Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1995, Síða 30

Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1995, Síða 30
38 LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995 DV Undraefnið melatónín setur allt á annan endann í Banldaríkjúnum: Heilsubuðirnar ekki eftirspurninni eftir efninu - bætir svefninn og hægir á öldrun, segja sanntrúaðir „Þetta er eins og bylting. Fólk er alveg brjálað í þetta efni.“ Efnið sem hún Margarita Dubocovich, sérfræðingur í lyfjum fyrir miðtaugakerfið við Northwest- ern-háskólann í Bandaríkjunum, er að tala um er melatónín, nýjasta æðið í heilsubúðum vestanhafs. Ekki er lengra en þrír mánuður síðan að melatónín var á fárra vör- um, svo fárra að aðeins seldust nokkrar flöskur af því á viku í heilsubúðum í Bandaríkjunum. Það breyttist þó allt í ágúst þegar fjöldi bóka kom út um þetta undraefni og fjölmiðlar fóru að veita því verulega athygli. Það var eins og við mann- inn mælt, eftirspurnin jókst svo gíf- urlega að verslanirnar höfðu varla undan að fylla upp i hillurnar hjá sér. Ein verslunin seldi meira að segja fjögur þúsund flöskur af mela- tóníntöflum á dag, aðeins hálfum mánuði eftir að þær komu fyrst í hillur hennar. Framleitt af heilakönglinum En hvað er svo þetta efni, þetta melatónin? Jú, það er náttúrulegt hormón sem líkaminn framleiðir sjálfur. Efnið kemur úr heila- könglinum, sem er á stærð við baun og er í miðjum heiianum á okkur. Heilaköngullinn framleiðir mest af melatóníni á nóttunni, eða tíu sinnum meira en á daginn, einmitt á þeim tíma þegar við erum hvað þreyttust, þegar efnaskiptin eru í lágmarki og langanir okkar liggja í dvala. Hormónið hjálpar okkur tii að stilla okkur inn á sólarganginn og árstíðaskiptin. Rannsóknir benda til að melatónín í litlum skömmtum geti flýtt fyrir svefni og dregið úr áhrif- um svokallaðrar flugþreytu. Heims- hornaflakkarar voru líka meðal þeirra fyrstu til aö uppgötva efnið. Heilaköngullinn framleiðir mikið af melatóníni þegar fólk er á barns- aldri en strax við kynþroskann minnkar framleiðslan og heldur áfram að dala eftir því sem aldurinn færist yfir. 100 ára og enn í fullu fjöri Melatóníni er þó eignað ýmislegt fleira en að gera þeim sem það tek- ur auðveldara um svefn. Margir halda þvi fram að efnið tefji fyrir öldrun líkamans, styrki ónæmis- kerfið, komi í veg fyrir krabbamein og hjarta- og kransæðasjúkdóma, svo eitthvað sé nefnt. í nýrri bók, Melatónínkraftaverk- inu, eftir tvo bandaríska vísinda- menn, þá Walter Pierpaoli og Will- iam Regelson, er því haldið fram að melatónín viðhaldi æskunni lengur en ella hefði verið. Máli sinu til sönnunar, segja vísindamennirnir frá tilraunum sem þeir gerðu með mýs. Pierpaoli tók tíu ungar mýs og tíu eldri og skipti um heilaköngla í þeim. Ungu mýsnar fengu heila- köngla þeirra eldri og öfugt. Árang- urinn varð sá að ungu mýsnar hrömuðu hratt og þar kom að þær drápust langt fyrir aldur fram. Ann- að var uppi á teningnum með þær gömlu. Þær lifðu mun lengur en eðlilegt mátti teljast, eða um þrjátíu prósent lengur. Ef mælt er í mann- árum, dóu ungu mýsnar um fímm- tugt en þær gömlu voru enn i fullu fjöri þar til þær urðu hundrað ára. Nýlegar rannsóknir sýna að við- bótarmagn af melatónini geti eflt ónæmiskerfið. Hormónið er sagt koma í veg fyrir að frumur skiptist, tefja fyrir vexti krabbameinsæxla, ásamt því að koma í veg fyrir t.d. starblindu. Vernd gegn sindurefnum Enn mikilvægari kann þó að reynast nýfengin vitneskja um að melatónín geti vemdað okkur gegn skaðsemi svokallaðra sindurefna, sem talin eru gegna iykilhlutverki í þvi að við eldumst. Þau leiða til þess að fitan í vefjum líkamans oxíder- ast, þránar og ræðst í versta falli á fituefnin í frumuhimnum okkar. Líkaminn framleiðir alla jafnan ensím sem koma í veg fyrir skemmdarverk sindurefnanna. C- og E-vítamín og betakarótín veita einnig aukna vernd. En þessi andox- unarefni virka bara á ákveðna hluta ákveðinna frumna. Aftur á móti hef- ur melatónín áhrif á allar frumur í líkamanum, þar á meðal á frumur í heilanum. Þess verður enn langt að bíða áður en vitneskja fæst um hvort mannfólkið muni bregðast jafn sterkt við melatóníni og mýsnar hans Pierpaolis. Hitt er þó Ijóst að efnið getur framkaliað svefn, eins og rannsóknir vísindamanna hafa sýnt fram á. Þar hefur komið í ljós að jafnvel skammtur upp á tíunda hluta úr millígrammi auðveldar fólki að sofna, hver svo sem tími sól- arhringsins er. Dásamað á Internetinu Og það er einmitt vegna betri hvíldar sem melatónínið veitir sem Bandaríkjamenn gleypa efnið eins og þeim væri borgað fyrir. Meira að segja Intemetið fær ekki frið fyrir melatónínaðdáendum. í umræðu- hópum á Internetinu þar sem fjallað er um óhefðbundnar lækningaað- ferðir, keppast áttatíu prósent Heilsuvöruverslanir í Bandaríkjunum sjá ástæðu til þess að auglýsa sérstaklega að þær selji melatónín, undraefnið sem fer eins og eldur í sinu um landið. Mynd þessi er frá Chicago. þeirra, sem eitthvað hafa til mál- anna að leggja, við að dásama eigin- leika melatóníns, menn sofa betur og eru uppfullir af orku. Ekki eru þó allir himinlifandi íneð töfraefnið. Samkvæmt könnun bandaríska læknisins Rays Sahel- ians, sem hefur skrifað bók um melatónín, segja tíu prósent notenda að efnið hafi engin áhrif á þá og önnur tíu prósent segja frá slæmum aukaverkunum á borð við martrað- ir, væga depurð og skerta^ngetu. Margir hafa áhrif af lángtímaá- hrifum melatóníns á líkamánn. Eins og stendur vita vísindamenn harla lítið, ef nokkuð, hver þau gætu orð- ið. „Jafnvel eitt millígramm, sem er minnsti fáanlegi skammturinn úti í búð, er að minnsta kosti þrisvar sinnum meira en eðlilegt magn í lík- amanurn," segir Margarita Dubocovich, sérfræðingurinn í lyfj- um sem verka á miðtaugakerfið. „Þarf líkaminn á svona miklu af melatóníni að halda? Það er kannski ástæða fyrir því að fullorðið fólk framleiðir minna magn.“ Fæst ekki á Islandi Annað áhyggjuefni vestra eru gæði melatónínsins sem er á mark- aðinum. Efnið er ekki undir eftirliti matvæla- og lyíjastofnunarinnar (FDA) og því veit enginn í raun hvað hann er að kaupa. Hann verð- ur bara að trúa því sem stendur á' umbúðunum. íslendingar þurfa þó ekki að hafa áhyggjur af því, að minnsta kosti ekki á meðan þeir halda sig á sker- inu. Melatónín er nefnilegá ekki fá- anlegt í heilsubúðum hér á landi og verður ekki, að minnsta kosti ekki á næstunni. Eftirspurnin er þó mikil, það vantar ekki. Ástæðan er einfald- lega sú að lyfjanefnd ríkisins hefur flokkað efnið sem lyf og það er því eingöngu flutt inn samkvæmt und- anþágum sem læknar hafa fengið. Hvort svo verður um ókomna tíð er ekki gott að segja. Niðurstöður rannsókna á eðli og áhrifum melatóninsins gætu breytt ein- hverju þar um. Á meðan svo er verða menn bara að gleypa það í Ameríku eða annars staðar þar sem það fæst. Byggt á Newsweek og TT

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.