Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1997, Blaðsíða 29

2« Qjþlgarviðtalið
+
LAUGARDAGUR 24. MAI 1997
LAUGARDAGUR 24. MAI1997
{felgarviðtalið -
Sára Karl Sigurbjörnsson, prestur í Hallgrímskirkju, yrði næsti biskup ef almenningur fengi að ráða:
aðrar áttir. Sem strákur ætlaði ég
að verða brunaliðsbílstjóri þegar ég
yrði stór. Ég á kannski eftir að
verða það ef ég verð einhvern tíma
stór! Síðar var ég staðráðinn í að
læra arkitektúr eða myndlist."
Karl viðurkennir að hann teikni
stundum og hafi gaman af. En
prestsskapurinn varð ofan á að
draga sig saman á háskólaárunum.
Þau eiga nú saman þrjú böm, Ingn
Rut, nema í Kennaraháskóla ís-
lands, Rannveigu, starfsmann á Hót-
el Óðinsvéum, og Guðjón Davíð sem
stundar nám i Kvennaskólanum.
Ekkert barnanna virðist ætla að
feta í fótspor Karls en tilvonandi
tengdasonur hans er prestur.
Árið 1977-78 dvaldi fjölskyldan í
Sviþjóð þar sem Karl hafði á hendi
prestsþjónustu í sænsku kirkjunni
og var það ógleymanlegur tími.
„Tíu áram síðar dvöldum við svo
árlangt á vesturströnd Bandarikj-
anna þar sem ég lagði stund á sál-
gæslunám og siðfræði. Þetta var
mikið ævintýri fyrir okkur öll. Það
er afar dýrmætt fyrir presta að geta
fengið námsleyfi. Það þyrfti að
vinna meira að því að gera prests-
fjölskyldum, sem iðulega búa við
mikið og stöðugt álag, kleift að
dvelja erlendis um tíma við nám og
störf til þess að kynnast kirkjulifi
og menningu annarra þjóða. Það
gerir kirkjunni gott hér heima,“
segir Karl.
Þá er komið að spurningunni um
það hvort Karl líti á sig sem næsta
biskup þar sem kannanir sýni að
hann sé langefstur.
„Nei, ég lít ekki þannig á. Kann-
anirnar eru meðal þjóðarinnar en
það er ekki hún sem kýs biskup.
Það gera tæplega 200 kjörmenn og
enginn veit hver úrslit kjörsins
verða. Það væri æskilegt að fleiri
leikmenn kæmu að þessu kjöri eins
og tíðkast annarsstaðar á Norður-
löndum en biskupskjör verður þó
aldrei að almennu kjöri. Ég vil engu
spá en una skal ég úrslitum hver
sem þau verða.
Ég er hins vegar þakklátur fyrir
þann hug í minn garð sem þessar
kannanir endurspegla og óneitan-
lega hrærður yfir þvi trausti sem
mér er sýnt. Ég vona að ég fái með
Guðs hjálp staðið undir þeim vænt-
ingum sem gerðar eru til mín,“ seg-
ir Karl.
Embætti merkir þjónusta
Karl segir það hafa verið erfiða
ákvörðun að gefa kost á sér i bisk-
upskjöri en hann hafi ákveðið að
gera það eftir að hafa verið til þess
Séra Karl Sigurbjörnsson, prestur
í Hallgrímskirkju, hefur gefið kost á
sér til embættis biskups yfir íslandi.
Samkvæmt skoðanakönnunum er
Karl sá sem almenningur vill helst
sjá sem næsta biskup. Séra Karl er
sem kunnugt er sonur gamla bisk-
upsins, Sigurbjöms Einarssonar,
sem íslendingar bera djúpa virð-
ingu fyrir. Móðir hans er Magnea
Þorkelsdóttir húsmóðir. Sigurbjöm
var biskup yfir íslandi í rúm 20 ár
eða frá árinu 1959 til ársins 1981.
Séra Karl var fyrst spurður hvernig
æska hans og kirkjuleg umsvif
hefðu fléttast saman og hvort hann
væri að láta æskudraum rætast um
að feta í fótspor föður síns.
„Ég fer ekki í fötin hans pabba og
er ekki heldur að reyna það. Það
mótaði mig hins vegar í æsku að ég
var alinn upp á guðræknu heimili.
En það er svo margt sem mótar
manninn. Ég var alinn upp á mjög
fjölmennu heimili við Freyjugötuna
í Reykjavík og frá 12 ára aldri í vest-
urbænum. Við erum átta systkinin
og ég er í yngri kantinum, á tvo
yngri bræður. Þessi stóri systkina-
hópur hafði sín áhrif og ekki síður
leikir og störf reykvískra krakka,“
segir Karl.
Sigurbjörn var kennari við Há-
skóla íslands á uppvaxtarárum
Karls. Hann bar takmarkalausa
virðingu fyrir háskólanum. Séra
Sigurbjöm hafði áður verið prestur
í Hallgrímskirkjusöfnuði og hafði
jafnan með höndum talsverða
prestsþjónustu. Fastir liðir á heimil-
inu barnmarga voru skírnir og gift-
ingar í stofunni. Hluti af tilverunni
var að sækja messu og það var sjálf-
sagt og eðlilegt í augum heimilis-
manna.
„Allt þetta mótaði mann að sjálf-
sögðu. Ég laðaðist að kirkjunni
strax í æsku. Manni leiddist vissu-
lega stundum undir prédikuninni
og taldi ljósaperurnar í kirkjunni og
vonaði að presturinn segði loksins
amen! En það eru sem betur fer
ekki bara haldnar ræður í mess-
unni. Söngurinn og andrúmsloftið
orkaði sterkt á mig,“ segir Karl.
Karl segist aUtaf hafa verið trú-
hneigður en það hafi ekki girt fyrir
það að hann efaðist margoft og það
sé ekki nema eðlUegt.
„Trú og efi era systkin. Trúin er
aUtaf öðrum þræði glíma. Unglings-
árin eru oft efaár. Hluti af þroska
einstaklingsins er að rífa sig lausan
frá því sem manni er kennt. Ég held
þó að mín unglingauppreisn hafi
staðið stutt og látið umhverfið að
mestu ósnortið," segir Karl.
Það er ekki hægt að stiUa sig um
það á þessum íþróttatímum að
spyrja hvort íþróttaiðkanir hafi
ekki mótað Karl í uppvextinum.
Engin upp-
skrift ao
biskupi
Eftir þessar hug-
leiðingar liggur
beint við að inna
eftir því hvaða eig-
inleikar eigi að
prýða næsta bisk-
up.
„Það er engin
ein uppskrift að
góðum biskupi. Og
þó hún væri til þá
reynir ekki á hana
í raun fyrr en í
embættið er kom-
ið. Þess vegna er
ekki annar kostur
en að velja þann sem kjörmenn telja
að dugi best við þær aðstæður sem
móta kirkjulífið í dag. Það eru ekki
vísindi heldur huglægt mat sem
reynslan ein sker úr um hvort rétt
hafi verið,“ segir Karl.
Kai’l neitar ákveðið að svara því
Karl heilsar einu
el Holti.
sóknarbarna sinna, Skúla Þorvaldssyni á Hót-
DV-mynd JAK
áreiti og skUaboð daginn út og inn
ala á því að þú átt ekki nægUega
faUeg föt, bU eða húsbúnað. Þú ert
ekki nógu smart, fitt, vel vaxinn. Og
þú verður að reyna að uppfyUa þess-
ar þarfir hvað sem það kostar. Þessi
óánægja, sem keyrir áfram hag-
hvað hann hafi fram yfir aðra fram-
bjóðendur og snýr talinu að breyt-
ingum sem hann viU sjá á biskups-
embættinu í framtíðinni.
„Biskup íslands er að axla miklar
stjórnunarbyrðar sem áður hafa
hvUt á herðum ríkisins. Embættið
þarf að vera stjórnunarskyldum sín-
um vaxið og taka upp bestu stjóm-
sýsluaðferðir sem hér þekkjast.
Þessi auknu verkefni mega hins
vegar ekki koma í veg fyrir að and-
legur þáttur embættisins sé styrkt-
ur. Biskup má ekki kafna í skrif-
finnsku. Það safnast margir þræðir
i embætti biskupsins. Hann þarf
ekki að sinna þeim öUum sjálfur.
Hann þarf að geta falið öðrum að
sinna verkefnum sem heyra undir
embættið. Biskup þarf að hafa tóm
tU þess að hefja nýtt samtal á mUli
kirkju og þjóðar. Nýtt samtal um
það sem máli skiptir.
Alið á óánægju
„Við horfum fram á geigvænleg-
an uppblástur i þessu landi. Við sjá-
um uppblástur landsins, jarðveginn
sem fýkur út í veður og vind.
Og við höfum fyrir augunum upp-
blástur í menningu okkar og þjóðlifi
þar sem jarðvegurinn, sem hlúir að
rótunum, fýkur burt. /ið sjáum
þetta í svo ótal mörgu sem ógnar
andlegri velferð fólks. Velmegunin
eða hagsældin hefur kannski aldrei
verið meiri heldur en núna en van-
líðan fólks er óskapleg. Það kemur
ekki síst fram hjá börnunum okkar.
Það er einhver alvarleg brotalöm í
okkar uppeldi og þjóðfélagsgerð,"
segir Karl.
Prédikarinn er aldrei langt undan
þar sem Karl Sigurbjörnsson er og
hann heldur áfram að tala um að
vinnuálag á fslandi sé gífurlegt og
að því miður virðist neyslugræðgin
ekki eiga sér nein takmörk. Neys-
lusamfélagið ali á óánægju enda sé
hún drifkrafturinn í svokallaðri vel-
sæld.
Brotalöm í uppeldi
„Við erum mötuð á því að vera
ósátt við hlutskipti okkar. Ótal
Kirkjan er ekki lokaöur klúbbur þar sem fólk veltir sér upp úr andlegum málefnum. Hún er hreyfing sem er aö verki
úti í daglega lífinu,“ segir séra Karl. DV-mynd JAK
Ábyrgð í
sveitinni
„Sem krakki
var maður settur
til mikillar
ábyrgðar í sveit-
inni. Ég keyrði
traktor 10-11 ára
gamaU og fékk á
tilfinninguna að
búskapurinn
stæði og félli með
mér. Það var al-
veg sérstakur
skóli að ná í
skottið á gamla
tímamnn og alda-
gömlum vinnu-
brögðum sem nú
eru horfin af
sjónarsviðinu. Ég
hafði mikla
ánægju af því að
vera þarna í
sveitinni og það
getur vel verið að
ég hafi viljað
vera bóndi þegar
ég var yngri. Ég
vildi það þó ekki
í dag eins og er
að bændum Ásamt eiginkonu
þrengt. En ég
var fullur af sveitarómantík á þess-
um árum,“ segir Karl.
Úr „sveitaháskólanum“ lá leiðin
þó í aðra skóla. Það var mikið ævin-
týr að sigla á þriðja farrými með
Gullfossi til Danmerkur og ganga
þar á lýðháskóla. Það var einnig
dýrmæt reynsla og ekki minna æv-
intýri að fara sem skiptinemi til
Bandaríkjanna sautján ára gamall.
Það er til marks um kappsemina að
eftir Bandaríkjadvölina settist Karl
í fjórða bekk Menntaskólans í
Reykjavík og tók fimmta bekk utan-
skóla til þess að útskrifast með jafn-
öldrum.
„Það var eitthvert óðagot á mér.
Það lá svo mikið á. Ég viðurkenndi
aldrei fyrir sjálfum mér að ég ætlaði
að verða prestur. Ég horfði alltaf í
sinni, Kristínu Guöjónsdóttur. Þegar þau sáust fyrst í sveitinni, Karl þá 9 ára, ullaöi hún framan í í hann! DV-mynd E.ÓI.
loknu guðfræðinámi í Háskóla Is-
lands. Fyrst prestsþjónusta í Vest-
mannaeyjum í tvö ár og síðan 22 ára
starf í Hallgrímssöfnuði. Starfið er
aðalhugðarefnið. Tómstundir eru
fáar vegna anna en í frístundum er
lestur góðra bóka í uppáhaldi.
Ullaði framan í mig
Karl kvæntist 23 ára gamall, 3.
janúar 1970, Kristínu Guðjónsdóttur
frá Móhúsum á Stokkseyri.
„Ég sá Kristínu fyrst í sveitinni
níu ára gamall. Ég vissi alltaf af
henni upp frá því. Mér leist ljóm-
andi vel á hana þó að hún hafi ullað
framan í mig fyrst þegar hún sá
mig,“ segir Karl.
Þau Karl og Kristín fóru siðan að
embætti en ekki tignarstóll eða
heiðurssess," segir Karl.
Samkvæmt þessu er eitt grund-
vallaratriðið að stuðla að einingu og
friði í kirkjunni. Karl leggur
áherslu á að biskup gegni sama
hlutverki og sér-
hver prestur í
söfnuði. Meginat-
riðið sé boðun
orðsins og prédik-
un auk sálgæsl-
unnar. Biskupinn
sé kallaður til
þessarar þjónustu
en í víðari verka-
hring. Því fylgi
náttúrulega vissar
stjómunarskyldur
og forysta.
„Ég er ekkert fyrir iþróttir. Ég
var alltaf svo mikill endemis klaufi
í íþróttum. Ég var ekki góður í fót-
bolta og var aldrei tekinn í liðið. En
þar með er ekki sagt að maður geti
ekki sitthvað annað,“ segir Karl.
Karl tók ungur þátt í starfi hjá
Kristilegu félagi ungra manna,
KFUM, og þar er einnig mótunar-
áhrifa að leita en
sveitavist á sumr-
in frá níu ára
aldri skildi ekki
síður eftir spor i
huga drengsins.
hvattur af fólki sem hann ber virð-
ingu fyrir.
„Ef kirkjan kallar eftir kröftum
mínum til þessa verkefnis ber mér
skylda til að verða við því kalli. Ég
er í þjónustu hennar. Munum að
orðið embætti merkir þjónusta og
er rótskylt orðinu ambátt. 1 mínum
huga er biskupsembættið þjónustu-
„Ef kirkjan kallar eftir kröftum mínum til þessa verkefnis ber mér skylda til að verða viö því kalli. Ég er í þjónustu hennar," segir
Karl m.a. í viötalinu. DV-mynd E.OI.
sældina, er feitur og
óseðjandi púki inni á
heimilum okkar. Við
erum endalaust að kaupa
hamingju fyrir hluti. Við
gleymum því að ham-
ingjan býr í hjarta
manns. Við höldum að
gott líf sé fólgið í slembi-
lukku, heppni, hlutum
og peningum. Gott líf sé
að vinna í lottóinu. Við
gleymum því að gott líf
kemur innan frá. Það er
það sem mölur og ryð fá
ekki grandað eins og
frelsarinn talaði um.
Einhvers staðar á leið-
inni höfum við týnt
þessu niður,“ segir Karl.
Kjarni málsins er, að
mati Karls, sá að við höf-
um gleymt að miðla
börnunum okkar því
sem skiptir máli. Hann
undanskilur engan
vegna þess að við erum
öll hluti af sömu menn-
ingu og menguð af sama
hugsunarhætti. En hann
vill koma þessum við-
horfum inn í þjóðfélags-
umræðuna af krafti. Það
skorti á að hin siðferði-
legu, mannlegu og trúar-
legu sjónarmið komist
inn í úmræðuna. Það séu
alltaf hin efnahagslegu
rök og hagsmunakröf-
urnar sem séu í for-
grunni.
„Kirkjan þarf að
benda á hvar uppsprettu
hins góða lífs er að leita.
Það er í trú og von og
kærleika," segir hann.
Er búið að af-
skrifa hjóna-
bandiðr
Á tímum þegar þrengt
er að bamaijölskyldum
og hjónabandi og unga
fólkið dregur þann lær-
dóm af opinberum að-
gerðum að það borgi sig
ekki að skuldbinda sig of
mikið er mikil þörf fyrir
að kirkjan láti að sér
kveða, að dómi séra
Karls.
„Það liggja fyrir drög
að opinberri fjölskyldu-
stefnu en þar kemur
hvergi fyrir orðið hjóna-
band. Það er eins og búið
sé að afskrifa það. Bama-
bótakerfið og trygginga-
kerfið er heldur ekki fjöl-
skylduvænt. Öryrki hef-
ur ekki efni á að vera í
hjónabandi. Hann verður
að skilja til þess að bætur
hans skerðist ekki.
Barnafólk með meðaltekjur telur
skilnað vera fjárhagslegan útveg
fyrir sig. Það er svo margt í þessu
þjóðfélagi sem vinnur gegn hjóna-
bandi og heimili sem eru ómissandi
grunnstoðir í heilbrigðu samfélagi.
Hvers vegna er grafið undan þess-
um grunnstoðum?" spyr Karl.
Andleg leiðsögn
Kirkjan á að veita andlega leið-
sögn. Hún þarf að kenna, fræða og
tala við en leiða hjá sér siðavendni
og fordæmingu. En hún hlýtur
einnig að hjálpa fólki að lifa trúar-
lífi og mæta þannig hinni miklu
andlegu leit sem er fyrir hendi með-
al fólks sem Karl telur að sé af-
sprengi þeirrar óánægju sem alið sé
á i þjóðfélaginu. Menn komast að
því að það er ekki hægt að kaupa
sér frið með hlutum.
„Oft fer fólk yfir bæjarlækinn til
þess að sækja vatn. Það leitar í vafa-
sama hluti. Ég vildi sjá að í hverj-
um söfnuði væri boðið upp á samtal
og fræðslu um trú og siðferði, um
dýpstu spurningar mannsandans.
Til þess að það geti gerst þarf að efla
mjög boðun kirkjunnar, styrkja
presta hennar og aðra starfsmenn,
hlúa að menntun þeirra, endur-
menntun og handleiðslu, að þeir eða
þær geti betur sinnt starfi sínu og
köllun,“ segir Karl.
Séra Karl leggur áherslu á að
kirkjan er hreyfing fólks, fólk á
ferð.
„Messan er hjartsláttur trúarlífs-
ins. Orðið messa er skylt orðinu
mission sem þýðir sendiför. I lok
messunnar sagði presturinn söfnuð-
inum til foma: Þið eruð send út.
Kristinn söfnuður er kallaður sam-
an til þess að byggjast upp í trú til
þess að fara aftur út í daglega lífið.
Kirkjan er ekki lokaður klúbbur
þar sem fólk veltir sé upp úr andleg-
um málefnum. Hún er hreyfing sem
er að verki úti í daglega lífinu.“
Aukning líknarþjónustu
safnaðanna
Eitt mikilvægasta verkefni kirkj-
unnar er að auka líknarþjónustu
safnaðanna og hjálparstarf við þurf-
andi um allan heim, að mati Karls.
„Kirkjan á að vera málsvari fá-
tækra, veikra og vamarlausra og
það er nauðsynlegt að minna stjórn-
völdin á skyldu þeirra til þess að
huga að velferð allra þegna þjóðfé-
lagsins," segir Karl.
Ekki er hægt að ljúka samtali við
biskupsefni án þess að spyrja um
vanda þjóðkirkjunnar og þá kreppu
sem hún hefur verið í að undan-
fornu.
„Kreppur í lífi stofnunar og þjóð-
ar eru tilefni til að takast á við
vandann og vinna sig út úr honum
á skapandi hátt og nýjan. Hremm-
ingamar, sem kirkjan hefur gengið
í gegnum, eru áskorun á hendur
henni sem stofnunar og sérhvers
starfsmanns hennar um að vinna
betur. Vandi kirkjunnar á að vera
hvatning til iðrunar og afturhvarfs.
Það þýðir að hún þarf að endurmeta
stöðu sína og breyta um stefnu. Ég
hef fundið fyrir miklum sárindum
og reiði og það eru hlutir innan
kirkjunnar sem við þurfum að
horfast í augu við og færa til betri
vegar. Við þurfum að bæta vinnu-
brögðin og standa faglegar að mál-
um þegar upp koma ágreiningsefni
og ásakanir. Það þarf að finna leið-
ir til að takast á við málin þannig
að úrlausn þeirra verði öllum til
heilla," segir sá sem fólkið vill sjá
sem næsta biskup yfir íslandi.
-em