Dagblaðið Vísir - DV - 10.02.1996, Qupperneq 34

42
LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1996
Utanríkisráðherra sætir gagnrýni vegna linkindar í samskiptum við Norðmenn
Þegar ég tók hér við voru
þessi mál í miklum hnút
- segir Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra og formaður Framsóknarflokksins
Hverju svarar þú þeirri gagn-
rýni sem þú hefur oröið fyrir frá
forvera þínum í utanríkisráðu-
neytinu og fleiri um linkind í
samskiptum og samningum við
Norðmenn í fiskveiðimálum?
„Jón Baldvin hefur á engan hátt
rökstutt þetta nema aö því er varð-
ar eitt atriði. Það er að við höfum
ekki sent k'æru til EFTA-dómstóls-
ins í sambandi við mál togarans
Más. Við höfum vísvitandi látið það
bíða vegna þess að við höfum gert
okkur vonir um að náðst gætu
samningar í þvi máli. Ég hef ekki
afskrifað það enn þótt ég sé svart-
sýnni nú en ég var í haust. Ég heid
að allir geri sér grein fyrir því þeg-
ar þeir hugsa málið betur að þessi
mál geta ekki endað nema með
samningum."
Þú segir að Másmálið sé í með-
ferð:
„Másmálið er til umfjöllunar á
öðrum vettvangi því útgerð togar-
ans hefur kært það til Eftirlitsstofn-
unar Evrópska efnahagssvæðisins
og það verður ekki látið niður falla,
enda ætlar sú stofnun að vinna
áfram í málinu. En það getur vel
verið, ef mál skýrast ekki á næst-
unni, að við sendum kæru vegna
þess til EFTA-dómstólsins og erum
með tilbúna kæru í því máli sem
við höfum ekki sent en getum gert
það hvenær sem er.“
Erum við að láta stilla okkur
upp við vegg og hirðum bara mol-
ana af borði Norðmanna og
Rússa í fiskveiðimálum, eins og
Jón Baldvin Hannibalsson segir?
„Við erum enga mola að hirða af
borðum eins eða neins. Það hefur
enginn rökstutt það hvar við höfum
get mistök í þessu samningaferli.
Þegar ég tók við hér í utanríkis-
ráðuneytinu voru þessi mál í mikl-
um hnút. Ég er ekki að kenna nein-
um sérstökum um það. Við reynd-
um að koma af stað samningum og
það tókst. Það hefur hins vegar ekki
komið niðurstaða í það mál en ég tel
samt að rétt hafi verið á þessu hald-
ið. Við tókum til að mynda skyndi-
ákvörðun um það að leita samninga
við Færeyinga og frá þeim var geng-
ið á nokkrum klukkutímum. Eng-
inn hefur gagnrýnt það, enda tel ég
að með því hafi verið sýnd rétt við-
brögð. Ég minni á, vegna þess að ég
þekki það frá fyrri tíð, að samning-
ar um loðnuna tókust 1987. Þá hafði
staðið í samningaþóíi í um það bil
10 ár. Á þeim fundi þegar samning-
ar tókust hafði enginn gert ráð fyr-
ir því að niðurstaða fengist í mál-
inu. Samt fór nú svo að það var
samið. Ég lærði það þá að samning-
ar geta tekist skyndilega. Þess
vegna styð ég ekki þau sjónarmið að
vera bara í því að skella hurðum,
hvorki í mannlegum samskiptum
né samskiptum milli þjóða. Þeir
sem tala fyrir því eru aðilar sem
’vilja enga samninga. Mér hefur
fundist Alþýðuflokkurinn tala fyrir
því að ekki eigi að semja í þessum
málum. Ég minni þá á hvaða áhætta
er tekin með því. Menn taka líka
áhættu með því að fara samninga-
leiðina en það vil ég gera. En ég vil
ekki taka þá áhættu að stefna vísvit-
andi aö engum samningum."
Þú nefndir loðnuna. Hún virð-
ist nú hætt að ganga inn 1 norska
fiskveiðilögsögu. Eigum við ekki
að segja upp þeim samningum og
reka norsku loðnuveiðiskipin út
úr íslenskri fiskveiðilögsögu?
Ég er andvígur því að segja þeim
samningum upp á þessu stigi. Jafn-
vel þótt loðnan hrygni í íslenskri
lögsögu þá er útbreiðsla hennar
sögulega allmikil, bæði á Jan
Mayen- svæðinu og Grænlands-
svæðinu. Það höfum við viður-
kennt. Við ætlumst til þess af Norð-
mönnum að þeir viðurkenni það
sama að því er varðar síldina. Það
vill svo tU að með hana er þessu öf-
ugt farið. Það gengur ekki, hvorki
fyrir okkur né Norðmenn, að við
notum rökin þeirra í loðnumálinu
og þeir noti okkar rök í síldarmál-
inu. Menn verða að vera sjálfum sér
samkvæmir í svona málum.“
Trúir þú því að Norðmenn gefi
eftir og semji?
„Ég trúi því að sá dagur muni
koma að Norðmenn beri gæfu til
þess að vera sjálfum sér samkvæm-
ir að þvi er varðar þessa stofna. Það
væri mikið glappaskot af okkur,
þegar við stöndum í þessari miklu
baráttu núna, að fara að snúa þessu
öllu við vegna þess að það hentar
okkur í loðnumálinu. Það hlýtur
hins vegar öllum að vera ljóst að ef
ekkert gerist í þessum málum þá
Yfirheyrsla á
laugardegi
Sigurdór Sigurdórsson
hljóta samskipti þjóðanna að vera í
hættu. Þá er ástandið líka orðið svo
alvarlegt að maður vill helst ekki
hugsa þá hugsun til enda - að við
séum nánast komnir í stríð út af
hverju einasta samskiptamáli við
Norðmenn."
Því hefur verið haldið fram hér
á landi aö við eigum að endur-
skoða öll samskipti okkar við
Norðmenn og meðal annars neita
norskum skipum um þjónustu í
íslenskum höfnum. Hverrar
skoðunar ert þú?
„Við höfum viðurkennt rétt er-
lendra skipa að koma til íslenskra
hafna og fá þjónustu samkvæmt
samningnum um Evrópska efna-
hagssvæðið. Ég er andvígur því að
snúa þeirri túlkun við því það veik-
ir okkar málstað að breyta um frá
einum degi til annars. Við verðum
að fara að alþjóðalögum og standa
við alþjóðlega samninga. Það verður
ætlast til þess að Norðmenn geri
það líka. Ég tel að Norðmenn veiki
sinn málstað með framferði sínu og
mér sýnist sem það sé að koma
þeim i koll á ýmsum stöðum. Ég tek
eftir því að þeir verða fyrir vaxandi
gagnrýni innanlands í Noregi
einmitt fyrir framkomu stjórnvalda
gagnvart nágrönnum sínum. Það
getur því ekki annað verið en norsk
stjórnvöld séu að fara mjög gagn-
rýnið yfir það sem þau hafa verið að
gera. Ég hef enga löngun til að taka
upp vitleysuna i þeirn."
Sjálftaka Norðmanna við Sval-
barða - telur þú koma til greina að
kæra hana til Haag-dómstólsins?
Já, það kemur mjög til álita en ég
vil ekki blanda því saman við rétt-
indi okkar á úthafinu. Svalbarða-
svæðið er umdeilt svæði og engin
þjóð hefur viðurkennt rétt Norð-
manna þar nema Kanadamenn. Ég á
ekki von á því að önnur þjóð fallist
á túlkun þeirra á þessu svæði.
Hvort við verðum fyrstir til þess að
fara í mál út af sjálftöku Norö-
manna þarna og senda málið til Al-
þjóðadómstólsins í Haag eða ekki
fer að sjálfsögðu mikið eftir fram-
vindu mála. Það eru ýmsar aðrar
þjóðir sem fylgjast þarna grannt
með. Til að mynda hafa Rússar ekki
viðurkennt lögsögu Norðmanna á
svæðinu."________________________
Jón Baldvin Hannibalsson hef-
ur sagt að nota eigi tækifærið í
sambandi við síldardeiluna og
reka fleyg milli Norðmanna og
Rússa. Hvert er þitt álit?
„Við höfum aukið mjög samskipt-
in við Rússa í þessum málum; ekki
með því hugarfari að reka fleyg
heldur til þess að vera upplýstir um
afstöðu beggja aðila. Það var um of
hér áður fyrr að menn byggðu sam-
skiptin við Rússa á því sem Norð-
menn höfðu um þau að segja. Þar
hefur orðið breyting á og meðal
annars þess vegna hefur tekist að
koma á eðlilegum samskiptum við
Rússa í sambandi við viðskipti. Það
mál var allt komið hér í hnút. Það
hefur verið leyst úr því í bili að
minnsta kosti. Ég skil því ekki
gagnrýni fyrrverandi utanrikisráð-
herra. Ef eitthvað er þá er hann að
gagnrýna sjálfan sig.“
Snúum okkur aðeins að kom-
andi stórmáli innanlands sem er
komandi kjarasamningar eftir 11
mánuði. Það er mikill hiti í
verkalýðshreyfingunni vegna
þess hvernig mál skipuðust í
haust. Og það verður ný forysta
ASÍ sem tekur við samningum
um áramót. Er ríkisstjórnin farin
að undirbúa sig fyrir þessi kom-
andi átök?
„Við erum farin að undirbúa okk-
ur með þeim aðgerðum sem eiga sér
stað í efnahagslífinu. Rekstur ríkis-
sjóðs skiptir mjög miklu máli í sam-
bandi við komandi kjarasamninga,
eins og til að mynda hvort tekst að
skapa svigrúm til einhverra breyt-
inga á sköttum. Hagvöxtur er meiri
en menn spáðu. Allt er þetta til að
styrkja grundvöllinn. Það getur eng-
inn bætt kjörin í landinu nema
grundvöllurinn sé í lagi. Við höfum
talið það forgangsmál að minnka at-
vinnuleysið og það er að gerast. Ég
held að það verði meginverkefni
næstu kjarasamninga, eins og
margra annarra, að reyna að jafna
kjörin meira.“
Hefur það ekki verið ætlun
allra í mörg ár en aldrei tekist?
„Ég held því fram að endurskoða
þurfi margt í grundvelli kjaramn-
inganna til þess að það megi takast.
Vissulega hafa þeir hærra launuðu
of mikla möguleika til þess að ná
meiru til sín. Þetta á sér meöal ann-
ars rætur í vinnulöggjöfmni. Ég tel
að henni þurfi að breyta. Þá reynir
á samstöðu aöila vinnumarkaðar-
ins, hvort þeir eru tilbúnir til þess
að standa að því að breyta vinnulög-
gjöfinni þannig að möguleikar fá-
mennari hópanna séu takmarkaðir.
Rikisvaldið getur vissulega gert
margt en aðilar vinnumarkaðarins
bera hér mikla ábyrgð. Ég hef eng-
an heyrt tala um að setja hagvöxt og
stöðugleika í hættu með kjarasamn-
ingum."
Aðeins að lokum. Það er mikið
rætt um að Davíð Oddsson for-
sætisráðherra ætli í forsetafram-
boð. Hvaða áhrif myndi það hafa
á stjórnarsamstarfið að þínum
dómi ef svo færi?
Það ætti áuðvitað öllum að vera
ljóst að sami maður gegnir ekki
embætti forsætisráðherra og for-
seta. Það liggur síðan ljóst fyrir að
ef forsætisráðherra fer í forseta-
framboð þarf að mynda hér nýja
ríkisstjórn."