Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1997, Blaðsíða 20

LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 1997 DV
Þrátt fyrir kyrrstöðu í kjara-
samningunum, á yfirborðinu, virð-
ast þeir komnir á mjög viðkvæmt
stig. Ástæðan er sú að verkalýðs-
leiðtogamir eru að missa þolinmæð-
ina og undirbúa sig fyrir verkfoll.
Að sjálfsögöu hefur mikið verið
unnið bak við tjöldin í þessari
kjaradeilu eins og alltaf er gert í
kjaradeilum. Það eru slíkar einka-
viðræður manna sem
oft leysa fasta hnúta.
Svo gæti einnig verið
nú. Alla vega er ijóst að
vinnuveitendur eru að
byrja að hreyfa sig.
Lausnin á
næsta leiti?
Eins og skýrt var frá
í DV á fimmtudag und-
irbúa þeir nú tilboð sem
á að koma til móts við
kröfu verkalýðshreyf-
ingarinnar um 70 þús-
und króna lágmarks-
laun. Ef þama verður
eitthvað sem verkalýðs-
hreyfingunni þykir
bitastætt gæti farið að
styttast i kjarasamn-
inga. En ef nú slitnar
upp úr þá gæti færst
ómæld harka í samn-
ingaviðræðumar. Og þá
aukast líkur á verkföll-
um vegna þess að
verkalýðsleiðtogamir
margir hverjir era að
missa þolinmæðina.
Vegna þessa alls era
kjarasamningaviðræð-
urnar nú á svo við-
kvæmu stigi
Ríkisstjómin fylgist
grannt með gangi mála
enda hafa menn þar á
bæ miklar áhyggjur af
verkföllum. Þaö kom
fram á Alþingi á dögun-
um þegar kjarasamn-
ingamálin vora rædd
utan dagskrár. Talið er
víst að fyrsta útspil ríkisstjómar-
innar til samningamálanna verði
að bjóðast til að lækka svokallaða
jaðarskatta. Það myndi fyrst og
fremst koma til góöa ungu fólki sem
er að koma sér fyrir, vinnur mikið
og hefúr dijúgar tekjur. Þá vantar
eitthvað frá ríkinu til hinna sem
lægri hafa launin og njóta því ekki
skattalækkana sem og ellilífeyris-
þega og öryrkja. Hvað það verður
veit enginn en margt getur komið
til greina.
Þolinmæði á þrotum
í samtölum við verkalýðsleiðtoga
í vikunni sem nú er að líða kom
fram að þolinmæöi þeirra margra
er á þrotum. Sigurður T. Sigurðs-
son, formaður Hlífar í Hafnarfirði,
sagði í samtali við DV að hann gerði
sér ekki lengur neinar vonir um að
samningar tækjust án átaka. Hann
segist vera farinn að undirbúa sig
fyrir átök.
Halldór Bjömsson, formaður
Dagsbrúnar, sagöi að kjömefnd og
aðgerðanefnd félagsins hefðu þegar
haldið fund og rætt hvemig staðið
skyldi að vinnustöðvun.
Guðmundur Gunn£u:sson, formað-
ur Rafiðnaöarsambandsins, sagði
opinberlega í vikunni að hann væri
farinn að huga að undirbúningi
vinnustöðvunar.
Af þessu er ijóst að þolinmæði
verkalýðsleiðtoga er á þrotrnn.
Samningamir voru lausir um ára-
mót og ýmis undirbúningur fyrir þá
hafinn í haust er leiö, samkvæmt
hinum umdeildu lögum um stéttar-
félög og vinnudeilur frá því í vor.
Þau lög eru einnig þannig að nú
leita verkalýðsfélögin ekki eftir
verkfallsheimild sem ekki þarf að
Fréttaljós á
laugardegi
Sigurdór Sigurdórsson
nota frekar en verkast vUl. Nú er
beinlínis kosið um það hvort fariö
skuli í verkfall. Sé það samþykkt í
verkalýösfélagi verður ekki aftur
snúið með það né verkfalli frestað
fyrr en samningar hafa tekist.
Kyrrstaðan
Þegar spurt er um hvers vegna
þessi kyrrstaða hafi verið i kjara-
samningunum í haust og vetur
benda verkalýðsleiðtogar á að
vinnuveitendur hafi ekki fengist til
þess að hreyfa sig hið minnsta hvaö
varðar launaliðinn. Þeir hafi bara
boðið hækkun um tíkall á tímann.
Minniháttar sérkjarasamningar
hafi að vísu verið gerðir en annað
ekki. Þeir segja ljóst að vinnustöðv-
un þurfi til að fá vinnuveitendur til
að hreyfa sig. En þegar spurt er:
Hvers vegna er þá ekki farið í verk-
fall? er svarið hjá sumum að málið
sé ekki fúllþæft hjá sáttasemjara
eins og beri að gera samkvæmt lög-
unum um stéttarfélög og vinnudeil-
ur. Hjá öörum verður fátt um svör.
Guðjón A. Kristjánsson, formaður
Farmanna- og fiskimannasambands
íslands, segir þennan árstíma slæm-
an fyrir verkalýðshreyfinguna til
kjarabaráttu. Hann segir að það
þurfi ekki aö nefna fleira en að fólk
er ekki enn komið út úr greiöslu-
kortaskuldum jólanna og sé því
ekki tilbúið í nein átök.
Málaferlin tefja
Þórarinn V. Þórarinsson bendir á
önnur atriði. Hann segir verkalýðs-
hreyfinguna sundraða í þessum
samningum. Það geri allt erfiðara
og þyngra í vöfum. Þá segir hann
ennfremur að viðræðumar hafi
ekki fengið að þroskast eðlilega.
Ástæöa þess séu málaferli milli ASÍ
og VSÍ sem staðið hafa undanfarið
um það hvort lækka megi yfirborg-
anir eða aukagreiðslur sem nemur
taxtahækkun í kjarasamningum.
Dómur féll í þessu máli í héraði fyr-
ir fáum dögum og VSÍ tapaði mál-
inu þar.
Þórarinn segir ekki hægt að vera
að ræða um að færa taxtakaup að
greiddu kaupi, eins og verkalýðs-
hreyfingin hefúr viljað, á meðan
málaferli um það standa yfir.
Hann segir ennfremur að kyrr-
staðan, sem verið hefur, sé liður í
ákveðnu taugastríði milli samnings-
aðila. Þannig hafi það alltaf verið í
þeim samningum sem hann hefúr
komið nálægt og þeir eru orðnir
margir.
Ég get ekki fært á það sönnur,
enda er slíkt aldrei hægt, en mig
granar að leynilegar viðræður
deiluaðila hafi staðið lengur en
margur heldur. Það tel ég vera
skýringuna á því hvað menn hafa í
raun verið rólegir. Sé þessi tilgáta
mín rétt þá spái ég því að styttra
gæti verið í gerð nýrra kjarasamn-
inga en virðist í fljótu bragði. Hins
vegar spái ég því líka að mistakist
þetta og ekki verði samið á þeim
nótum sem menn era nú að ræða
komi til víðtækra verkfalla á næstu
vikum.
Eitt annaö getur líka haft mikið
að segja um hvort aðalkjarasamn-
ingar takast á næsúmni en það era
loðnuverksmiðjusamningamir fyrir
austan. Þegar þetta er skrifað er
ekki vitað hvemig kosning um þá
fer. Verði þeir samþykktir eykur
það líkur á samningum en verði
þeir felldir getur það tafið fyrir gerð
aðalkjarasamnings. Það myndi
hleypa mikilli hörku í kjaraviðræð-
umar og hafa alvarlegar afleiðing-
ar.
Ríkisstjárnin og verkfall
Vinnuveitendur og ráðherrar full-
yrða að ef verkalýðshreyfingin fer í
átök og knýr fram 20 til 30 prósenta
launahækkun fari
verðbólgan af stað og
efiiahagslífið úr bönd-
unum. Það kom fram
í ræðum Davíðs Odds-
sonar forsætisráð-
herra í utandag-
skrárumræðunum á
Alþingi i vikunni um
kjarasamningana að
hann óttast mjög af-
leiðingar verkfalla.
Það mátti heyra á
honum að ríkisstjórn-
in væri tilbúin að
teygja sig býsna langt
til að koma í veg fyrir
það.
Því er jafnvel hald-
ið fram að ef til verk-
falla kemur, sem setji
allt efiiahagslífið úr
skorðum, að dómi
ríkisstjómarinnar, sé
hún tilbúin að grípa
til örþrifaráða til að
koma í veg fyrir verð-
bólgubál. Það sem
ríkisstjóm gæti gert
væri að ijúfa þing,
setja bráðabirgðalög
á samningana og efna
síðan til þingkosn-
inga. Þar yrði þjóðin
spurð hvort hún vildi
stöðugleika áfram
eða verðbólgu vegna
nýgerðra kjarasamn-
inga.
Það var Steingrím-
ur Hermannsson, þá-
verandi forsætisráð-
herra, Ólafur Ragnar
Grímsson, þáverandi
fiármálaráðherra, og
Jón Baldvin Hannibalsson, þáver-
andi utanríkisráðherra, í sam-
vinnu við aðila vinnumarkaðarins
sem náðu tökum á verðbólgunni
áriö 1990 eftir 30 ára stríð ýmissa
ríkisstjóma við hana með litlum
sem engum árangri. Davíð Odds-
son er því sagður tilbúinn að
leggja ýmislegt undir til að koma í
veg fyrir að skráð verði í íslands-
söguna að það hafi verið ríkis-
stjórn undir hans forsæti sem
missti verðbólguna aftur úr bönd-
unum aðeins 7 árum síðar. Án efa
vill Halldór Ásgrímsson líka losna
við slíka skráningu.
Einmitt vegna þessa má gera ráð
fyrir að ríkisstjómin vilji mikið til
vinna að hér fari ekki allt úr bönd-
unum. Það má líka gera ráð fyrir að
hún sé tilbúin til að sýna fyrr á spil-
in og spila fyrr út en ríkisstjómir
gera venjulega í kjarasamningum.
Þetta gæti vissulega aukið likumar
á að kjarasamningar takist án stór-
átaka.
Á ríkissáttasemjara og hans fólki mæ&ir mikió í þeim kjarasamningavi&ræ&um sem standa yfir. Sumir segja a& nýju lögin um stéttarfélög og
vinnudeilur leggi of mikiö á embættiö. Hér er Þórir Einarsson rikissáttasemjari, Jóngeir Hlinason, framkvæmdastjóri Vinnumálasambandsins, og
Geir Gunnarssonar a&sto&arsáttasemjari f stundarhléi f Karphúsinu. DV-mynd Hilmar Þór
Kjarasamningarnir á viðkvæmu stigi þrátt fyrir kyrrstöðu á yfirborðinu:
Samningamenn eru að
komast í tímaþröng
- verði ekki samið innan tveggja vikna lendir allt í verkföllum