Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 11. MARS 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimaslöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Atkvæðisréttur keyptur
Aö tilhlutan nefndar um kjördæmabreytingar hefur
veriö lagt til, að landsbyggðin fái einn milljarö á ári
næstu árin fyrir aukinn atkvæðisrétt íbúa Reykjavíkur
og Reykjaneskjördæmis. Þetta er umfangsmesta verzlun
með atkvæðisrétt, sem átt hefur sér stað hér á landi.
Til þess að ná sátt í kjördæmanefndinni um jöfnun at-
kvæðisréttar var samþykkt í henni að fá skipaða aðra
nefnd um vanda landsbyggðarinnar. Sú nefnd hefur nú
skilað áliti, sem felur í sér milljarð á ári í sérstakar að-
gerðir til að jafna búsetuskilyrði í landinu.
Þegar formaður nefndarinnar segir bláeygur, að ekk-
ert innra samhengi sé í þessu ferli og að engin verzlun
hafi átt sér stað, er hann vísvitandi að fara með rangt
mál og niðurlægja sjálfan sig sem vitsmunaveru. Verzl-
unin er uppi á borðum og í allra augsýn.
Skynsamlegt getur verið að kaupa framfarir á þennan
hátt til þess að fá um þær meiri sátt. Hrossakaup geta
verið eðlileg aðferð til að koma málum fram, þegar ekki
er verið að fela neitt fyrir fólki. Því er óþarfi að vera með
ólíkindalæti út af niðurstöðu nefndanna tveggja.
Landsbyggðin hefur haft frumburðarrétt umfram þétt-
býlið í vægi atkvæða. Hún er nú að selja megnið af þess-
um frumburðarrétti fyrir peninga. Menn gátu ekki stað-
ið gegn jöfnun atkvæðisréttar, en heimtuðu að fá nokkra
milljarða fýrir sinn snúð og munu fá þá.
Húshitunarkostnaður verður jafnaður á þann hátt, að
hann verði „hvergi meiri en hjá meðaldýrum hitaveit-
um“, eins og það er fágætlega orðað í tiHögunni. Mark-
aðslögmálum verður kippt úr sambandi, svo að þau
hvetja ekki lengur til sparnaðaraðgerða í húshitun.
Framlög verða aukin til námskostnaðar dreifbýlisfólks
og afsláttur veittur af endurgreiðslum þeirra, sem setjast
að á landsbyggðinni að námi loknu. Munu þeir greiða
3,75% af útsvarsstofni í stað 4,75%. Ennfremur verður
aukin endurgreiðsla á ferðakostnaði sjúklinga.
Þar sem fækkun íbúa hefur verið mest verða vega-
framkvæmdir auknar, þar á meðal borun fjalla. Jafn-
framt eiga sveitarfélög á þessum svæðum að fá meira af
sameiginlegu skattfé, án þess að heildarskattheimta auk-
ist, sem þýðir, að önnur sveitarfélög fái minna.
Þetta er verzlun, sem ekki þarf að rökstyðja á annan
hátt en sem verzlun, þar sem hluti landsmanna fær at-
kvæðisrétt, sem hann sækist eftir, og annar hluti fær fé
og þjónustu, sem hann sækist eftir. Marklaust er að
halda fram, að þetta sé líka þjóðhagslega hagkvæmt.
Samt rennur bullið upp úr formanni nefndarinnar,
sem segir sveitarfélög í þéttbýli spara 3-5 milljónir á
hverjum þeim, sem ekki fLytst þangað. Þá tekur hann
ekki tillit til útsvars og annarra gjalda, sem nýir íbúar
sveitarfélaga leggja af mörkum eins og aðrir.
Þjóðhagslega er hagkvæmt, að byggðin í landinu
þjappist saman og njóti sparnaðar af aukinni nálægð
fólks. Fjölgun íbúa á höfuðborgarsvæðinu er þar að auki
til þess fallin að draga úr fólksflótta til útlanda og er
þannig eina raunhæfa byggðastefnan hér á landi.
Þótt þjöppun byggðar sé þjóðhagslega hagkvæm, þarf
hún þar með ekki að vera pólitískt hagkvæm. Meiri sátt
er milli manna í landinu í heild, ef reynt er að setja upp
byggðagildrur til að fá fólk ofan af því að flytja úr litlum
plássum í stærri. En það eru samt byggðagildrur.
Fulltrúar dreifbýlisins vilja halda kjósendum sínum í
gíslingu og fulltrúar þéttbýlisins vilja aukinn atkvæðis-
rétt kjósenda sinna. Um þetta hefur nú verið verzlað.
Jónas Kristjánsson
Óli Björn Kárason, ritstjóri DV,
á hrós skilið fyrir vasklega
frammistöðu í stóli ritstjóra Við-
skiptablaðsins, sem og fyrir líflega
viðskiptaþætti á Bylgjunni og Stöð
2. Nú birtist hann hress inni á DV.
Eins og títt er um baldna, kraft-
mikla fola, þá á Óli Bjöm það tO
að fara nokkuð geyst. Ég sé ekkert
nema gott við það, enda krydda
slíkir kappar oft tilvemna. Að
vísu getur hlaupið slíkt kapp í
framsækna menn að heimurinn
getur snúist á örskotsstund. Slíkt
íinnst mér hafa komið yfir Óla
Bjöm í leiðara DV miðvikudaginn
3. mars sl.
Úr frjálslyndi í afturhald
Tilefnið er umræða um sölu
„Mér þótti skynsamlegra að ríkið héldi verksmiðjunni enn um sinn, enda
miklir hagsmunir í húfi.“ - Áburðarverksmiðjan í Gufunesi.
Stilltu þig,
gæðingur
Áburðarverksmiðj unn-
ar. Svo illur virðist rit-
stjórinn hafa orðiö að i
einni hendingu breytir
hann mér úr efnileg-
um frjálslyndismanni í
hið argasta afturhald.
Og það sem meira er,
þá rífur hann af mér
hugðarefni mín,
vetnispælingar á ís-
landi. Skyndilega eru
þær byggðar á sandi í
stað þess að vera
„framsýni um nýja
orkugjafa". í þeirra
staö á fyrmm frjáls-
lyndur að hafa þann
draum helstan að
stunda utanferðir með
bisnissjöfrum. Ja, heyr
á endemi. Skjótt skip-
ast veður í lofti og
skelfing hefur umræð-
an hleypt kappi í kinn
ritstjörans.
Kjallarinn
Hjálmar Árnason
aiþingismaður
eftir frestun á þeirri
sölu til þess að setja
samningaferlið ekki
í uppnám. Við sögð-
um hins vegar út-
lendingunum frá
nýrri stöðu og
reyndum að sann-
færa þá um að vetn-
ið yrði eftir sem
áður til staðar, þó
verksmiðjan yrði
seld. Voru nú góð
ráð dýr.
Til að gera langa
sögu stutta þá taldi
ég einfaldlega hyggi-
legra að bíða með
sölu verksmiðjunn-
ar vegna breyttra
Aögát skal höfð
Hvers vegna vildum
við Guðni fresta sölu
Áburðarverksmiðjunn-
ar? Um það snýst málið
og ekkert annað. Út-
leggingar leiðarans eru af allt öðr-
um rótum. Fyrir rúmu ári buðu
tveir aðilar í verksmiðjuna. Báð-
um tilboðum var hafnað, enda afar
lág. Lá málið kyrrt i kjölfarið og
virtist sofnað um sinn. Nokkru
síðar hófust viðræður um ísland
sem vettvang heimsins fyrir
vetnistæknina, með aðild þriggja
alþjóðlegra risa ásamt íslenskum
aðilum. Eftir langar og á stundum
erfiðar viöræður tókst að ná
samningum sem vöktu m.a. at-
hygli í heimspressunni. Þar er
gert ráð fyrir lykilhlutverki
Áburðarverksmiðjunnar á fyrstu
stigum.
Á viðkvæmu stigi samninganna
komu skyndilega upp að nýju hug-
myndir um sölu verksmiðjunnar.
Viðbrögð okkar voru þau að óska
„A viðkvæmu stigi samninganna
komu skyndilega upp að nýju
hugmyndir um sölu verksmiðj•
unnar. Viðbrögð okkar voru þau
að óska eftir frestun á þeirri
sölu til þess að setja samninga-
ferlið ekki í uppnám.u
forsendna og tryggja hinum eftir
sótta samningi farsæl endalok
Ekkert lá fyrir hvað hinir nýju að
ilar hyggðust fyrir og engin trygg
ing fyrir áframhaldandi fram
leiðslu vetnis. Mér þótti skynsam-
legra að ríkið héldi verksmiöjunni
enn um sinn, enda miklir hags-
munir í húfl. Þetta mat mitt kann
að vera rangt, en fylgja vildi ég
sannfæringu minni og óskaði því
eftir umræðum um málið á Al-
þingi. Viðbrögðin hafa svo birst
m.a. í fjölmiðlum, t.d. leiðara DV.
Svo mörg voru þau orð.
Vara við oftrú
Þessi uggur hefur hins vegar
orðið Óla Birni Kárasyni tilefni
mikils innblásturs og skáldlegra
hugrenninga um þær hvatir er
hann telur að baki umræðunni
liggja. Engu er líkara en umræðan
hafi snert viðkvæma strengi í
hjarta ritstjórans. Nú er Óli Björn
mjög svo trúr sannfæringu sinni
um að ríkisvaldið skuli ekki
stunda atvinnurekstur, fremur
láta hann vera í höndum einstak-
linga eða félaga þeirra. Um þá
meginstefnu erum við Óli Björn
e.t.v. ekki svo ósammála. En ég
vara við ofurtrú, jafnvel blindni,
enda kann slíkt aldrei góðri lukku
að stýra. Allar breytingar hljóta
að þola mat á aðstæðum.
Ókkur Óla greinir á hvað varð-
ar tímasetningu með sölu Áburð-
arverksmiðjunnar á þessum tíma-
punkti. Ég taldi hyggilegra að
stíga varlega vegna breyttra að-
stæðna, einmitt vegna trúar
minnar á vetnisdæminu. Nið-
urstaðan er e.t.v. sú að mikil
sannfæring okkar Óla á sitt
hvorum málstaðnum hafl getið
af sér fjölskrúðugri orðanotkun
en efni stóðu til.
Fram til sóknar
Eftir umræðurnar hef ég átt
ágætan fund með nokkrum nýj-
um eigendum Áburðarverk-
smiðjunnar. Eftir hann get ég
ekki verið annað en bjartsýnn á
framhaldið hvað vetnið varðar.
Þar fékk ég loksins þær upplýsing-
ar sem aldrei lágu fyrir áður.
Hvaö mig varðar er óvissu eytt og
hlakka ég bara til næstu skrefa í
vetnismálunum. Hvort skoðanir
Óla Bjöms á mönnum og málefn-
um hafa breyst eftir að móður
rann mestur af honum skal ósagt
látið, enda þær ekki aðalatriðið.
Af skrifum má eftir allt saman
greina að við Óli Bjöm bindum
svipaðar vonir við nýja orkugjafa.
Þar virðist ekki ágreiningur okkar
í millum þó við nálgumst málið af
ólíkri nærgætni. Ég óska Óla
Bimi Kárasyni alls hins besta í
starfl ritstjóra, en segi sem loka-
orð: Stilltu þig, gæðingur.
Hjálmar Ámason
Skoðanir annarra
Harður húsbóndi
„Kosningarnar á aðalfundi Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna i gær marka áreiðanlega ákveðin þátta-
skil í viðskiptalíflnu hér. Þegar hlutabréfamarkaður-
inn hefur þróazt á þann veg að hægt er að ná yfirráð-
um í svo stóra fyrirtæki með hlutabréfakaupum, má
ætla að það sama eigi við um nánast öll fyrirtæki sem
skráð era á verðbréfaþingi... En nú þegar komið er í
ljós að hægt er að ná yfirtökum í fyrirtækjum sem
skráð eru á verðbréfaþingi með þessum hætti má bú-
ast við að fleiri vilji láta á þessa aðferð reyna... Hvort
það verður íslenzku viðskiptalífi til framdráttar á eft-
ir að koma í ljós. Hlutabréfamarkaðurinn er harður
húsbóndi."
Úr forystugrein Mbl. 10. mars.
Sjálfsmorðsviðleitni Framsóknar
„Sjálfsmorðsviðleitni Framsóknarflokksins er að
skila árangri. Flokkurinn hefur aldrei kunnað að fóta
sig á mölinni og ekki skánar fótaburðurinn þegar far-
ið er að malbika yfir þéttbýlið. Líkast til hafa þeir haft
rétt fyrir sér, gömlu framsóknarhöfðingjamir, þegar
þeir lögöust gegn því að flokkur þeirra byði fram í
Reykjavík og þeim kaupstöðum öðrum þar sem
„Grimsbýlýðurinn" setti svip sinn á bæjarlífið. Kjör-
lendi flokksins era fífilbrekkur og heiðalönd... Fram-
sóknarmenn munu seint sjá að meiningarlausar at-
kvæðaveiðar einstakra þingmanna í fámennum kjör-
dæmum hreinsa fylgið af flokknum í því þéttbýli sem
dreiíbýlisbúar streyma látlaust til.“
Oddur Ólafsson I Degi 9. mars.
Menningarefni þjóðar
„Gagnstætt listalífinu á menningarlífið sér ekki af-
markaðan bás utan vinnutíma fólks. Menningarlifið
hefst ekki klukkan 20.00 á kvöldin og lýkur fyrir mið-
nætti... Menning er semsagt ekki afþreying í þeim
skilningi að hún eigi að notast til uppfyllingar í ann-
ars dauðan tíma. Menning er ekki afþreying en afþrey-
ing er menning. Hugmyndaheimur og hugmyndafræði
era undirstöður menningar. Barnaefni í sjónvarpi nýt-
ur engrar undanþágu í því efhi. Menningarstig okkar í
framtíðinni er í stöðugri mótun í nútíðinni. „Útsýnið"
um skjáinn í stofuhorninu, sem birtir tilsniðnar hug-
myndir um veröldina, ræður miklu um þá mótun.“
Hávar Sigurjónsson í Mbl. 10. nóv.