Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1999, Side 29

1>V LAUGARDAGUR 20. MARS 1999
29
DV, Helsinki:_______________________
„Ég kalla sjálfan mig bara glaum-
gosa - playboy - vegna þess að ég hef
eiginlega enga vinnu haft í meira en
áratug og vil enga fasta vinnu hafa,“
segir Borgar Garðarsson, leikari í
Finnlandi, sem þó hefur alltaf nóg að
gera og er nú að æfa upp nýtt leikrit í
Helsinki.
Það verður frumsýnt í apríl. Svo
bætir Borgar við um stöðu sína i líf-
inu: „Ég held að örlög mín hafi ráðist
í gærkvöld. Ég hef bara ekki nennt að
hringja heim og spyrja hver þau
urðu!“ Hann hlær og segir að leikhóp-
urinn Bandamenn hafi haldið fund
um næsta verkefni og þar hafi að öll-
um likindum allt verið ákveðið með
næsta verkefni.
„Vinnan með Bandamönnum hefur
gefið mér ótrúlega mikið. Það er með
þeim sem aðalvinnan mín er,“ segir
Borgar sem rúmlega þrítugur kom til
Finnlands og fór að leika með Lilla
teatern í Helsinki. Það er leikhús
sænskumælandi Finna og Borgar var
þar fastráðinn leikari i sjö ár og síðar
oft í lausaverkum.
Með hláum í 20 ár
„Ég hef verið hér í Finnlandi í
meira en 20 ár með fimm ára hléum af
og til,“ segir Borgar. Hann skaust til
að hitta tíðindamann DV í hléi frá æf-
ingum hjá Klokkariketeatern og við
setjum niður í menningarlegu um-
hverfi á Cafe Kafka í Sænska leikhús-
inu.
Klokkariketeatern er frjáls leikhóp-
ur sem starfað hefur í tíu ár en Borg-
ar er í fyrsta sinn með núna. Leikrit-
ið er hópurinn að skrifa undir stjórn
leikstjóra og það fjallar um fjölskyldu
sem var allt í öllu í menningarlífi
Finna á síðustu öld.
„Það eru nærri því jafnmargir
frjálsir leikhópar hér og heima á ís-
landi,“ segir Borgar og staðfestir að
leikhúslíf standi föstum fótum í Finn-
landi, hvort sem leikið er fyrir þau
94% þjóðarinnar sem tala finnsku eða
6 prósentin sem tala sænsku.
Tungumálasúpa
Borgar hefur ekki lært finnsku og
hann telur sjálfan sig til sænskumæl-
andi hóps landsmanna. Kona Borgars
er Ann Sandelin sem áður var forstóri
Norræna hússins í Reykjavík og er nú
dagskrárstjóri fyrir sænskar dagskrár
hjá hljóðvarpi og sjónvarpi í Finn-
landi.
Á heimilinu er töluð sænska þótt
Ann hafi finnsku að móðurmáli en
dóttirin Silja María, 14 ára er, jafnvíg
á sænsku og finnsku og talar auk þess
ensku og dönsku og Borgar segir að
hún „telji sig tala íslensku líka“.
„Ég er ekkert að leiðrétta það hjá
henni en það er sjaldgæft að fólk nái
fullum tökum á svo mörgum tungu-
málurn," segir Borgar. Fjölskyldan
býr í Borgá, um klukkustundar akst-
ur í austur frá Helsinki. Þar hefur
lengi verið vígi sænskumælandi
manna í Finnlandi. Bærinn er 700 ára
gamall og þar eru um 20 þúsund íbú-
ar, meirihlutinn fmnskumælandi.
Finnar og Finnlands-Svíar
„Við í Borgá segjum að Helsinki sé
bara hafnarborg fyrir okkur. Það er
allt í lagi að koma hingað af og til en
sjálfur höfuðstaðurinn er í Borgá,"
segir Borgar. Það hefur lengi verið
togstreita milli þjóðanna og sænsku-
mælandi minnihlutinn lítur gjarnan
stórt á sig.
Um sina eigin sænsku segir Borgar
að Finnlands-Svíar heyri að hann er
ekki heimamaður en Svíar frá Svíþjóð
heyra ekki annað en að hann sé ekta
og innfæddur Finnlands-Svíi.
„Ég hef aldrei átt í erfiðleikum
vegna tungumálsins. Fólk tekur það
ekki svo nærri sér þótt leikari tali
með örlitlum hreim. Þetta hefur
aldrei verið vandamál en maður sem
kominn er yfir þrítugt lærir aldrei
nýtt tungumál til fullnustu," segir
Borgar, sem líka hefur leikið á
dönsku þvi fjölskyldan bjó um skeið í
Kaupmannahöfn eftir dvölina á ís-
landi. Þá lék Borgar m.a. i Færeyjum
og með Bandamönnum hefur hann
farið út um allan heim.
Þunglynd þjóð
Talið berst að einkennum þjóð-
anna, íslendinga og Finna. Borgar
Borgar Garðarsson leikari hefur frá þrítugsaldri verið virkur í finnsku leikhúslífi. Nú á vordögum verður hann með í
frumsýningu á nýju leikriti f Helsinki.
DV-myndir Gísli Kristjánsson
Borgar Garðarsson leikari í Borga í Finnlandi:
segir að það séu ekki bara fordómar
að Finnar virki oft þungir og sorglega
háar tölur um tíðni sjálfsmorða stað-
festa það. Sérstakelga er ástandið
erfitt eftir hver áramót.
„Ég veit að ég má ekki segja þetta
en það liggur við að þeir hengi sig í
jólatrénu áður en þeir henda því út,“
segir Borgar.
„Á íslandi er engan frið að fá fyrir
þorrablótum og árshátíðum eftir ára-
mótin. íslendingar hafa bara ekki
tíma til að leggjast í þunglyndi á þeim
tíma,“ segir Borgar.
Hann segir að upp úr áramótum
liggi allt leikhúslíf í dvala í Finnlandi
og það geti verið þungt að komast í
gang aftur þegar sól hækkar á lofti.
„Það er oft eins og finnskir leikarar
eigi erfítt með að sleppa sér lausum,"
segir Borgar, hugsi.
Léttur stíll
Þunglyndi þjóðarinnar stingur í
stúf við léttan stíl á allri hönnun,
hvort sem er á fótum, húsum eða hús-
munum.
„Finnum er mikið í mun að allt líti
vel út og þeir eru mjög stoltir af hefð
sinni í arkitektúr og hönnun en menn
verða að hafa búið hér lengi áður en
þeir skilja hvernig þunglyndi þjóðar-
innar og léttur stíllinn getur farið
sarnan," segir Borgar.
Annar munur á íslendingum og
Finnum er aö Finnar eru ung þjóð.
„Finnsk þjóðarvitund vaknaði með út-
gáfu Kalevala-kvæðabálksins árið
1835. Þá uppgötvuðu Finnar að þeir
væru þjóð. Þeir höfðu áður verið hluti
af Svíþjóð í 600 ár og þar á eftir hluti
af Rússlandi. Það er ekki nema hálf
önnur öld síðan Finnar fóru að segja:
Við erum Finnar," segir Borgar.
„íslendingar hafa alltaf trúað því að
þeir séu afskaplega gömul þjóð. Þetta
er eins og þegar Silja dóttir mín trúir
því að hún tali íslensku; Það er ágætt
að trúa því. Halldór Laxness sagði
einu sinni að skandinavískar bók-
menntir væru svo sem ágætar þótt
þær væru 850 árum á eftir íslenskum
bókmenntum í þróuninni,“ segir
Borgar og hlær.
Bestir í bekknum
„Eins og margar ungar þjóðir eru
Finnar mjög metnaðargjarnir. Þeir
verða að vera bestir í bekknum. Þetta
kemur fram i íþróttum og þetta kem-
ur fram í aðildinni að Evrópusam-
bandinu. Margir voru á móti aðild en
úr því að þjóðin hafnaði í ESB þá vilja
menn vera bestir í bekknum þar
líka,“ segir Borgar.
Borgar reiknar með að ílendast í
Finnlandi næstu árin og halda áfram
að velja og hafna verkefnum. Þetta er
frelsið. Heima i Borgá er friðsælt og
Borgar segir að lífið þar sé spurning
um að „velja eitthvað sem er aðeins
grænna en stórborgin en samt ekki al-
veg úti i sveit.“
„Stórborgin er innan seilingar en
slamt sleppur maður við óþægindin
sem fylgja henni. Við höfum stóran
garð í miðjum bænum,“ segir hann.
„Og við getum alltaf skroppið til hafn-
arborgarinnar okkar, Helsinki."
Gísli Kristjánsson
Eg er bara
glaumgosi
Finnar verða alltaf að vera
bestir í bekknum.
Ég held að ör-
lög min hafi
ráðist í gær.