstum tengslum
við náttúruna og vegna þess að
hún er minnst mystísk allra dýra.
Þessu trúa Indíánar og ég gæti
best trúað að þetta sé alveg satt.
Og bráðum þarf ég að fara
heim aftur til Islands, sem er
Unnur Kolbeinsdóttir verslar við indíánana ( Sausallto og segir þeim frá
Islandi.
Við Katrin á tröppum San Frandsco
Art Institute, Maxim frá Jamaica til
vinstri, Kurt frá Þýskalandi til hægri.
hver hefði bara vit á að gefa mér
umboð til þess. En mannveran er
undarlega útbúin. Hún kann að
gleyma. Og hún aðlagast og
gleymir fljótt og vel. Eftir nokkra
daga er ég hætt að fá sting í mag-
ann, þegar ég geng ffam hjá
gömlu blökkukonunni, sem býr á
hominu þar sem ég fer úr neðan-
jarðarlestinni. Já, hún býr þar á
þremur gangstéttarhellum með
plastpoka sem ábreiðu og eigur
sínar í innkaupagrind.
Það er eins og einhver gardína
leggist yfir samviskuna og sárs-
aukann við að horfa á þessa
gömlu konu og þannig er mann-
veran. Ef hún lendir í bruna eða
miklu slysi, missir hún annað-
hvort meðvitund eða fær slíkt
lost, að hún finnur ekki til sárs-
auka. Og ég geng framhjá
blökkukonunni á hveijum degi.
Og geri ekkert.
En á kvöldin, þegar heim er
komið og gamli Homafjarðar-
máninn er kominn á loft (því hann
er auðvitað hér á sveimi líka, eins
og í Moskvu og hvar sem maður
þvælist) er eins og samviskan
vakni og slitur af myndum dags-
ins speglast á pappírunum mín-
um, innan um allt annað sem þar
er á sveimi.
Ég er komin til systur minnar
í San Francisco, sem er að útskrif-
ast úr Listaháskólanum hér í borg.
Þeir sem lásu fyrrihluta greinar
minnar (í síðasta helgarbl.) um
Listaháskólann í Leníngrad fá hér
frekari samanburð.
Það er fátt sameiginlegt með
þessum tveimur stofnunum. Hér
gætir ekki þeirrar rómantísku
auðmýktar sem þar sveif yfir
vötnunum. O nei, ekki alveg.
Mamma, sem slóst í förina í Lux-
emburg, hefur mestar áhyggjur af
því að vita aldrei hvort hún á að á-
varpa bekkjarsystkini Kötu sem
hann eða hún. Én mamma er seig
og gefst aldrei upp fyrr en hún
veit hvers kyns hver er og helst
ekki fyrr en hcnni er farið að líka
við viðkomandi líka. A sýning-
unni í Listaháskólanum erum við
næstum því búnar að borða eitt
listaverkið, því hér er bæði lyst og
list og oft erfitt að greina á milli.
Eitt er þó sameiginlegt með þess-
um skóla og skólanum í Lenin-
grad, en það er skíturinn út um
allt. Og hér er heldur engin sturta.
Borg allra borga
Við búum í yndislegu húsi upi
á einni hæðanna, með, stórum
bakgarði og allt í kringum okkur
ilmandi blómskrúð. Hér býr Kata
með tveimur íðilfogrum og eftir
því yndislegum ungum mönnum,
Donald, sem er keramiker og
Andy, sem er bassaleikari. San
Francisco er eiginlega eina borgin
í veröldinni, sem ég hef heimsótt,
þar sem ég gæti vel hugsað mér
að búa ævilangt. Af hveiju _ ekki
hefur hún tign Madridar, glæsi-
leika Parísar eða sögu Leníngrad.
Hún bara er. Hér hefur andi
blómatímans orðið eftir. Ekki
bara í síðu hári og slitnum galla-
buxum, jurtafæði og friðarpla-
kötum. Nei, inni í fólkinu. I þessu
rólega metnaðarlausa andrúms-
lofti, sem rúmar ekki grimmd
stórborgarsamkeppninnar, þótt
þetta sé vissulega stórborg. Ég
stend mig að því að horfa mikið á
konur hér. Þær ganga ekki á
pinnaháum hælum við gallabux-
umar eins og þær frönsku, sem
leyfist allt, því þær eru svo kyn-
þokkafullar að það jaðrar við lög.
Þær hafa ekki þennan grimmdar-
lega metnaðarþótta í úthugsuðu
útlitinu eins og þær fallegu og
valdamiklu á Spáni og enn síður
kynlausa, stærðfræðilega fágun
finnsku hönnunarinnar, sem ein-
kennir gáfúkonumar í Helsinki.
Nei, konumar í San Francisco
ganga í sandölum með stóra
eymalokka og heilsa þér á götu,
þótt þú hafir aldrei séð þær fyrr.
Og borgin er svolítil sveit um
leið, með sól og blómum og ein-
kennilegu, þægilegu tímaleysi í
andrúmsloftinu.
Og allt segir þetta mest um
sjálfa mig og þá daga sem ég dvel
á hveijum stað. Auðvitað er San
Francisco líka grimm, líka full af
glæpum og óhugnaði, stéttaskipt-
ingu og kúgun. Það er bara ég
sem hætti að sjá það eftir nokkra
daga, af því að mannskepnan á
svo auðvelt með að aðlagast.
Indíána-
bókmenntir og
eymalokkar
Og hér er svo margt að skoða.
Við leitum uppi hreinar hvítar
strendur og stingum tánum ofan í
alltaf þama fyrir vestan (eða aust-
an, eftir því hvora leiðina þú
ferð): A daginn em það söfn og
sýningar, á kvöldin leikhús, tón-
leikar og þvælingur. Svo þarf að
prófa alla matsölustaðina, borða
með fingmnum á eþíópískum
matsölustað, borða hráan fisk á
japönskum og baunakássur á
mexíkönskum og ég heiti því að
elda þetta allt þegar ég kem heim.
Kaupi gamlan kryddskáp úti á
götu og fullt af kryddi, sem ég
skil ekki enn hvemig ég komst
með heim.
Hvar sem við forum heldur
mamma fyrirlestur um Island og
við Kata skomm á hana að taka
prósentur af fiskútflutningi og
bókmenntum okkar Islendinga.
Svona em þessir kennarar, þeir
geta aldrei hætt að kenna. Það vill
svo til að fæstir þeirra, sem verða
þess heiðurs aðnjótandi að heyra
mömmu tala um Island, hafa hug-
mynd um hvar það er í veröldinni.
Og munu víst aldrei komast að
því.
barist við Japani í seinni heims-
styijöldinni. Þessi sérkennilega
blanda var nóg til að heilla mig,
en Loft hittum við hjá bandarísk-
um ljósmyndara sem hafði heim-
sótt Island í fyrra og kynnst Kötu.
Þessi helgi í Monterey, sem er
rétt við smáborgina Carmel
(frægust fyrir að þar var Clint E-
astwood borgarstjóri), var ó-
gleymanleg fyrir margra hluta
sakir. Ekki aðeins ótrúleg tign
Kyrrahafsins, sem er allt öðm visi
en öll önnur höf, ffábær gestrisni
Lofts og fegurð umhverfisins
gerðu dvölina eftirminnilega,
heldur ekki sist heimsókn í aðset-
ur bandaríska hersins á svæðinu.
Þama er einn af háskólum hers-
ins, og mjög margir fyrrverandi
yfirmenn í bandaríska hemum,
sem nú em á eftirlaunum, búa
þama í glæsilegum einbýlishús-
um.
Loftur bauð okkur að borða í
Oftiseraklúbbnum strax íyrsta
kvöldið. Við sátum við stórt borð
með allmörgum, fullorðnum
herramönnum, sem vom að
sönnu spenntir að heyra frásagnir
mínar úr Rússlandsferðinni. Ekki
höfðum við spjallað lengi, þegar
ég komst að því að við þetta borð
hittust alltaf á fostudögum nokkr-
ir fræknustu kappar seinni heims-
styijaldarinnar, enda var það kall-
að „The table that won the second
world war”. Og hér vom þeir allir
mættir.
Það þarf talsvert áreiti og
sérstakar aðstæður til að ég
komist á flug i pólitískri orðræðu
og yfirleitt finnast mér allar
venjulegar aðstæður allt of
venjulegar til að ég nenni út í
slíkt. En þama komst maður nú
heldur betur í feitt. Að lokum dró
mamma mig fram á klósett og
skipaði mér að steinhalda kjafti,
annars yrði ég send heim eða sett
inn. Svo ég kvaddi bara þessa
heiðursmenn og þakkaði fyrir
spjallið og þeir sátu eftir með
kjammann oní súpunni eftir þessa
hremmingu.
Og svo var flogið til Kanada,
millilent í Skotlandi og risabelgur
Cargoluxþotunnar, sem flutti
okkur mömmu, hlammaðist loks
niður í Luxemborg. Þaðan til ís-
lands og innan skamms er ég á
forum aftur af landinu. Þegar
þetta er skrifað er Noregur næstur
á dagskrá (og ég sem hef engan
norskan blóðdropa í mínum
æðum og hef aldrei verið Skand-
inavi í mínum mörgu og litskrúð-
ugu fyrri lifúm...!). Vonandi verð
ég þeim mun duglegri að vinna
fyrir ferðinni minni í norsku ró-
legheitunum.
Föstudagur 8. júní 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA13