Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1996, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 4. NÓVEMBER 1996
15
Kjör íslenskra kennara
eru óhæfa
Það er á almannavitorði að lýð-
menntun á íslandi fari ört hnign-
andi, þó því megi slá föstu að
gáfnafar íslendinga standi hvergi
að baki andlegu atgervi annarra
þjóða. Það sem gerst hefur á næst-
liðnum áratugum er einfaldlega
það að ráðamenn þjóðarinnar hafa
skákað gervöllu menntakerfinu út
í horn, og þar berst það tvísýnni
baráttu við hungurvofúna.
Á sama tíma og ráðherrar, þing-
menn, bæjarstjórar, bankastjórar,
forstjórar og aðrir miðlungsmenn
í efri lögum samfélagsins
skammta sjálfum sér eða hrifsa til
sín laun og margháttuð fríðindi,
sem eru í einu orði sagt gráthlægi-
leg miðað við afraksturinn af
störfum þeirra, þá er þannig búið
að kennarastéttinni eins og hún
leggur sig - frá forskólum upp í
háskóla - að jafngildir fjörráðum
við íslenska menningu. Satt að
segja gengur það undri næst
hverju kennarar, sem búa við ein-
hver hraksmánarlegustu kjör í
gervöllu samfélaginu, hafa þrátt
fyrir allt fengið áorkað.
„Ein skýríng á lélegum og hríb-
versnandi kjörum kennara er tal-
in vera sú aö konum í stéttinni
hafi fjöigaö til mikilla muna á
síöustu áratugum
þeim sem ráða íög-
um og lofum i samfé-
laginu.
Ein skýring á lé-
legum og hríðversn-
andi kjörum kenn-
ara er talin vera sú
að konum í stéttinni
hafi fjölgað til mik-
illa muna á síðustu
áratugum. Sé hún
rétt, þá er um að
ræða hróplega lítils-
virðingu á framlagi
kvenþjóðarinnar til
menntamála og er
enn eitt dæmið um
óþolandi misrétti
kynjanna. Hitt er
samt ísjárvert að í
mörgum grunnskól-
um eru konur yfír-
gnæfandi meirihluti
kennara. Þegar þess „Hittersamt
að gætt að álitlegur ara » segir m
hluti barna elst upp
hjá einstæðum mæðrum, þá liggur
í augum uppi að þau hljóta að fá
mjög brenglaða mynd af samsetn-
ingu mannfélags-
ins: þau hafa ekki
kynni af karllega
þættinum fyrr en
þau eru komin á
unglingsár. Skárri
kjör kennara
mundu án efa
draga úr þessu
ójafnvægi.
ísjárvert að í mörgum grunnskólum eru konur yfirgnæfandi meirihluti kenn-
.a. í gein Sigurðar.
Hrópleg lítilsvirðing
Vanmetin og vangreidd störf
verða naumast unnin svo vel sé,
nema þá af hugsjónamönnum sem
kæra sig kollótta um eigin kjör og
aðbúnað. Svo er gæfunni fyrir að
þakka að enn er til álitlegur hópur
slikra manna í kennarastétt, en
þeim fer áreiðanlega fækkandi ef
ekki verður fyrr en síðar gerð
bragarbót. Varla verður við því
búist að afburðamenn leiti hópum
saman í störf sem eru svo hróp-
lega vanvirt sem raun her vitni af
Dýrmætasta
auðlindin
Menntun er ekki munaður,
heldur sú auðlind sem þjóðin á
dýrmætasta á tímum þverrandi
sjávarfangs og vaxandi tæknivæð-
ingar. Hún er bein forsenda þess
að við fáum lifað siðuðu og mann-
sæmandi lífí i þessu landi. Að öll-
um öðrum ólöstuðum er það rök-
studd sannfæring mín að engin
stétt samfélagsins beri jafnþunga
ábyrgð og kennarastéttin. Þar eru
fóstrur vitaskuld meðtaldar. í
höndum þessa fólks er bæði fram-
tíð barna okkar og bamabama og
raunar einnig framtíð-
arheill þjóðarinnar.
Bæjarfélög, sem láta
það viðgangast að bæj-
arstjóram og öðrum
pólitískum kontórist-
um séu greidd hærri
laun en skólastjórum
og kennurum, gera sig
sek um óhæfu og grafa
undan eigin farsæld
og framtíð íbúanna.
Eftir að ég varð
stúdent fyrir tæpum
fimm áratugum
kenndi ég í tvö ár við
framhaldsskóla í höf-
uðstaðnum og þáði
laun sem vora talsvert
yfir meðallagi. Nú eru
kennarar ekki einu
sinni hálfdrættingar ■
við iðnaðarmannaað-
alinn margfræga, að
ekki sé minnst á for-
stjóra og aðra burgeisa svonefnds
athafnalífs. Hvergi á Vesturlönd-
um munu kjör háskólakennara
vera jafnhrakleg og á íslandi, enda
er atgervisflóttinn að verða geig-
Kjallarinn
Siguröur A.
Magnússon
rithöfundur
vænlegt og ört vax-
andi vandamál.
í Japan eru kennslu-
störf einhver eftir-
sóttustu störf sem
völ er á, enda mjög
vel launuð, og þarf
varla blöðum um það
að fletta að árangur
Japana í mörgum
greinum megi rekja
beint til þess hvemig
búið er að kennur-
um. Ég er þó ekki
endilega að mæla
með upptöku jap-
anskra kennsluhátta
hérlendis, heldur
einungis benda á
kolrangt verðmæta-
mat sem á eftir að
koma harkalega nið-
ur á niðjum okkar,
tefja fyrir framförum
í vísindum og tækni,
ala á vanmetakennd og framtaks-
leysi, og grafa smátt og smátt und-
an tilverugrundvelli þjóðarinnar.
Sigurður A. Magnússon
Til varnar velferð á viðsjálli tíð
Eðlilega verður kjaramálaum-
ræðan öll áleitnari og fyrirferð-
armeiri þegar uppgjör nálgast, s.s.
nú þegar allir kjarasamningar eru
lausir um næstu áramót. Lands-
feður hafa ótæpilega stært sig af
góðæri í efnahagslífinu sem þeir
að vonum þakka eigin snilli um-
fram annað.
Aðeins sanngjarnari
hlutaskipti
Góðærið margumtalaða kemur
enda glöggt fram í tölum fyrirtækj-
anna þar sem gróði er víða á gróða
ofan. Það er aðeins í undirstöð-
unni, fiskiðnaðinum okkar, sem
nokkuð skortir á að góðærið skili
sér alls staðar, en þar kemur ým-
islegt annað inn í myndina svo
sem víðar. í ljósi þessa ljóma er
fullkomlega sanngjamt og eðlilegt
að launþegar heimti sinn skerf, að
hinir eiginlegu skapendur verð-
mætanna í samfélaginu fái verka-
laun sín verulega hækkuð. At-
vinnurekendur eru þó byrjaðir að
berja lóminn eins og ætíð áður og
svigrúmið í Garðastræti mælist
ekki mikið fremur en fyrri daginn,
enda sortnar mönnum þar mjög
fyrir augum þegar vinnulýðurinn
viðrar sínar eðlilegu kaupkröfur.
Enginn er að tala um einhverja
kollsteypu, eng-
inn er að tala um
að fórna þeim
stöðugleika í
efnahagsmálum
sem áunnist hef-
ur, það er aðeins
verið að tala imi
sanngjamari
hlutaskipti í
samfélaginu,
mannsæmandi
kjör þess erfiðis-
fólks sem undir-
stöðuna leggur.
Varðandi áunninn stöðugleika
er þá hollt að hafa í minni að það
var einmitt þetta fólk sem fómaði
mestu til þess að sá árangur næð-
ist sem nú er staðreynd, þetta fólk
með lágu launin lagði öðrum frem-
ur þennan grann sem gumað er nú
sem mest af sem afreki landsfeðra.
Það er því réttmætt og sjálfsagt að
einmitt þetta fólk fari nú að upp-
skera árangurinn af því sem það
sáði til meö hógværð sinni í launa-
málum til að koma þjóðarskút-
unni á réttari kjöl.
Tilfinnanlegri en
skattheimtan
Fyrir öryrkja í
landinu, þann stóra
láglaunahóp, skiptir
eðlilega afar miklu
hversu til tekst nú í
kjarabaráttu þeirra
sem búa við áþekk
launakjör. Það er líka
litið til samtaka
launafólks í von um
að svo verði frá
samningum gengið
að kjör lífeyrisþega
verði aftur tengd
órjúfanlega launaþró-
un í landinu og mis-
vitur og misvelviljuð
stjómvöld geti ekki
hagað tilhögun bótagreiðslna að
eigin hentugleikum og geðþótta.
Lífeyrisþegar hafa að undan-
förnu fengið að kynnast því
hversu réttlætið blómstrar þegar
að þeirra kjörum kemur, hversu
kutanum er beitt af ótrúlegu misk-
unnar- og tillitsleysi til þess að
fylla upp í íjárlagagatið. Á meðan
er svo þeim sem mega og megna
það að leggja ríflega til í þá upp-
fyllingu enn frekai- við álögum
hlíft, s.s. skattabreytingar liðins
vors lýstu best, þar sem stóreigna-
aðilar fengu verðuga umbun um
leið og lögð voru á ráðin um bóta-
skerðingu lífeyrisþega af völdum
fjármagnstekna löngu áður en
skatttakan hófst. En lífeyrisþegar
eru að sjálfsögðu þeir
einu sem verða bæði
að borga skattinn og
hljóta launaskerðingu
að auki vegna þess
sem þeim hefur tekist
að nurla saman.
Launalækkun sem
getur orðið margfalt
tilfinnanlegri en
skatttakan sem fólk
almennt mun búa við,
Vís stuðningur
Öryrkjar eiga ekki
þau vopn í sinni
kjarabaráttu sem
launþegasamtökin
blessunarlega eiga,
þó stjórnvöld hafi
viljað slæva þau sem mest til aö
mega sem best ríkja og ráða, deila
og drottna. En stuðning þeirra
eiga launþegasamtökin vísan í
þeirri viðleitni sinni að ná réttlát-
um skerf góðærisins til handa erf-
iðisfólki þessa lands. Þeim er þá
um leið til þess treyst að tryggja
sem unnt verður afkomu öryrkj-
anna í framhaldi af nýjum kjara-
samningum, að sambærilegur
verði hlutur þess hóps og annarra
þeirra láglaunahópa sem samiö
verður fyrir. Ekkert annað er
heldur sæmandi þvi samfélagi
sem enn vill láta kenna sig við vel-
ferð.
þHelgi Seljan
„En lífeyrisþegar eru að sjálf-
sögðu þeir einu sem verða bæði
að borga skattinn og hljóta launa-
skerðingu að auki vegna þess sem
þeim hefur tekist að nurla sam-
an.u
Kjallarinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
Meö og
á móti
Á að banna rjúpnaveiðar?
Álagiðá
stofninn
eykst
Gu&mundur Lárus-
son, áhugama&ur
um rjúpnavel&l.
„Okkar gagnrýni á rjúpnaveið-
ar hefur að mestu snúist um það
hversu óheftar þessar veiðar eru.
Menn geta far-
ið með byss-
urnar sínar og
drepið hvem
einasta fugl
sem þeir kom-
ast í færi við
hverju sinni.
Það eru ekki
allir innan
míns félags
talsmenn al-
friðunar en
gagnrýnin hefur aðallega beinst
gegn þessu atríði, að menn geti
hreinsað upp heilu svæðin. Víða
erlendis má einungis veiða
ákveðið magn á vissum svæðum
og það sjónarmið er uppi að það
þurfi að passa umhverfið og gæta
þess að það haldi sínu. Okkar
óhefta veiði hefur m.a. leitt af sér
að þær sveiflur sem eru í rjúpna-
stofninum eru alltaf minni og
minni, það vantar þessa miklu
toppa í stofninn sem vora fyrr á
öldinni. Nú á líka að fara að friða
refinn og þá eykst enn álagið á
ijúpnastofninn. Ef það fara 120
þúsund rjúpur til skotveiði-
manna á hverju ári af ekki
stærri stofni þá hefur það auðvit-
að líka umtalsverð áhrif.“
Taka þarf á
óþokkunum
„Auðvitað á að leyfa áfram
heiðarlega rjúpnaveiði, enda er
það margsannað að sá veiðiskap-
ur hefur ekkert
með stofnstærð
rjúpunnar að
gera, það er
vísindalega
sannað. Það er
alveg sama
þótt einhverjir
sérvitringar
haldi öðru
fram, ég blæs á
slíkt. Það sem
þarf að gera er
hins vegar að taka á þeim tnönn-
um sem stunda rjúpnaveiðar á
þann hátt sem fram kom í DV á
dögunum, að elta fuglana á bíl-
um og öðrum ökutækjum út um
allar heiðar og skjóta þá út um
bílgluggana eða af bílpöllum. Á
Öxarfjarðarheiðinni viðhöfðu
þeir t.d. þennan níðingshátt á
dögunum. Þar keyrðu þeir að
rjúpunum sem kúrðu sig niður í
skafli, skutu allan hópinn sem
taldi a.m.k. 30 fugla og síðan óku
þeir áfram að næsta hópi. Það
era þessir menn sem taka þarf á
og það ekki neinum vettlingatök-
um. Þeir sem stunda hins vegar
veiðarnar á eðlilegan hátt, sem
er auðvitað sá aö bera sig fót-
gangandi yfir með löglegan bún-
að, eiga að fá að gera það í friði.
En það er eins og svo oft gerist,
þeir sem fara rétt að og virða lög
og reglur, svo ekki sé talað um
að haga sér eins og siðaöir menn,
þeir eru látnir gjalda fyrir
óþokkaskap örfárra manna sem
setja svartan blett á allar rjúpna-
skyttur."
-gk