Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1999, Qupperneq 31

- líkaminn bregst við því þegar við vitum svör við erfiðum spurningum
Rowenía
Aha-tilfinningin kemur fram á misjafnan hátt og af misjöfnum styrk. Stundum er hún mjög ánægjuleg líkt og þegar
við heyrum fyndinn brandara eða vinnum 10 milljónir í lottóinu. DV-mynd Pjetur
Maöur nokkur var aö
fara að sofa. Hann slökkti
Ijósið og var kominn í
rúmið áður en myrkrið
skall á. Galdurinn var
hins vegar sá að rofinn
var langt frá rúminu
hans. Hvernig fór hann að
þessu?
Það gerist stundum að gátu eins
og þessari er skellt framan í mann.
Svörin virðast oft á tíðum vefjast
fyrir manni en þegar maður getur
ráðið hana kemur sérstök tilfinning
sem vonandi allir hafa fundið til
einhvem tímann á lífsleiðinni. Það
er unaður að muna. Það gæti því
verið þess vegna sem krakkarnir í
Gettu betur eru alltaf (lesist yfir-
leitt) svona ánægðir þegar þau
koma fram fyrir hönd skólans síns.
Það gæti enn fremur verið út af
þessum unaði sem almenningur er
sem límdur við sjónvarpstækin á
föstudagskvöldum þessar vikurnar.
Fólki fmnst gott að muna - og vel á
minnst, svarið við gátunni er að
það var hábjartur dagur þegar mað-
urinn fór í rúmið.
Mamma á afmæli í dag!
í bók sem John McCrone gaf út
og heitir Going Inside fjallar hann
um þessa afta-tilfmningu. Þegar við
uppgötvum svariö við gátum þá
hugsum við ekki á vélrænan hátt:
„Já, þetta stemmir allt saman“,
heldur er það eitthvað sem brýst
um innra með okkur. Svipuð til-
finning vaknar þegar við fmnum
lykla sem voru búnir að vera týnd-
ir lengi og munum að afmælisdagur
mömmu er einmitt i dag. Svipuð til-
finning vaknar einnig þegar hund-
ur hleypur fyrir bílinn hjá manni
þegar maður keyrir eftir Kjalames-
inu.
Misjafn styrkur
Aba-tilfínningin kemur fram á
misjafnan hátt og af misjöfnum
styrk. Stundum er hún mjög
ánægjuleg líkt og þegar við heyrum
Kaffivél
Afríku er ekki víst að það hreyfí við
neinu í huganum. Liklega hefur sá
sem spurður var ekki heyrt minnst
á Mumbasa áður og því er það svo
fjarlægt að huganum stendur á
sama. Hafi sá aðspurði hins vegar
heyrt áður um Mumbasa er líklegt
að hann finni fyrir þessari aba-til-
fmningu og reyni að grafa vitneskj-
una upp úr heilabúinu. Þá er það
fyrsta sem gerist að hann hættir að
hugsa um nokkuð annað og einbeit-
ir sér algjörlega að leitinni í höfð-
inu á sér og finnur þá þegar fyrir
aba-tilfinningunni þjóta um blóðið
þótt hún nái auðvitað hámarki þeg-
ar svarinu er náð.
Albert Einstein haföi tilefni til að segja aha nokkrum sinnum á lífsleiðinni.
fyndinn brandara eða vinnum 10
milljónir í lottóinu. Önnur tegund
birtist okkur þegar við tökum eftir
þvi að frakkaklæddur maður er bú-
inn að elta mann í nokkurn tíma
eða þegar við vöknum með köngur-
ló á andlitinu.
Þessi tilfinning er ekki bundin
einu ákveðnu atriði heldur getur
hún komið fram við ólíklegustu
tækifæri. Hún birtist þegar eitthvað
kemur okkur á óvart og stækkar
eina tilfinningu og ryður öðrum frá.
Sú tilfmning verður allsráðandi í
nokkum tíma og er misjafnt hvursu
lengi og hvaða áhrif hún hefur.
Hvar er Mumbasa?
Til að sjá hversu mikilvæg aha-
tilfinningin er er gott að hugsa sér
hvemig lífið væri án dómgreindar-
innar. Hún segir okkur hvað er
mikilvægt og meira að segja hvað er
rétt og hvað rangt. Ef spurt er hvort
Mumbasa væri í Keníu eða Suður-
Líkaminn örvast
Þegar eitthvað óvænt gerist
bregst líkaminn allur við. Þegar
einhver kemur óvænt við öxlina á
manni stansar maður ekki bara og
snýr sér heldur sprettur fram sviti,
munnvatnið hverfur, hjartsláttur-
inn verður örari, blóðþrýstingurinn
hækkar, auka-sykri er hleypt í blóð-
ið, æðarnar þrútna, öndunin verður
dýpri og öndunarvegurinn víkkar
til að geta fært okkur nóg súrefni.
Taugakerfið tekur því mjög hratt
við sér og gerir okkur meira vak-
andi og búin undir hið óvænta og
jafnvel átök.
Það er ekki erfitt að sjá líkindin
milli þessara viðbragða og aba-til-
finningarinnar. Líkaminn bregst
viö á svipaðan hátt þegar eitthvað
rennur upp fyrir okkur. Hægt er að
mæla slík viðbrögð með mælum
sem mæla rafmagn og blóðþrýsting.
Tilfinning að vita að maður viti eitt-
hvað er því mjög sterk en ef ekkert
er í kollinum um atriðið sem spurt
var um þá gerist ekkert í líkaman-
um.
Hafið þið ekki tekið eftir líkam-
legum viðbrögðum ykkar og kepp-
endanna í Gettu betur í gærkvöld
þá er enn eitt tækifæri til að fylgjast
með aba-tilfinningunni brjótast út
um líkamann en það er þegar úrslit-
in í Gettu betur verða næsta fostu-
dag. -sm
• Mjög fljót að
hella upp á
og skilar kaffinu
vel heitu
• 1200W
• Tekur 1,25 htra
• Dropastoppari