Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1998, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTi 11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
r
Urræði fyrir unga fíkla
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra upplýsti á
þingi að framlög í stríðið gegn fíkniefnum hefðu aukist
um fast að 300 milljónum. Þó hefur fikniefnavandinn
aldrei verið meiri. Menn hljóta að spyrja: í hvað fara
þessir peningar? Eru áherslur stjómvalda rangar?
Dæmi um áherslur sem stjórnast af óskhyggju er
samstarfsverkefni á vegum hins opinbera sem miðar að
því að gera ísland fíkniefnalaust árið 2002. Stjómvöld
sem setja sér jafn óraunhæf markmið búa í sýndar-
veruleika. Þau em ekki líkleg til að greina vandann rétt.
Stefnan um fikniefnavamir er ekki nógu skýr.
Fjölmargir koma að þeim og enginn hefur heildarsýn.
Ábyrgðin er alltof dreifð. Fjármagni er því smurt þunnt
og víða meðan það skortir í aðkallandi verkefni.
Páll Pétursson félagsmálaráðherra er yfirmaður með-
ferðarheimila Barnaverndarstofu. Hann benti í um-
ræðum á Alþingi á afar brýnt verkefni. Hann sagði
efnislega að flöskuhálsinn í meðferð illa farinna unglinga
væri langur greiningartími.
Þetta er hárrétt hjá ráðherranum. Brýnasta verkefnið
til skamms tíma er að hjálpa þessum unglingum. En
jafnvel húnvetnskur kraftur ráðherrans hefur ekki
dugað honum til að útvega fjármagn til að bæta einu
greiningarheimili við Stuðla sem fyrir eru.
Fjármagn sem í dag er varið í gerviverkefni væri án
efa betur komið í að hraða greiningu ungra fíkla til að
koma þeim sem fyrst í rétta meðferð. Það er raunar orðið
tímabært að gera úttekt á því hvort fjármagni til fíkni-
efnavarna sé varið á skynsamlegan máta.
Ástæðan er sú að það sem ríkið eyðir í stríðið gegn
eitrinu skilar ekki nógu góðum árangri. Hluti af því
nýttist án efa betur ef það færi til að styrkja framtak
einkaaðila sem hafa ótilkvaddir tekið að sér að aðstoða
unga fíkla. Virkið, einkarekið meðferðarheimili á fjár-
hagslegum vonarveli, er gott dæmi um merka tilraun.
í dag skortir því skýra stefnu hjá hinu opinbera um
hvernig eigi að haga meðferð fyrir unga flkla. Hvernig er
heppilegast að skipta verkum á milli stofnana hins
opinbera, félagasamtaka á borði við SÁÁ og einka-
heimila einsog Virkisins?
Kornungir fiklar kalla á sérstaka, langvinna meðferð.
Þá þarf að taka úr umhverfi sínu og koma reglu á líf
þeirra með eins konar enduruppeldi. Til að agi, nám og
skipulegt líferni nái að móta þá upp á nýtt þarf lang-
vinna meðferð. Hún getur tekið 1-2 ár. Og hún er dýr.
Verkaskipting, þar sem SÁÁ sér um afeitrun en
meðferðarheimili Barnaverndarstofu um eftirmeðferð,
virðist skynsamleg. Einkarekin heimili á borð við Virkið
geta jafnframt hentað sumum unglingum sem þurfa
langa meðferð.
Stjórnvöld þurfa að skilja að ungir fíklar eru ekki eins-
leitur hópur. Þeir hafa misjafnar þarfir. Sumum nægir
skammvinn meðferð til að komast á kjöl. Aðrir þurfa
langvinna vist á lokuðum heimilum. Sumum hentar ef til
vill best að búa við rýmra svigrúm Virkisins.
Ríkið þarf að móta útfærða stefnu um þetta og haga
fjárveitingum eftir henni. Það þarf að bjóða upp á
fjölbreytt úrræði sem svara mismunandi þörfum. Meðan
ábyrgðin á fíkniefnavörnum er dreifð á margar herðar er
hins vegar erfitt að móta og fylgja hnitmiðaðri stefnu.
Hinir fullorðnu hafa skapað samfélag sem eyðileggur
alltof marga unglinga. Við getum ekki horft á þá sogast
bjargarlausa niður í svelg eiturlyfja án þess að gera allt
sem hægt er til að hjálpa þeim. Höfum við gert það?
Össur Skarphéðinsson
Tjáningarfrelsi er hluti af frelsinu, en einstakir túlkendur eru háðir tjáningarmiðlum annaðhvort ríkisins eða
einkaaðila, segir greinarhöf. m.a.
Um mannvernd
ferðis, litarháttar og
þjóðfélagsstöðu, kosn-
ingarétt og kjörgengi.
Loks felst mannvernd
í því að stuðla að mann-
sæmandi lífsskilyrðum
fyrir alla menn. Eiga þá
samtök eins og Mann-
vernd erindi inn í þjóð-
félag þar sem öll fram-
antalin réttindi eru
virt, a.m.k. í orði, og
flest meira að segja
bundin í stjórnarskrá
ríkisins?
Ef litla lýðræðisþjóö-
félagið okkar er mann-
vænt, gegn hveiju þarf
þá að vernda mannfólk-
ið? Er eitthvað sem ógn-
„Enn þá hefur ekki tekist að búa
til stjórnskipulag sem talist geti
fullkomið, en það stjórnskipulag
sem virðist hafa einna fæsta
galla er lýðræðið. Það hefur
komist einna næst því að geta
kallast mannvænt
Kjallarmn
Árni Björnsson
læknir
Fyrir skömmu
voru stofnuð hér i
borginni samtök
sem hlutu nafnið
„Mannvemd“.
Samtökin voru
stofnuð af aðilum úr
mörgum starfshóp-
um en flestir stofn-
endanna voru þó á
einhvern hátt tengd-
ir því sem kalla
mætti vísindasamfé-
lag, bæði hug- og
raunvísindamenn.
Tilefni að stofnun
samtakanna voru
væntanleg lög um
miðlægan gagna-
gmnn á heilbrigðis-
svið, en frumvarp til
slíkra laga liggur nú
fyrir Alþingi, eins
og alþjóð er kunn-
ugt.
Hornsteinar
lýðræðisins
En hvað er mann-
vernd og hvers
vegna er þörf á því
að stofna samtök
sem þessi i íslenska
lýðræðissamfélaginu við lok tutt-
ugustu aldarinnar? Skoðum fyrst
mannverndina en í huga höfundar
er mannvemd verndun andlegrar
og líkamlegrar velferðar manns-
ins, verndun sem þó virðir sjálf-
ræði og frjálsan vilja, fullveðja og
fullvita einstaklings. Þeir þættir
mannlífsins sem mannverndin á
að taka til eru heilbrigði, að svo
mikiu leyti sem hægt er að ráða
henni, en mannvemdin felst ekki
eingöngu í því að stuðla að heil-
brigði heldur einnig í að umönnun
þeirra sem sjúkir eru sé tryggð. Þá
felst mannvernd í því að varðveita
hornsteina lýðræðisins, sem eru
tjáningarfrelsi, jafnrétti til mennt-
unar og starfa, án tillits til kyn-
ar því að þjóðfélagsþegnamir fái
notið þeirra réttinda sem þeim
eiga að vera tryggð í lýðræðissam-
félaginu?
Fulltrúalýðræðið
Enn þá hefur ekki tekist að að
búa til stjómskipulag sem talist
geti fullkomið en það stjórnskipu-
lag sem virðist hafa einna fæsta
galla er lýðræðið. Það hefur kom-
ist einna næst því að geta kallast
mannvænt fyrir flesta menn en
gallamir eru þó nægilega margir
og stórir til þess að þegnarnir
verða stöðugt að vera á verði til að
þeir nái ekki að skáka kostunum.
Af kostum lýðræðisins ber frelsið
einna hæst en frelsið er þvi aðeins
kostur að það nýtist einstaklingn-
um til jákvæðra hluta, fyrir hann
sjálfan og þjóðfélagið. En misnotk-
un frelsisins er einn af stærstu
annmörkum lýðræðisins því um
leið og það er notað til neikvæðra
athafna snýst það í andhverfu
sina.
Lýðræðið á íslandi byggist á
fulltrúalýðræði þar sem almenn-
ingur kýs sér fulltrúa á íjögurra
ára fresti á löggjafarsamkundu
sem tilnefnir ríkisstjórn til að fara
með framkvæmdavald. í raun hafa
þegnarnir mjög lítil áhrif á gerðir
löggjafarsamkundunnar og ríkis-
stjómarinnar milli kosninga. Þjóð-
aratkvæði, nema í forsetakosning-
um, hafa ekki hugnast íslenskum
stjórnmálamönnum. Milli kosn-
inga geta stjórnmálamennirnir í
raun ráðskast með land og þjóð.
Tjáningarfrelsið
Tjáningarfrelsi er hluti af frels-
inu en tjáningarmiðlarnir eru
annaðhvort undir stjórn ríkisins
eða einkaaðila. Þeir túlka því, að
jafnaði, skoðanir stjómendanna
því einstakir túlkendurnir eru
þeim háðir. Tjáningarfrelsið
verður að skoða með hliðsjón af
þvi að í skjóli þess getur sá sem
stjórnar miðlunum, 1 krafti auðs
eða valds, matað fólk á upplýsing-
um og skoðunum sem það hefur
enga möguleika til að sannreyna.
Þeir sem malda í móinn eru ann-
aðhvort kallaðir afturhaldssamir
eða öfundsjúkir.
Nefna mætti fleiri þætti lýðræð-
isins sem stöðugt þarf að gæta, en
þetta nægir að sinni. Atburðir lið-
andi árs hafa sýnt glöggt þörfina á
samtökum eins og Mannvernd.
Samtökum einstaklinga sem hags-
munalaust vilja standa vörð um
gildi sem búa í hverjum einstak-
lingi, gildi sem hann á einn að
hafa rétt til að ráðstafa.
Árni Björnsson
Skoðanir annarra
Lífsbarátta öryrkja
„Öryrkjabandalag íslands hefur fært fram rök fyr-
ir þvi að grunnlífeyrir þeirra sem verða fyrir varan-
legri örorku á yngri árum þurfi að vera hærri en hjá
þeim sem verða fyrir sömu lífsreynslu síðar á ævinni
... Almennur örorkulífeyrir hefur að auki hvergi
nærri fylgt almennri launaþróun í landinu, að mati
Öryrkjabandalags Islands ... Fáir, ef nokkrir, standa
verr að vígi í lífsbaráttunni en þeir ... Stjórnvöld ættu
að taka þessa rökstuddu ábendingu, sem og kjara-
stöðu öryrkja í heild, til vinsamlegrar skoðunar."
Úr forystugreinum Mbl. 6. nóv.
Félagsmál í landbúnaðar-
ráðuneyti
„Menn hljóta að spyrja sig hver tilgangurinn sé
með þvi að ríkið sitji uppi með hundruð jarða sem
gefa litlar sem engar tekjur og fylgir í raun aðeins
kostnaður. Nú, þegar verið er að hamast við að
minnka umfang ríkisrekstrar og selja fyrirtæki í
eigu ríkisins, hlýtur að vera eðlilegt að beina augum
Einkavæðingarnefndar að þessari starfsemi. Skýr-
ingar ráðuneytisins á því að þarna sé um félags-
málastarfsemi að ræða eru einkennilegar og tæpast
í samræmi við markmiðið með starfseminni. Þetta
eru markmið sem ráðuneytið hefur tekið upp hjá
sjálfu sér.“
Úr forystugreinum 44. tbl. Viðskiptablaðsins.
Fyrirtækin aflögufær
Uppsafnað skattalegt tap fyrirtækja hér á landi
nemur tugum miUjóna og það er mjög langt í það að
þau greiði nokkurn tekjuskatt. Það er hins vegar at-
hyglisvert að 30 best reknu fyrirtækin í sjávarútvegi
græddu yfir 5 milljarða króna í fyrra en greiddu
sáralítinn tekjuskatt og nær ekkert í veiðileyfagjald
nema hvert til annars ... Fyrirtækin eru vel aflögu-
fær og það er ekki hægt að bíða lengur. íslensk fyr-
irtæki greiða hlutfallslega miklu minna í skatta en
fyrirtæki erlendis.“
Ágúst Einarsson í Degi 6. nóv.