Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1996, Qupperneq 27

13"V LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1996
útlönd
Rushdie ýmist óvelkominn eða velkominn til Kaupmannahafnar:
Menningarveislan sem
dönsk yfirvöld klúðruðu
Menningarpostularnir í Dan-
mörku voru famir að hlakka til
bókmenntaveislu í listasafninu
Glypoteket í Kaupmannahöfn,
menningarborg Evrópusambands-
ins í ár, þann 14. nóvember. Þennan
dag átti menningarmálaráðherra
Danmerkur, Jytte Hilden, að af-
henda danska ljóðskáldinu Thorkild
Bjornvig, austurríska rithöfundin-
um Christoph Ransmayr og breska
rithöfundinum Salman Rushdie
bókmenntaverðlaun Evrópusam-
bandsins. En málinu var klúðrað og
líf dönsku stjórnarinnar hékk allt í
einu á bláþræði.
Á fimmtudaginn í síðustu viku
fékk Salman Rushdie, sem klerkar í
íran hafa lýst réttdræpan vegna
bókar hans, Söngvar Satans, til-
kynningu frá dönskum yfirvöldum í
gegnum breska utanríkisráðuneytið
að Danir gætu ekki tryggt öryggi
hins heimsfræga rithöfundar. Sú
skýring var gefin að aukin hætta
væri á tilræði þar sem búið væri að
auglýsa hátíðarhöldin með of löng-
um fyrirvara auk þess sem stríð
mótorhjólagengja hefði gengið svo
nærri dönsku lögreglunni að þar
væri nú mannekla.
Tilkynningin, sem Rushdie fékk,
var á hauslausu blaði með engri
undirskrift. Rithöfundurinn frægi
sparaði ekki stóru orðin og kallaði
Dani hugleysingja. Erlend blöð
hæddu dönsk stjómvöld og leiðara-
höfundar skrifuðu um bleyðurnar í
dönsku stjóminni. Rithöfundar
stóðu í biðröð til að lýsa fyrirlitn-
ingu sinni á ákvörðun danskra yfir-
valda. Danska þingið heimtaði skýr-
ingu.
Reynt að bjarga í horn
Á föstudeginum reyndi forsætis-
ráðherra Danmerkur, Poul Nyrup
Rasmussen, að bjarga í horn. Salm-
an Rushdie var boðið að koma til
Danmerkur til að taka á móti verð-
laununum en ekki þann 14. nóvemb-
er heldur einhvem annan dag fyrir
jól. Forsætisráðherrann lofaði að þá
yrði hægt að tryggja öryggi
Rushdies.
Svör Nymps við spurningum um
hvemig stæði á þessu klúðri vöktu
eiginlega enn fleiri spurningar. Það
er þó ljóst að þann 10. október síð-
astliðinn tók sérstök öryggisnefnd
stjómarinnar þá ákvörðun að ekki
væri hægt að taka á móti Rushdie
14. nóvember vegna hótana gegn
Erlent fréttaljós
Ingibjörg Bára Sveinsdóttir
honum. Ekki hefur fengist uppgefið
hvort um gamlar eða einhverjar sér-
stakar nýjar hótanir var að ræða.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem danska blaðið Jyllands- Posten
aflaði sér átti forsætisráðuneytið að
koma boðunum til Rushdie. Jafn-
framt átti að tilkynna honum að
ákveðin yrði ný dagsetning fyrir
heimsókn og verðlaunaafhendingu.
Þeirri dagsetningu átti að halda
leyndri. Nyrup staðfesti síðan að
hann hefði staðið í þeirri trú að
þetta væru skilaboðin sem Rushdie
ætti að fá. En sú varð ekki raunin.
Forsætisráðherrann hefur neitað að
skýra frá því hver beri ábyrgðina.
Það var svo ekki fyrr en 21 degi
eftir að ákvörðunin var tekin sem
breska utanríkisráðuneytið fékk hið
umdeilda hauslausa og óundirritaða
bréf. Sama kvöld fékk danska dóms-
Poul Nyrup Rasmussen viðurkennir
að haldið hafi verið klunnalega á
málinu varðandi heimsókn
Rushdies til Kaupmannahafnar.
málaráðuneytið símbréf frá forsæt-
isráðuneytinu með uppkasti að
fréttatilkynningu sem dómsmála-
ráðuneytið sendi síðan út.
Allt í einu leit út fyrir að Bjorn
Westh dómsmálaráðherra bæri
ábyrgð á því að Rushdie var neitað
að heimsækja Kaupmannahöfn.
Nyrup viðurkennir að haldið hafi
verið klunnalega á málinu. Forsæt-
isráðherrann neitar þó að láta
dómsmálaráðherrann vikja. „Ég tek
ekki þátt í nornaveiðum,“ segir
hann.
Stjórnarandstaðan hefur ekki gef-
ið minnihlutastjóm Nyrups nein
grið. Hægri flokkarnir reyndu að fá
fylgi Sósíalíska þjóðarflokksins við
vantrauststillögu en tókst ekki..
Hægri flokkarnir voru þeirrar
skoðunar að stjórnin hefði ekki
viljað styggja íran vegna
viðskiptahagsmuna.
„Við beygjum okkur ekki vegna
hótana. Við leggjum áherslu á tján-
ingarfrelsi. Þess vegna fer verð-
launaafhendingin fram en á öðrum
tíma,“ sagði Poul Nymp Rasmussen
meðal annars á föstudeginum fyrir
viku. Þetta þótti fremur vandræða-
leg yfirlýsing og jafnvel klúðra mál-
inu enn frekar.
Sjálfur hefur Salman Rushdie lýst
Salman Rushdie sakar dönsk
stjórnvöld um heigulshátt.
Símamyndir Reuter
því yfir að yfirlýsingarnar um ör-
yggisvandamál séu lygi og hræsni
og heigulsháttur gagnvart írönskum
yfirvöldum. „Herra feta-ostur er
kominn á kreik aftur,“ sagði hann
og átti þá við svipað heimsóknar-
bann sem þáverandi stjórnvöld í
Danmörku settu á fyrir sex árum til
að skaða ekki útflutning á feta-osti
til írans fyrir milljarða danskra
króna. En síðan hefur Rushdie kom-
ið ijórum sinnum til Danmerkur,
þar af einu sinni i boði stjómvalda.
„Danska lögreglan veit allt um
það sem gera þarf i sambandi við
heimsóknir mínar. Þar til fyrir
tveimur dögum hefur útgáfufyrir-
tæki mitt, ég sjálfur og aðrir fulltrú-
ar mínir verið í stöðugum samskipt-
um við dönsku lögregluna um verð-
launaafhendinguna. Lögreglan hef-
ur ekki við neitt tilfelli látið annað
í ljós en að allt væri í lagi með ör-
yggisgæsluna," sagði Rushdie í við-
tali við danskt blað tveimur dögum
eftir að hann fékk tilkynninguna
um að heimsókninni hefði verið af-
lýst.
„I hvert sinn sem stjórnmála-
menn nota öryggismál sem afsökun
fyrir því að halda mér í burtu hefur
verið um lygi að ræða,“ ftdlyrti
Rushdie. „Og ef það er ekki feta-ost-
ur þá eru það bara einhverjir aðrir
viðskiptahagsmunir eða pólítískir
hagsmunir."
Kemur ekki
með hauspoka
Rushdie hefur tekið við afsökun-
arbeiðni danskra stjórnvalda en vill
að verðlaunaafhendingin fari fram
á viðeigandi hátt. „Dönsk stjórnvöld
verða að viðurkenna mistök sín. Ég
hlakka til að koma til Kaupmanna-
hafnar og taka á móti verðlaunun-
um. En ef afhendingin á að fara
fram í skjóli myrkurs og með papp-
írspoka yfir höfðinu í bakherbergi
einhverrar kráar kýs ég að halda
mig fjarri,“ sagði Rushdie meðal
annars.
Byggt á Jyllands-Posten og
Politiken.
Atburðarásin í
fíushdie-málinu
23. september: Tilkynnt um
vinningshafa bókmenntaverð-
launa Evrópusambandsins og að
verðlaunaafhendingin fari fram í
Kaupmannahöfn 14. nóvember. í
lok september funduðu danskir
leyniþjónustumenn og skipu-
leggjendur verðlaunaafhending-
arinnar um möguleikana á þátt-
töku Rushdies.
10. október: Öryggisnefnd
dönsku ríkisstjómarinnar fund-
ar ásamt forsætisráðherra,
dómsmálaráðherra, utanríkis-
ráðherra og yfirmanni leyniþjón-
: ustunnar. Ákvörðun tekin um að
fresta heimsókn Rushdies.
20. október: Skipuleggjendur
senda út 500 boðskort vegna
verðlaunaafhendingarinnar 14.
nóvember.
29. október: Leyniþjónustan
og Rushdie-nefndin funda um
smáatriði í sambandi við heim-
sókn Rushdies.
31. október: Yfirmaður
leyniþjónustunnar þýðir texta,
samsvarandi fréttatilkynningu
sem síðar var gefin út, yfir á
ensku. Tilkynningin send í
símbréfi til breska utanríkis-
ráðuneytisins sem lét Rushdie
vita samdægurs.
1. nóvember: Eftir samtal við
forsætisráðherrann hringir
menningarmálaráðherra Dana
til Rushdies og biður hann afsök-
unar. Ráðherrann segir að verð-
launaafhendingin fari fram
seinna og að allir verðlaunahaf-
ar verði viðstaddir. Nyrup held-
ur fund með fréttamönnum og
viðurkennir að klunnalega hafi
verið haldið á málinu.
Byggt á Politiken
LOPAPEYSU-
PRJÓIUAIMÁMSKEIÐ
Álafoss, verksmiðjusala, Mosfellsbæ, heldur námskeið í
lopapeysuprjóni skref fyrir skref.
Þátttakendur mæta í þrjú skipti, mánud. 11. nóv., þriðjud. 19.
nóv. og priðjud. 26. nóv. kl. 20.00.
Ætlunin er að Ijúka við að prjóna lopapeysu meðan á
námskeiðinu stendur undir leiðsögn Rögnu Þórhallsdóttur
handavinnukennara.
Á námskeiðinu verður kennt að Jesa prjónauppskriftir.
Leiðbeinandi Guðrún Ásgeirsaóttir.
Védís Jónsdóttir hönnuður kennir þátttakendum að raða
saman litum og aðstoðar þá við val á efni í peysuna.
Þátttakendur fá afslátt af efninu í peysuna sem prjónuð er.
Námskeiðsgjald er kr. 1000.
Upplýsingar og skráning í versluninni eða í síma 566-6303.

ffl ístel
Síðumúla 37 «108 Reykjavík
Sími 588 2800 • Fax 568 7447
Endursölustaðir: Eyjaradíó - Vestmannaeyjum, Metró - Akureyri, Tölvuvæöing - Ketlavík,
Hátíöni - Höfn, Snerpa - ísafiröi, Verslunin Hegri - Sauðárkróki
GoldStar
símabúnaður
GoldStar GT-9500
Þráðlaus sími fyrir heimili og fyrirtæki, með
innbyggt símtæki í móðurstöð og innanhúss-
talkerfi milli allt að þriggja þráðlausra síma
og móðurstöðvar.
Grunnpakki:
Móðurstöð með einum þráðlausum síma og öllum
Whlutum. Verð kr. 25.900.-stgr.
Auka þráðlaus sími:
Þráðlaus sími með fylgihlutum.
Verð kr. 11,900.stgn>.
GoldStar
GS-635
Símtæki með hátalara og
endurvali.
Sérstaklega falleg hönnun.
Lrtir Rauður; grænn og Ijós
grár.
Verð kr. 4.900.-stgr.