Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1996, Side 14

14
MÁNUDAGUR 15. JÚLÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Víti til varnaðar
„Skrifaðu brú!“ segir hinn lífseigi íslenski fyrir-
greiðslupólitíkus við aðstoðarmann sinn þegar þeir
kumpánar eru á yfirreið um kjördæmið skömmu fyrir
alþingiskosningar og reyna að átta sig á því hvar von sé
til að ná atkvæðum kjósenda út á loforð um ríkisfram-
kvæmdir á kostnað skattborgaranna.
Á Akranesi hefur skipun frambjóðenda Framsóknar-
flokksins fyrir síðustu kosningar augljóslega verið:
„Skrifaðu ríkisstofnun!11 Ekki er önnur skýring á þeirri
ákvörðun Guðmundar Bjamasonar, ráðherra landbún-
aðar og umhverfismála, að fyrirskipa Landmælingum ís-
lands að fara frá höfuðborginni upp á Skaga, enda hefur
hann sjálfur ekki farið dult með þá skoðun að hér sé um
pólitíska ákvörðun að ræða.
Ljóst er af þeim gögnum sem birt hafa verið í DV síð-
ustu daga að fyrir þessari ráðstöfun ráðherra eru engin
rök - nema pólitískur geðþótti. Hagsýsla ríkisins hefur
bent á þau mörgu vandamál sem eru því samfara fyrir
Landmælingar íslands að fara frá Reykjavík, þar sem
stærstu viðskipta- og samstarfsaðilar stofnunarinnar
hafa aðsetur. Þetta virðist hins vegar engin áhrif hafa
haft á afstöðu ráðherrans, frekar en eindregin andstaða
meðal marga starfsmanna.
Sagt er að þeir sem neiti að læra af mistökum fortíð-
arinnar séu dæmdir til að endurtaka þau. Það á svo
sannarlega við hér. Sumir stjórnmálamenn virðast enn
halda dauðahaldi í þá pólitísku trú að það sé einhverjum
til gagns að flytja ríkisstofnanir í heilu lagi milli lands-
hluta - þótt reynslan ætti að segja þeim allt annað.
Slíkar hugmyndir bárust hingað til lands frá Skandin-
avíu fyrir um aldarfjórðungi síðan, en jafnvel.þar varð
lítið úr framkvæmdum. Sænsk stjómvöld gengu þó hvað
harðast fram í því að flytja ríkisstofnanir út í dreifbýlið,
en árangurinn varð ekki sá sem vonir stóðu til. Þvert á
móti, eins og íslenskum stjómmálamönnum á að vera
fullkunnugt um.
Tvær nefndir hafa skilað stjórnvöldum hér skýrslum
um hugsanlegan flutning ríkisstofhana út á land, og sú
þriðja mun víst vera að störfum.
Fyrsta nefndin lauk starfi sínu fyrir meira en tveim-
ur áratugum og lagði til að fjöldi ríkisstofnana færi frá
höfuðborginni út á land. Ekkert varð úr framkvæmdum.
Önnur nefnd skilaði áliti fyrir um tíu árum. Hún lagði
ekki fram neinar tillögur þar sem nefndin komst að
þeirri niðurstöðu að hún gæti einfaldlega ekki mælt með
því að einstakar stofnanir ríkisins yrðu færðar til með
þessum hætti.
Á síðustu árum hafa tvær íslenskar ríkisstofnanir
engu að síður verið skikkaðar út á land samkvæmt
ákvörðun stjórnmálamanna. Skógrækt ríkisins var send
til Egilsstaða og embætti Veiðistjóra til Akureyrar.
Flestum ber saman um að sá hreppaflutningur hafi
mistekist. í reynd þurfti að byggja stofnanirnar upp að
nýju þar sem „enginn starfsmaður hvorugrar stofnunar-
innar flutti með stofnun til langframa í ný heimkynni,“
eins og komist er að orði í minnisblaði Hagsýslu ríkis-
ins. Slíkt er áfall fyrir hvaða stofnun sem er, því dýr-
mætasta þátturinn í rekstri hennar er að sjálfsögðu
starfsfólkið sem þar vinnur og hefur sérhæft sig í að
sinna þeim verkefnum sem stofnuninni hefur verið falið
að sinna.
Sú reynsla sem þegar hefur fengist af pólitískum
hreppaflutningum ríkisstofnana ætti því að vera núver-
andi ríkisstjórn víti til varnaðar.
Elías Snæland Jónsson
Auðlindaskattur er löngu kominn á í ísienskum sjávarútvegi. Hann
greiða sjómenn, verkafólk og kvótalaus fiskvinnslufyrirtæki til sægreif-
anna, segir m.a. í grein Sighvats.
viðmælandi minn. „Fyrirtæki eins
og mitt, sem verður að afla sér
hráefnis með því að leita sér að
leigukvóta og fá aðra til þess að
fiska fyrir sig, þarf að greiða him-
inhátt verð fyrir leiguréttinn ein-
an og þá verður ekki mikið eftir
aflögu til þess að borga verkafólk-
inu í landi launin. Ég er með dug-
legt fólk og samviskusamt en það
er á smánarlaunum. Mér finnst
það helvíti hart að þurfa að borga
milljónir á milljónir ofan til sæ-
greifanna í leigu fyrir afnot af
sameiginlegri auðlind en horfa á
verkafólkið mitt á lúsarlaunum.
Þetta breytist ekkert á meðan
þetta kerfi er við lýði því batnandi
afkoma í greininni fer öll í að
borga hærra verð til sægreifanna
fyrir afnotaréttinn af fiskimiðun-
um.“
Svipaða sögu geta margir aðrir
sagt, m.a. forráðamenn rækjuiðn-
aðarins við Djúp, en á örfáum
árum hefur leiguverð á rækju-
kvóta hækkað úr 3-4 krónum fyr-
ir kílóið í milli 80 og 90 krónur og
varanlegur kvóti gengur kaupum
og sölum milli manna fyrir álíka
hátt verð og þorskveiðikvótinn,
um 600 krónur kílóið. Hvernig
eiga fyrirtæki, sem þurfa að afla
50 milljonir, takk!
reynslu, sem hafði verið
utan kvóta, verið færð-
ur inn í kvóta línuveiði-
bátanna.
„Varanlegur aflakvóti á
þorski er nú seldur
manna á milli á 600
krónur kílóið og ef ég
hefði selt bátinn
nokkrum dögum siðar
en ég gerði hefði ég
fengið fimmtíu milljón-
um króna meira fyrir
hann,“ sagði þessi fyrr-
verandi útgerðarmaður.
Verðmæti viðbótarafla-
kvótans hafði hins veg-
ar orðið til þess, að
hinn nýi kaupandi hafði
fengið bátinn nánast
fyrir ekki neitt.
„Hvernig getur almenningur í
landinu horft upp á það til lengdar
að einstaklingar „eignist“ eða
„missi afu fimmtíu milljónum
króna á einu andartaki vegna ráð-
stafana stjórnvalda...?“
Kjallarinn
Sighvatur Björg-
vinsson
alþingismaður
Á siglingu með
Baldri yfir Breiða-
fjörðinn eiga menn
þess kost að hvíla
sig á akstrinum,
skoða fagurt lands-
lag og spjalla við
fólk. í einni af ferð-
um mínum í sumar
notaði ég tímann
m.a: til þess að
ræða við uhgan at-
hafnamann, út-
gerðarmann og
fiskverkanda, sem
berst erfiðri bar-
áttu með fyrirtæki
sitt sem er undir-
staða atvinnulífs i
einu byggðarlag-
anna fyrir vestan.
Hann hafði átt
einn bát sem hann
hafði nýverið
neyðst til þess að
selja til þess að
losa peninga svo
hann gæti haldið
fyrirtækinu gang-
andi. Eftirieiðis
var fyrirtæki hans
bátlaust, kvóta-
laust og varð nú að
treysta á að kaupa
fisk af öðrum eða
leigja sér kvóta og fá aðra til þess
að fiska fyrir sig.
Ungi maðurinn var heldur dauf-
ur í dálkinn og hafði ástæðu til.
Ástæðan var sú að ef honum hefði
auðnast að halda í bátinn einum
tíu dögum lengur eða svo hefði
fyrirtæki hans verið litlum fimm-
tíu milljónum króna ríkara og
sloppið yfir erfiðasta skuldahjall-
ann. Báturinn hans hafði sem sé
haft umtalsverða veiðireynslu á
línuveiðum og með lagabreytingu
á Alþingi hafði hluti þessarar afla-
Kemur niður á kaupinu
í framhaldi ræddum við um
kvótakerfið og þær afleiðingar
þess að veiðiheimildir ganga nú
kaupum og sölum manna á milli
fyrir ærið fé - fyrir yfir 90 kr. á
kílóið sé þorskveiðikvótinn leigð-
ur og fyrir 600 krónur kílóið sé um
varanleg kaup að ræða. Eigandi
fiskimiðanna, íslenska þjóðin, fær
hins vegar ekki neitt.
„Ég held menn geri sér enga
grein fyrir því hvað þetta þýðir
fyrir starfsfólkið í landi,“ sagði
sér hráefnis á slíkum kjörum, að
geta borgað verkafólki mannsæm-
andi laun? Hvert fer arðurinn af
fiskimiðum þjóðarinnar með
svona ráðslagi?
Hvernig getur almenningur í
landinu horft upp á það til lengdar
að einstaklingur „eignist" eða
„missi af‘ fimmtíu milljónum
króna á einu andartaki vegna ráð-
stafana stjórnvalda sem falið hefur
verið að ráðstafa afnotum af auð-
lind sem þjóðin telst eiga sjálf?
Þetta dæmi var bara tekið af litl-
um kalli í „kerfinu". Hvað um
hina sem fyrir tilstilli fiskveiði-
stjórnunarkerfisins telja sér til
„eignar" margfalt meiri fjármuni
en heil fjölskylda kæmist yfir að
ráðstafa á allri lífsleiðinni?
Vel varðveitt leyndarmál
Ekki er ég á móti því að útgerð-
armenn njóti afraksturs erfiðis
síns og að vel rekin fyrirtæki
græði fé. Það er hið besta mál.
Hins vegar er ég á móti því að
stjórnvöld beiti þeim aðferðum,
þegar þau skammta aðgang að
auðlind, sem þjóðin á öll saman,
að úthlutunin ein og sér skapi
þeim sem úthlutunina fá eignir
sem metnar eru á milljarða króna
og ganga kaupum og sölum á verði
áþekku því sem íslenskir neytend-
ur þurfa að borga fyrir innflutta
papriku með 700% tolli.
Auðlindaskattur er löngu kom-
inn á í íslenskum sjávarútvegi.
Auðlindaskatt greiða sjómenn,
verkafólk og kvótalaus fisk-
vinnslufyrirtæki til íslensku sæ-
greifanna með svo háum upphæð-
um að þær eru eitt best varðveitta
leyndarmál LÍÚ og þess kompanís.
En eigandinn, íslenska þjóðin?
Hún fær ekki neitt. Ekki meðan
þessi sjónarmið ráða ferðinni.
Sighvatur Björgvinsson
Skoðanir annarra
Annar Olafur Ragnar
„Það var ekkert í kosningabaráttu Ólafs Ragnars
sem minnti á vinstrimennsku. - Var það kannski
stuðningur hans við vestrænt varnarsamstarf og
NATO? í þaulhugsaðri baráttu sinni sneiddi hann
fram hjá öllum pólitískum skilaboðum - hann vildi
embættið og vissi að það fengi hann ekki út á stuðn-
ing vinstri manná einna. Þess vegna var allt annar
Ólafur Ragnar í framboði en sá sem starfaði í Al-
þýðubandalaginu; þetta var sá Ólafur Ragnar sem
býr i ríkmannlegu húsi á Seltjarnarnesi og er giftur
henni Guðrúnu Katrínu."
Sigurður Már Jónsson í Viðskiptablaðinu 10.
júlí.
Enginn ávinningur
„Læknastéttin ætti að sjá sóma sinn í að leggja
niður deilur sín á milli og leggja heilbrigðisyfirvöld-
um lið í að koma á viðunandi skipan í þeim mála-
flokkum sem undir þau heyra. Langvarandi deilur
um heiibrigðisþjónustuna og innan hennar eru al-
menningi að mestu óskiljanlegar. Þær þjóna ekki
öðram tilgangi en að rugla fólk í ríminu og gera það
tortryggið gagnvart heilbrigðisstéttum og stjórnvöld-
um og ávinningurinn er enginn.“
Úr forystugrein Tímans 11. júlí.
Fordómar í garð landsbyggðar
„Flutningur stofnana frá höfuðborgarsvæðinu
byggist ekki á mannvonsku heldur stefnu sem ætlað
er að styrkja byggöir landsins . . . Gætt hefur for-
dóma í garð landsbyggðarinnar á þeim nótum að
störf fagmanna í höfuðborginni séu allt of flókin til
þess að þau verði unnin af einhverju viti fjarri
menningunni. Þessari umfjöllun mótmælir fólk á
landsbyggðinni og ætlast til þess að stefnu ríkis-
stjómarinnar um tilflutning stofnana sem lið í
byggðastefnu verði fylgt eftir.“
Gísli Gíslason í Mbl. 12. júlí.