Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1998, Blaðsíða 14

14
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Pólitfskur flagari
Clinton Bandaríkjaforseti er jafn hæfur eöa óhæfur til
að vera forseti Bandaríkjanna, þótt hann hafi haldið
framhjá í einkalífinu einu sinni eða oftar eða hvenær
sem færi hefur gefizt. Slíkt gerðu forsetarnir Kennedy og
Johnson og voru ekki verri forsetar fyrir það.
Kvennaflagarar geta nýtzt sem pólitíkusar, þótt þeir
séu leiðinlegir og vanþroskaðir sem persónur og gersam-
lega óhæfir sem eiginmenn og fjölskyldufeður. Þótt segja
megi allt þetta um Clinton, er ekki sjálfgefið án nánari
skoðunar, að hann geti ekki verið forseti.
Það gildir þó um forsetann fremur en um aðra flagara,
að sá þáttur persónuleika hans hefur einkennt pólitíska
hegðun hans allan stjórnmálaferil hans. Hann hefur sí
og æ komizt í siðferðileg vandræði og þjálfað með sér
slípaða tækni við að kjafta sig út úr þeim.
Clinton er mikill samskiptatæknir. Hann á auðvelt
með að tala fólk til, hvort sem það eru lagskonur eða
kjósendur. Hann hefur smám saman talið sér trú um, að
sér séu allir vegir færir, hann geti með heiðarlegum svip
og liðugu tali logið sig út úr hvaða klípu sem er.
Rannsóknin á meintu misferli forsetans hefur varpað
kastljósi á vanþroska forsetans. Hann hefur frá upphafi
ferils síns hvað eftir annað lent í vandræðum í einkalífi,
í fjármálabraski og í stjórnmálum. Hann hefur sloppið
fyrir horn og ekki látið segjast af reynslunni.
Rannsóknin hefur líka varpað kastljósi á frjálslega
umgengni Clintons við sannleikann. Honum finnst nóg
að reyna að sýna fram á, að tæknilega séð hafi hann ekki
farið með ósannindi, þótt ljóst sé, að hann hafi hagrætt
sannleikanum til að leiða fólk á villigötur.
Forsetinn hefur reynzt vera langþjálfaður lygalaupur,
sem gerir hárfínan og jafnvel lögfræðilegan greinarmun
á hreinni lygi annars vegar og hins vegar tilraunum sín-
um til að komast út úr fjölmörgum persónulegum,
peningalegum og pólitískum vanda á lífsleiðinni.
Sem flagari í pólitík og einkamálum er Clinton orðinn
að fikli, sem hvað eftir annað kastar sér út í siðferðileg
vandræði af hroka þess, sem telur sig geta kjaftað sig út
úr öllum vanda. Hann er flagaraflkill eins og sumir aðr-
ir eru áfengisfíklar, spilafíklar eða kynfíklar.
Nú er allur ferillinn að koma í ljós og taka á sig heil-
steypta hryllingsmynd. Forsetinn hefur logið að vinnufé-
lögum sínum, meira að vinum sínum og mest að fjöl-
skyldu sinni. Öllum þessum varð málið ljóst, þegar hann
flutti lélegt sjónvarpsávarp sitt á þriðjudaginn.
Ávarpið sýndi líka, að Clinton hefur enn ekkert lært.
Hann er enn að fegra hlutina og leita tæknilegra leiða til
að villa um fyrir fólki án þess að ljúga beint. Afsökunar-
beiðni hans var því gersamlega hol, ein af mörgum
áhættum sem flagarinn hefur tekið sem fikill.
Málið er nú í höndum bandarísku þjóðarinnar, sem
hingað til hefur reynzt auðtrúa og haldið tryggð við for-
setann eins og konurnar halda gjama tryggð við flagar-
ann. Andvaralaus hefur hún leyft hinum pólitíska flag-
ara að kjafta sig í tvígang inn í Hvíta húsið.
Sem forseti hefur Clinton haldið mynztri flagarans.
Hann stjórnar fáú og snýst eftir vindum hverju sinni,
hvort sem þeir koma frá skoðanakönnunum eða álits-
gjöfum í umhverfi hans. Markmið flagarans er eitt: Vera
vinsæll og halda áfram að vera vinsæll.
Fólk hefur fengið færi að sjá, að ekki er nóg, að menn
séu bláeygir og heiðarlegir á svip, einlægir og liðugir í
tali, til þess að óhætt sé að fela þeim æðstu völd.
Jónas Kristjánsson
LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1998 TIV
f ;■ ■ ' '
í t-
Æk a
„Það er margt sem bendir til þess að nýjar ógnir séu framundan í þessum efnum,“ segir Jón Ormur m.a. um
hryðjuverk í heiminum. Myndin er frá björgunarstarfi í húsarústum bandaríska sendiráðsins í Nairobi. Reuter
Einkavæðing hryðjuverka
Hryðjuverk á þremur stöðum kostuðu meira en 300
manns lífið í síðustu viku, og viðbrögð Bandaríkjanna
einhvern fjölda mannslífa í þessari viku. Þetta er svo
sem ekki stór hópur, það falla sennilega fleiri úr fátækt
á hverjum tíu mínútum dagsins. Hryðjuverk gegn al-
menningi valda hins vegar alltaf sérstakri skelfingu sem
er lítið tengd líkindunum á því hversu margir verða fyr-
ir þeim. Það er margt sem bendir til þess að nýjar ógn-
ir séu framundan i þessum efnum.
Arangur hryðjuverka
í þeim heitstrengingum sem alltaf fara fram í kjölfar
hryðjuverka gleymist stundum sú staðreynd að fjöldi
hryðjuverkasamtaka hefur náð miklum árangri með
verkum sínum á þessari öld. í umgöllun um illa heppn-
aðar tilraunir araba til hryðjuverka gegn ísrael gleym-
ist oft að Ísraelsríki sjáift hefði ekki
orðið til í þeirri mynd sem það varð
ef ekki hefði verið fyrir vel skipulögð
hryðjuverk gyðinga gegn aröbum og
breskum hermönnum fyrir miðja
þessa öld.
Hundruð þúsunda araba voru þá
hrakin af heimilum sínum í Palest-
ínu með hryðjuverkum gyðinga sem
sum hver voru skipulögð af
Menachem Begin en hann varð síðar
ekki aðeins forsætisráðherra ísraels
og mikill aufúsugestru- í Hvíta húsinu
heldur líka viðtakandi friðarverð-
launa Nóbels.
Víða annars staðar í heiminum
xurðu hryðjuverk, sem beint var gegn ■■
hýlendustjórnum og stjórnum þjóð- Frlfillfl
emisminnihluta frekar en gegn al-
menningi eins og var um mörg
hryðjuverk gyðinga í Palestínu, til
þess að flýta fyrir falli slíkra stjórna,
síðast í Zimbabwe 1979.
I\lý hætta
Mörg af hryðjuverkum samtímans eru hins vegar
framin af litlum hópum manna og í svo ógreinilegum og
órökrænum tilgangi að þau virðast gersamlega tilvilj-
anakennd og þar með sýnast þau stórum hættulegri fyr-
ir fólk utan helstu átakasvæða.
Hryðjuverkin í Keníu, Tansaníu og á Norður-írlandi í
síðustu viku eru dæmi um þessa þróun. Svipaða sögu
mátti segja um mannskæða sprengingu í Oklahoma í
Bandaríkjunum fyrir fáeinum misserum og eiturga-
sárásina í neðanjarðarlestum Tokyo um líkt leyti. Trú-
arhópurinn sem stóð að árásinni í Tokyo reyndist eiga
nægilegt magn af eiturgasi til að bana milljónum
manna. Vel stæðum hryðjuverkamönnum standa æ
fleiri vopn til boða.
Jón Ormur Halldórsson
Hefðbundin persónugerv-
ing
Þróun í tækni hefur gert mönnum mögu-
legt að efna til mikilla morða án þess að
hafa mikið skipulag eða mikinn mann-
afla á bak við sig. Um leið hafa efnahags-
kerfl óg þjóðfélög í ríkari löndum heims
orðið sumpart viðkvæmari fyrir árásum.
Það getur til að mynda ekki verið langt í
fyrstu atlöguna gegn tölvukerfum sem
stýra straumi peninga og ferðum fólks.
Enn meiri hætta er af hryðjuverkum
með sýklavopnum, geislavirkum efnum
og eitri. Um leiö og tæknin gerir nú litl-
um hópum mögulegt að gera stórar árás-
ir þá virðist sú þróun eiga sér stað að
menn eru tilbúnir að hætta eigin lífi og
fórna lífi annarra fyrir sífellt undarlegri
þg ógreinilegri markmið.
í sumum tilvikum er um að ræða trúar-
Margir sem þekkja til sögu Irlands fullyrða líka að
kaþólski minnihlutinn þar í landi væri enn ekki kominn
í þá stöðu sem hann er í nú ef ekki hefði verið fyrir öm-
urlega sögú hryðjuverka í landinu sem knúðu Breta til
að knýja mótmælendur til samninga.
Næsta víst er lika að stjómir nokkurra ríkja í Mið-
Ameríku hefðu orðið að þoka á síðasta áratug ef herir
þessara landa í samvinnu við öfgasinnaða hægri menn
hefðu ekki lamað stjómmálastarf með þvi að myrða tugi
þúsunda borgara öðrum til viðvörunar.
Þá hafa stórveldi heimsins og valdaminni ríki á borð
við ísrael, íran og Suður-Afríku á tímum minnihluta-
stjómar hvitra manna þar í landi notað hryðjuverk með
kerfisbundnum hætti sem hluta af utanríkis- og varnar-
stefnu. Serbía er nýleg viðbót við þessa hefð.
■ér ^
skoðanir annarra
legan tilgang manna sem telja að guði sé best þjónað
með stórfelldum morðum á fólki úti í bæ og í öðrum til-
vikum er um að ræða áhugamenn um stjórnmál sem
ekki berjast fyrrn hefðbundnum markmiðum, heldur
horfa á heiminn í gegnum sérkennilegar samsæriskenn-
ingar. Um leið hafa glæpasamtök komið auga á nýja
möguleika til fjárkúgunar með hótunum um eyðilegg-
ingu.
Þó eðli hryðjuverka sé að breytast og sömuleiðis þær
hættur sem framundan eru þá hefur forseti Bandarikj-
anna kosið að bregðast við þessum síðustu hryðjuverk-
um með heföbundnum hætti og persónugera hættuna í
mynd skeggjaðs sérvitrings. Loftárásir munu hins vegar
duga skammt í baráttu við þá nýju ógn af hryðjuverkum
sem á rætur í margþættri og flókinni þróun í tækni og
stjórnmálum.
Kanar aðgerðalausir
„Meira en fimm mánuðir eru liðnir frá því Madel-
eine Albright utanríkisráðherra (Bandaríkjanna)
varaði Slobodan Milosevic Serbaleiðtoga við því að
Bandaríkin myndu ekki líða að hafnar yrðu þjóðem-
ishreinsanir í Kosovo. Núna lifa tugþúsundir
óbreyttra borgara í Kosovo sem hundelt dýr úti í
skógi. Hermenn MUosevics hafa sprengt upp heimUi
þeirra og brennt, slátrað búpeningi þeirra og eyðUagt
uppskeru þeirra. Meira en 300 þúsund óbreyttir borg-
arar, um 15 prósent íbúa Kosovo, hafa verið reknir á
vergang. Þjóðernishreinsanirnar standa yfir á fuUu.
Og Bandaríkin standa aðgerðalaus hjá.“
Úr forystugrein Washington Post 14. ágúst.
Clinton kolféll á prófinu
„Forseti Bandarikjanna verður stundum að biðja
öbreytta hermenn að deyja fyrir fóðurlandið. Forsetinn
biður nána vini um að starfa fyrir ríkisstjórnina fyrir
minna fé en hæfileikar þeirra eru metnir annars stað-
ar. Forsetinn krefst þess stundum að fólk fómi fjár-
munum sínum eða þægindum fyrir þjóðarhag. Það
eina sem krafist er af honum í staðinn er að hægt sé að
treysta honum, að hann sé trúr og hafi góða dóm-
greind. BUl Clinton forseti hefur kolfaUið á þessu ein-
falda prófi."
Úr forystugrein New York Times 20. ágúst.
Sýni friðarvilja >
Hryðjuverk írska lýðveldishersins á N-írlandi hefur
mátt rekja til almenns stuðnings í röðum almennings
og myndarlegra fjárframlaga, m.a. frá Bandaríkja- )
mönnum af írskum upprana. Klofningshópurinn innan
IRA getur ekki haldið voðaverkum sínum áfram nema
hann njóti sama stuðnings og IRA. LykUlmn er nú f_ |
höndum Gerty Adams. Þó fordæming hans á tilræðinu
sé góðra gjalda verð þarf hann að sýna fram á einlæg-
an friðarvilja. Einnig er mikilvægt að öfgafuUir mót-
mælendur láti ekki ögra sér og noti hörmungamar í
Omagh sem afsökun fyrir höfnun friðarsamninga.
Úr forystugrein Jyllands Posten 18. ágúst.