Dagblaðið Vísir - DV - 07.08.1998, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Glatað tækifæri góðæris
í góðæri greiða menn niður skuldir. Önnur lögmál
virðast þó gilda um ríkissjóð. Þannig segir utanríkis-
ráðherra að selja verðir eignir til að komast hjá harka-
legum niðurskurði á félagslegri þjónustu. í góðærinu
duga því tekjur ríkisins ekki fyrir útgjöldunum.
Á hverju ári greiða íslendingar 16-17 milljarða í vexti
af skuldum ríkisins. Þetta er svipað og öll innheimta
ríkissjóðs skilar nettó í gegnum tekjuskatt. Þetta speglar
berlega hve miklu skiptir að grynnka á skuldum ríkisins
og draga þar með úr svimháum vaxtagreiðslum.
Hvenær á að gera það, ef ekki í góðæri? Hvaða
ráðdeild felst í því að menn neyðast til að selja eignir
ríkisins til að ná endum saman í hressilegri góðæris-
sveiflu? Það er óskiljanlegt. Góðærið bauð upp á tæki-
færi til að grynnka rækilega á skuldunum.
Það tækifæri virðist illu heilli vera að ganga okkur úr
greipum. í drögum að fjárlagafrumvarpi næsta árs er
gert ráð fyrir sölu ríkiseigna upp á 11 milljarða. Þessi
sala er notuð til að fela rekstrarhaila og skila tekju-
afgangi upp á 3 milljarða.
í ljósi mikillar uppsveiflu efnahagslífsins eru 3
milljarðar of lítill afgangur, hvað þá miðað við að þeirra
er aflað með eignasölu. Menn skulu heldur ekki gleyma
að kosningaár er í vændum. Kosningavíxlar stjómmála-
manna eiga eftir að bætast við útgjaldahliðina.
Slæm reynsla sýnir nefnilega að í meðfömm
kosningaveiklaðs Alþingis hefur útgjaldahlið íjárlaga-
frumvarpsins sterka tilhneigingu til að bólgna út. Allar
líkur eru því á að tekjuafgangurinn sem sala ríkiseigna
á að tryggja gufi upp.
Þetta er því slök niðurstaða af sjónarhóli góðæris-
sveiflunnar. Við núverandi aðstæður er það beinlínis
skylda ráðamanna að nota bætt árferði og auknar tekjur
til að skila rekstrarafgangi. Uppganginn á ekki að nota
til að þenja út ríkisútgjöldin.
Ríkisstjórnin hefur með réttu brýnt fyrir landsmönn-
um nauðsyn aukins spamaðar til að draga úr ofþenslu í
efnahagslífinu. Nú gengur hún sjálf á undan með versta
fordæmi sem hægt er að hugsa sér. Vinnubrögð af þessu
tagi lofa ekki góðu um framtíðina.
Góðærið varir nefnilega ekki endalaust. Önnur megin-
stoð þess felst í miklum framkvæmdum sem hafa verið í
gangi. Virkjanir, gangagerð, vegalagning, og stóriðjuver
hafa öll skapað mikla atvinnu og haft jákvæð áhrif á
kauplag og neyslu úti um allt þjóðfélagið.
En Hvalfjarðargöngin verða ekki grafin aftur. Álverin
tvö era þegar risin. Núverandi framkvæmdum við
virkjanir á hálendinu lýkur fyrr en varir. Brýr og vegi á
Skeiðarársandi er búið að endurbyggja. Hvað verður þá
um blessað góðærið okkar?
Hin meginstoð góðærisins, blómstrandi sjávarútvegur,
mun að sönnu halda uppi góðu árferði. En kúfur
góðærisins mun hjaðna þegar kemur fram á næsta ár og
stórframkvæmdunum sleppir. Um leið dregur úr
myljandi tekjum ríkissjóðs.
Á þá að nota sölu ríkiseigna til að fjármagna rekstur
ríkisins? Plástrar af þeim toga kunna að duga í örfá ár
til að hylja meinsemdina sem felst í of miklum
ríkisútgjöldum miðað við tekjur. En jafnvel galdramenn
selja bankana ekki oftar en einu sinni.
Ríkið er eins og stórt heimili. Útgjöld þess eiga ekki að
vera meiri en tekjumar. Selji menn eigur þess á
andvirðið alfarið að renna til greiðslu gamalla skulda en
ekki óráðsíu í rekstri.
Össur Skarphéðinsson
Óviss staöa Schengensamstarfsins ætti því ekki að tefja aökallandi stækkun flugstöövar Leifs Eiríkssonar,
segir Siv í greininni.
Aðkallandi stækk-
un Leifsstöðvar
á 22 flugvélarstæði
tengd landgöngu-
brúm í stað átta
stæða í dag, þar af
sex tengd land-
göngubrúm. Hún á
þá einnig að geta
annað 2,3 milljónum
farþega á ári. Ef
ekki verður ráðist í
stækkun flugstöðv-
arinnar hið fyrsta
mun skapast neyðar-
ástand vegna
þrengsla og aðstöðu-
leysis, bæði fyrir
farþega og vélar.
Stjómvöld hafa því
ákveöið að hefjast
handa við fyrsta
„Ef ekki verður ráðist í stækkun
flugstöðvarinnar hið fyrsta. mun
skapast neyðarástand vegna
þrengsla og aðstöðuleysis, bæði
fyrir farþega og vélar. Stjórnvöld
hafa því ákveðið að hefjast
handa við fyrsta stækkunar-
áfanga.u
Kjallarinn
Siv Friðleifsdóttir
alþingismaður
Þeir sem leið hafa
átt um flugstöð Leifs
Eiríkssonar síðustu
misserin hafa tekið eft-
ir því að umferðar-
þunginn þar er meiri
en flugstöðin annar
með góðu móti. Stækk-
un flugstöðvarinnar er
því orðin verulega að-
kallandi.
Stöðin var hönnuð
fyrir um 1 milljón far-
þega á ári. Á síðustu
árum hefur farþega-
fjöldinn sem um stöð-
ina fer aukist um 10%
árlega og fór upp í um
1,2 milljónir farþega í
fyrra.
Álagið á flugstöðina
er því komið langt upp
fyrir það sem henni
var ætlað að afkasta.
Framtiðaráform flug-
rekstraraðila bæta þar
enn á. Flugfélagið Atl-
anta, íslandsflug og
Flugleiðir era að bæta
við vélum. Mestu
skipta áform Flug-
leiða, en samkvæmt
þeirra áætlunum mun
vélum fyrirtækisins
ijölga upp í 16 á næstu
áram. Spáð er að farþegum sem
um stöðina fara muni fjölga um 6-
9% árlega á komandi árum. Þróun
þessi er gleðileg. Ferðaþjónust-
unni vex fiskur um hrygg en tekj-
ur þjóðarinnar af erlendum ferða-
mönnum nema um tuttugu millj-
örðum króna á ári.
Framkvæmdir aö hefjast
Framkvæmdasýsla ríkisins hef-
ur tekið saman áætlun um stækk-
un stöðvarinnar. Samkvæmt
henni á að stækka stöðina í þrem-
ur áfongum á tólf áram. Þannig
mun Leifsstöð bjóða árið 2010 upp
stækkunaráfanga. Þær fram-
kvæmdir eru í þann mund að hefj-
ast. Byrjað verður á stækkun flug-
hlaða. í fyrsta áfanga á að bæta
við nýjum landgangi ásamt ijórum
flugvélarstæðum tengdmn land-
göngubrúm og um 4000 fermetra
þjónustubyggingu við suðurenda
núverandi landgangs, svokallaðri
Suðurbyggingu. Áætlað er að
áfanginn kosti á annan milljarð
króna að meðtöldum kostnaði
vegna væntanlegs Schengensam-
starfs.Vert er að benda á að kostn-
aður sem fellur á stækkun flug-
stöðvarinnar vegna Schengen er
mun minni en menn hafa áður
reiknað með.
Leifsstöð og Schengen
Schengensamstarfið hefur
mikla pólitíska þýðingu fyrir Is-
lendinga. Æskilegt er að ísland
gerist aðili að samstarfinu. Við
eigum að vera í sem nánustu
tengslum við ESB án þess þó að
ganga inn í bandalagið.
Schengensamstarfið er liður í
þessum nánu tengslum. Ferða-
mannaþjónustunni er einnig akk-
ur í að frjáls og óheft for ferða-
manna til og frá Evrópu verði sem
mest. Sem stendur er staða okkar
gagnvart Schengensamkomuiag-
inu óljós.
Frakkar hafa tafið úrlausn
málsins vegna andstöðu við að
ísland og Noregur komi að fullu
inn í lögreglusamstarf
Schengen, trúlega vegna þess
fordæmis sem það gæti skapað
gagnvart öðrum löndum, svo
sem þeirra er hafa sótt um aðild
að ESB. Þótt ekki sé enn geir-
neglt að ísland og Noregur taki
þátt í Schengensamstarfmu era
líkumar á því yfirgnæfandi.
Ólíklegt er að norrænar ESB-
þjóðir samþykki að norræna
vegabréfasambandið verði að
engu gert. Landfræðilega er
einnig óraunhæft að Sviþjóð ætti
sem ESB-land og aðili að Schengen
að gæta ytri landamæra Schengen-
svæðisins gagnvart Noregi stæði
það utan við samkomulagið. Öfl-
ugar landamærastöðvar með til-
heyrandi víggirðingum milli Sví-
þjóðar og Noregs era óhugsandi.
Öll rök benda því til þess að ís-
land og Noregur verði aðilar að
Schengensamstarfmu í einhverri
mynd. Óviss staða Schengensam-
starfsins ætti því ekki að tefja að-
kallandi stækkun flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar.
Siv Friðleifsdóttir
Skoðanir annarra
Matvælamerkingar
„í kjölfar samningsins um Evrópska efnahags-
svæðið vora settar hér á landi reglur um matvæla-
merkingar í samræmi við tilskipanir ESB. Þær fela
m.a. í sér að á umbúðum matvæla skuli koma fram
innihaldslýsing, nafn og heimilisfang framleiöenda,
pökkunaraðila eða dreifingaraðila, sem hafi aðsetur
á Evrópska efnahagssvæðinu og að næringargildi
vörannar komi einnig fram ... Heildsalar sem flytja
t.d. inn bandarísk matvæli, telja að þessar reglur feli
í sér mismunun og viðskiptahindranir gagnvart
Bandaríkjunum ... Fróðlegt verður að sjá hvemig
Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) bregst við málaleitan
Verslunarráðs og hvort tekst að leysa þetta vand-
ræðamál í eitt skipti fyrir öll.“
KjM í Viðskiptablaði Mbl. 6. ágúst.
Gagnrýni á bankakerfi
„íslenska bankakerflð hefur verið harkalega gagn-
rýnt á undanfómum árum og reyndar áratugum.
Upp á síðkastið hefur mest borið á deilum um spill-
ingu og óráðsíu. Enn meira máli skiptir þó að banka-
kerfið hefur á síðari árum tapað tugum milljarða
króna, sem aftur á sinn þátt í því að vaxtamunur og
þjónustugjöld eru hærri en gengur og gerist hjá er-
lendum bönkum. Krafan um hagræðingu og sparnað
og þar með hagkvæmari rekstur er því hávær.“
Elías Snæland Jónsson í Degi 6. ágúst.
Margar leiðir að markinu
„Ný ríkisstjóm þarf að láta það verða meðal
fyrstu verka sinna að uppræta ranglætið og auka
hagkvæmnina í núverandi fiskveiðistjómunarkerfi
með öllum tiltækum ráðum. Það er bezt að fara
margar leiðir að einu og sama marki til að sætta ólík
sjónarmið: bjóða veiðiheimildir upp á opnum og
frjálsum markaði, prófa sóknarmark við hlið afla-
marks, afhenda sérhverjum íslendingi hlutabréf í
auðlindinni og reyna um leið að koma til móts við
byggðimar með því að veita þeim forkaupsrétt á
hluta kvótans við fóstu verði.“
Þorvaldur Gylfason í Mbl. 6. ágúst.