Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.1996, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 1996 T>V
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVlK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: httpJ/www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Yfirgangur ómagans
Boutros Ghali er bezti framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna frá upphafi, enda nýtur hann meira og víðtæk-
ara trausts en dæmi eru um. Hann hefur þar að auki
skorið kostnað niður meira en allir fyrirrennarar hans
til samans. Þess vegna ber að endurkjósa hann.
Stuðningurinn við Boutros Ghali er almennur í öllum
heimshornum, enda spannar hann sjálfur ýmsa menning-
arheima. Hann er frá íslamska Afríkuríkinu Egyptalandi,
er sjálfur kristinn og er kvæntur konu af gyðingaættum.
Auk þess er hann menntamaður á vestræna vísu.
Samkvæmt venju sækir Boutros Ghali um endurráðn-
ingu í annað kjörtímabU, sem hefst um áramótin. TU
þess hefur hann stuðning aUs meginþorra ríkja heims,
nema þess ríkis, sem ber meiri ábyrgð en nokkurt ann-
að ríki á fjárhagsvandræðum Sameinuðu þjóðanna.
Bandaríkin eru skuldakóngurinn. Þau skulda Samein-
uðu þjóðunum sem svarar 85 miUjörðum íslenzkra
króna. Samt eru Bandarikin hvað eftir annað að reyna
að fá Sameinuðu þjóðirnar tU að taka að sér ný og ný
verkefni, er kosta peninga, sem ekki eru tU.
Sameinuðu þjóðirnar og Öryggisráðið hafa hvað eftir
annað tekið þátt í verkefnum og haft kostnað af verkefn-
um, sem Bandaríkjastjórn hvers tíma hefur talið sér afar
mikUs virði, aUt frá Kóreustríðinu yfir í Persaflóastríð-
ið, frá hernámi Bosníu yfir í hernám Haítí.
Þótt Bandaríkin séu í vaxandi mæli að verða fjárhags-
legur ómagi á heimspólitísku framfæri Sameinuðu þjóð-
anna, haga þau sér eins og þau eigi samtökin. Svartasta
dæmið um frekju og yfirgang Bandaríkjanna er dólgsleg
andstaða þeirra gegn endurráðningu Boutros Ghali.
Raunar hefur stjórn Clintons Bandaríkjaforseta ekk-
ert málefnalegt út á Boutros Ghali að setja. Brottför hans
hjálpar ekki neinum málum Bandaríkjanna og sparar
Sameinuðu þjóðunum ekki krónu. Andstaðan er mis-
heppnuð tilraun til að sýna mátt sinn og megin.
Velflestir bandamenn Bandaríkjanna í Sameinuðu
þjóðunum hafa hvatt Bandaríkjastjórn til að skipta um
skoðun. Hið sama hafa ótal samtök gert í Bandaríkjun-
um, þar á meðal fjölmörg kirkjuleg samtök. Bandaríkin
hafa alls engan stuðningsaðila í máli þessu.
Bandaríkjastjórn er þegar farin að finna fyrir því að
hafa æst alla upp á móti sér. Um daginn var ekki endur-
kosinn fulltrúi frá Bandaríkjunum í hina valdamiklu
fjárlaganefnd Sameinuðu þjóðanna, enda tæpast við
hæfi, að sjálfur ómaginn sitji í svo mikilvægri nefnd.
Eitt fordæmi er fyrir, að allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna hafi ráðið framkvæmdastjóra gegn neitunar-
valdi heimsveldis í Öryggisráðinu. Það var þegar Norð-
maðurinn Tryggve Lie var, að ráði Bandarikjanna, end-
urkjörinn árið 1950 gegn neitunarvaldi Sovétríkjanna.
Nú er kominn tími til að stöðva yfirgang Bandaríkj-
anna á sama hátt og yfirgangur Sovétríkjanna var stöðv-
aður 1950. Ríki Sameinuðu þjóðanna setja ofan, ef þau
leyfa dólgslegri ríkisstjórn að haga sér eins og hún eigi
samtökin og koma sér hjá því að greiða félagsgjald.
Ef skuldakóngurinn kemst upp með að neita Boutros
Ghali um endurráðningu, þótt hann sé bezti fram-
kvæmdastjórinn frá upphafi og njóti öflugs stuðnings
flestra ríkja heims, hafa Sameinuðu þjóðirnar sett svo
ofan, að vafasamt er, að samtökin eigi tilverurétt.
Eina leiðin til að verja reisn Sameinuðu þjóðanna
gegn árás hins vanhæfa Clintons Bandaríkjaforseta er
að endurráða Boutros Ghali gegn neitunarvaldi Banda-
ríkjanna.
Jónas Kristjánsson
Sama kákið blasir
við í Mið- Afríku
Heirasráðstefna æðstu manna
um fæðuöflun hófst í Róm í vik-
unni, samtímis því að alþjóða-
stofnanir og ríkisstjórninr vand-
ræðast fjórðu vikuna í röð við að
koma sér saman um viðbrögð við
neyðarástandi vegalauss mann-
grúa, eitthvað á aðra milljón, á
landamærum Zaire og Rúanda.
Framkvæmdastjóri Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar SÞ,
Jacques Diouf frá Senegal, við-
hafði enga tæpitungu heldur setti
fram kjarna vandans í Mið-Afríku
á þessa leið á fundi með frétta-
mönnum í Róm: „Allur heimur
vissi að þessu fólki var haldið í
gíslingu uppreisnarmanna sem
framið höfðu þjóðarmorð en
heimsbyggðin aðhafðist ekkert.“
Starfsmenn hjálparstofnana
hafa skýrt fréttamönnum nánar
frá því sem fram fór í flótta-
mannabúðunum í Kivuhéraði í
Zaire. Yfirvöld Zaire gerðu enga
tilraun til að afvopna morðsveitir
herskárra Hútúa sem ráku flótta-
mannaskarann yfir landamærin
til að skýla sér bak við fjöldann.
Byssumennirnir tóku síðan
völd í flóttamannabúðunum,
hrifsuðu yfirráð matvælaúthlut-
unar af starfsliði alþjóðlegra
hjálparstofnana og drápu jafn-
harðan flóttafólk sem gerði sig lík-
legt til að beita sér fyrir aftur-
hvarfi til fyrri heimkynna í Rú-
anda.
Einum líknarsamtökum, Lækn-
um án landamæra, var nóg boðið
í desember 1994 og drógu sig í hlé.
„Við fórum af því að við töldum
að verið væri að nota okkur til að
kynda undir öðru stríði," segir
talsmaður samtakanna, Samantha
Bolton, við fréttamann Was-
hington Post. „Okkur bárust
drápshótanir ... Herflokkarnir
héldu flóttafólkinu í heljargreip-
um. Þeir drápu fólk í okkar aug-
sýn. Við urðum að mótmæla."
Flóttamannafulltrúi Sameinuðu
þjóðanna vissi líka um ástandið
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
og hvatti til að sent yrði á vett-
vang alþjóðlegt lögreglulið til að
skilja ofbeldisflokkana frá varnar-
lausu flóttafólki. Hún fékk afsvar.
Afleiðingarnar hefði mátt sjá í
borginni Goma sem nú er verið að
reyna að gera að miðstöð endur-
upptöku hjálparstarfs. Borgin er á
valdi uppreisnarsveita gegn stjórn
Zaire en utan við hana eru flótta-
mannabúðirnar Mugunga á valdi
morðsveitamanna.
Dag hvem um sólsetur hafa
sprengjur úr sprengjuvörpum við
flóttamannabúðirnar lent á Goma.
Á fimmtudagsmorgun hóf svo
uppreisnarherinn í Goma stórárás
með fallbyssum, sprenguvörpum
og vélbyssum á virkin við flótta-
mannabúðirnar.
Drátturinn á að koma saman
áætlun á vegum SÞ um nýtt átak
til að koma hjálp til neyðarsv.æðis-
ins stafar jöfnum höndum af vand-
kvæðum á að láta til sín taka á
bardagasvæði og ríg milli stjórna
Bandaríkjanna og Frakklands.
Hvor um sig grunar hina um að
reyna að notfæra sér ástandið til
að afla ítaka í Afríku.
Bandaríkjastjórn kom í síðustu
viku í veg fyrir stefnuákvörðun í
Öryggisráðinu um aðgerðir í Mið-
Afríku og hlaut fyrir ákúrur
Emmu Bonino, mannréttindafull-
trúa Evrópusambandsins. Nú hef-
ur Clinton forseti ákveðið að fela
Bandaríkjaher liðsinni við loft-
flutninga á svæðið og að sjá fyrir
loftmyndum af því úr gervihnött-
um.
Þessi ákvörðun kom eftir að
Kanadastjórn hefði boðist til að
fela Kanadaher yfirstjórn aögerða
í umboði SÞ og leggja fram allt að
1.000 manna lið. Gert er ráð fyrir
að frekari liðsveitir komi frá
Frakklandi og Spáni en fámennari
herflokkar frá öðrum ríkum í Evr-
ópu og Afríku, einkum Suður-Afr-
íku.
En Bandaríkjastjóm setur ýmis
skilyrði fyrir liðveislu sinni, með-
al annars að sveitum SÞ verði alls
ekki falið að skilja morðsveita-
menn Hútúa frá Rúanda úr flótta-
mannaskaranum. Með slíku
ráðslagi væri tryggt að sama kák-
ið yrði viðhaft áfram af hálfu sam-
félags þjóðanna og girt fyrir að
flóttamannavandinn yrði leystur
á eðlilegan hátt í fyrirsjáanlegri
framtíð.
Fréttamaður International
Herald Tribune hefur eftir emb-
ættismönnum í Washington að
ein ástæðan fyrir því að Banda-
ríkjastjórn er svo hikandi við að
boða herflutninga til Mið-Afríku
sé undirbúningur undir að fram-
lengja dvöl bandarísks herliðs í
Bosníu. Clinton gaf fyrirheit um
heimkvaðningu liðs frá Bosníu að
árinu liðnu til að afla samþykkis
Bandaríkjaþings. Nógu erfitt
kunni forsetanum að reynast að
réttlæta fráhvarf frá því mark-
miði þótt ekki bætist við samtím-
is ný skuldbinding um hersend-
ingu til Mið-Afriku.
Flóttafólk ferjað á bátum yfir Kivu-vatn á landamærum Rúanda og Zaire.
skoðanir annarra
1

Unga fólkið og áfengið
„Það er enginn vafi á því að margt ungt fólk
drekkur of mikið og byrjar stöðugt fyrr. Það hefur
örugglega sín áhrif að þessi kynslóð á foreldra sem
hafa ráð á að hafa bjór og vín á borðum á hverjum
degi - og hafa það í mörgum tilfellum. Lausnin á
áfengisvandanum er ekki bann. Upplýsingar eru af
hinu góða en það hefði miklu meiri áhrif ef foreldr-
ar og allt samfélagið kæmi sér upp annarri og skyn-
samlegri áfengismenningu en þeirri sem nú er við
lýði.“ Úr forystugrein Jyllands- Posten 12. nóv.
Friður háður efnahag
„Horfurnar á friði í Mið- Austurlöndum eru að
miklu leyti komnar undir efnahag Palestínumanna.
Þessa dagana er hann slæmur og fer versnandi. Það
I hefur í för með sér ókyrrð og reiði. Fjármálaráð-
herrar og framkvæmdastjórar svæðisins, sem hitt-
ast í Egyptalandi í þessari viku, geta gert eitthvað í
málinu. Raunhæfar og hentugar tillögur geta orðið
lyftistöng í efnahag Palestínumanna."
Úr forystugrein New York Times 13. nóv.
Bófar í Burma
„200 bófar réðust á leiðtoga stjómarandstöðunnar
í Burma, Daw Aung San Suu Kyi, á laugardaginn.
Létu þeir grjóti rigna yfir bíl hennar og ógnuðu
henni meö hnífum og kúbeinum. Samkvæmt traust-
um heimildum ýtti herstjórnin undir árásina og
skipulagði hana líklega líka. Herstjórnin óttast Daw
Aung San Suu Kyi og óbrigðult hugrekki hennar
meira en nokkuð annað. Þessi síðasta skammarlega
árás var ekki aðeins villimannleg heldur einnig
heimskuleg - eins og ef kynþáttaaðskilnaðarstjórn-
in í S-Afríku hefði, þegar hún var í andarslitrunum,
ráðist á Nelson Mandela í stað þess að vinna með
honum.“
Úr forystugrein Washington Post 13. nóv.