Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.1999, Blaðsíða 11

H>"V LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
11
'/'5&S
prófessor var alla
tíð ötull talsmaður
frjálsræðis - harður
andstæðingur skömmt-
unar, miðstýringar og
hafta. í bók sinni, Frjáls-
hyggja og alræðishyggja,
segir Ólafur meðal ann-
ars um afleiðingar hafta:
„En auk þess sem slíkt
fyrirkomulag hlýtur að
draga mjög úr fram-
leiðsluafköstum og skerða lífs-
kjör almennings, leiðir slíkt ...
óhjákvæmilega til þess, að þjóð-
lífið í heild verður meira eða
minna í skugga alræðishyggj-
unnar. Slík skipan efnahags-
mála færir svo mikið í hendur
hins opinbera, að lýðræðinu, ef
það á að vera annað og meira en
nafnið tómt, verður hætta búin
... Það er ekki eingöngu hjá hin-
um vondu Rússum, að alræði
ríkisvaldsins í efnahagsmálum
leiðir líka til alræðis á öðrum
sviðum. Nákvæmlega sama
hættan er fyrir hendi í þeim
löndum, sem telja sig búa við hið
sanna lýðræði. í sambandi við
spurninguna um það, hvers beri
að gæta, ef íslendingar vilja
byggja upp þjóðfélag sitt á
grundvelli hugsjóna lýðræðis og
persónufrelsis, er e.t.v. öllu öðru
mikilvægara að gera sér þetta
ljóst.“
Það hefðu margir gott af því
að taka sér bók Ólafs Björnsson-
ar í hendur eina kvöldstund um
leið og þeir gæða sér á munaðar-
varningi - grænmeti.
Guðni Ágústsson landbúnað-
arráðherra verður ekki tekinn
alvarlega þegar hann segist hafa
áhyggjur af fákeppni, að hann sé
maður samkeppninnar og hafi
áhyggjur af neytendum og bænd-
um. Guðni Ágústsson er ekki
trúverðugur sem áhyggjufullur
hugsjónamaður frjálsra við-
skipta gegn einokun á grænmet-
isverslun. Guðni Ágústsson, sem
nú hefur verið ráðherra land-
búnaðarmála í nokkra mánuði,
getur ekki þvegið hendur sínar
af úreltu og rotnu kerfi landbún-
aðarins með jafnauðveídum
hætti og hann reynir að gera í
viðtali við DV síðastliðinn
fimmtudag.
„Þessi litlu fyrirtæki sem
stóðu sig vel gagnvart neytend-
um og bændum hafa dáið út og
þrífast ekki í dag,“ segir land-
búnaðarráðherra um leið og
hann reynir að koma fram sem
sérstakur varðmaður neytenda
landbúnaðarvara. Það væri sér-
stakt gleðiefni ef Guðni Ágústs-
son tæki sér stöðu við hlið neyt-
enda gegn landbúnaðarkerfmu,
sem hann hefur tekið þátt í að
byggja upp og verja með kjafti og
klóm. Vandinn er sá að al-
mannahagsmunir - hagur neyt-
enda - hafa aldrei verið efst á
blaði hjá landbúnaðarráðherra
frekar en flestum öðrum stjórn-
málamönnum. Sérhagsmunir
hafa ætíð verið ofar í hugum
þeirra sem til dæmis leggja til að
íbúar ákveðinna landsvæða fái
sérstakan persónuafslátt í stað-
greiðslu til viðbótar því sem al-
mennt gildir. Guðni Ágústsson
telur 150 þúsund krónur á ári
vera sanngjarnt.
Fortíðin
í nær þrjá áratugi hefur
Guðni Ágústsson verið virkur
þátttakandi í íslenskum stjórn-
málum. Hann var formaður Fé-
lags ungra framsóknarmanna í
Árnessýslu og formaður kjör-
dæmissambands framsóknarfé-
laganna á Suðurlandi fram til
þess að hann varð varaþingmað-
ur og síðan þingmaður Sunn-
lendinga 1987. Landbúnaðarráð-
herra hefur því um langt árabil
tekið þátt í að móta þá úreltu
landbúnaðarstefnu sem er að
ganga að neytendum jafnt sem
bændum dauðum. Raunar hafði
hann lifibrauð sem innanhúss-
maður I kerfinu er hann var
mjólkureftirlitsmaður hjá Mjólk-
urbúi Flóamanna í ellefu ár.
Fortíðin bendir ekki sérstak-
lega til þess að Guðni Ágústsson
hafi ástæðu til að undrast að fá-
keppni sé ríkjandi í landbúnaði,
framleiðslu og dreifingu land-
búnaðarvara. Hins vegar er
ástæða til að fagna yfirlýsingu
Guðna um að hann sé maður
samkeppninnar - „samkeppnin
þarf að vera fyrir hendi svo
menn haldi vöku sinni“. Er land-
búnaðarráðherra að boða rót-
tækan uppskurð á landbúnaðar-
kerfinu, aukið athafnafrelsi
bænda jafnt sem kaupmanna?
Ætl-
Grænmeti
100
hef ekki mótað
en
eg
Græn
knar
mér neinar byltingarkenndar
hugsjónir til að fylgja eftir, held-
ut ei ur vonast til að geta orðið Uðs-
Líni maður í að þróa íslenskan land-
búnað til sóknar.“ Þessa yfirlýs-
ingu gaf Guðni Ágústsson í
Morgunblaðinu þegar hann tók
við í landbúnaðarráðuneytinu á
liðnu vori. Þessi yfirlýsing er
miklu trúverðugri en óljóst tal
um samkeppni.
Ég er einn þeirra sem hef
alltaf furðað mig á því
hvers vegna stjórn-
málamenn sem
setjast í ráð-
herrastól telja
sér skylt að
gerast tals-
menn og
verðir sér-
hagsmuna. Það
er eins og þeir
verði að gæta
hagsmuna þess
málaflokks sem
heyrir undir þá, en láta
um leið málefni skattgreiðenda,
sem undir öllu standa, sitja á
hakanum. Guðni Ágústsson er
langt frá því að vera fyrsti, og að
líkindum ekki heldur síðasti
stjórnmálamaðurinn, sem sér
gamlan draum um ráðherraemb-
ætti rætast og tekur um leið að
sér gæslu sérhagsmuna. Fram til
þessa hefur Guðni verið heill í
varðmennsku sinni fyrir land-
búnaðarkerfið þrátt fyrir ódýrar
Eftir situr íslenskur
landbúnaður sem stein-
runninn þurs, með örfá-
um ánægjulegum undan- '
tekningum.
Staðreyndin er sú að íslensk-
ur landbúnaður hefur verið
bundinn á klafa opinberra af-
skipta þar sem dugnaður og þor
sjálfstæðra bænda hefur ekki
fengið að njóta sín. Afleiðingin
er verri lífskjör til sjávar og
sveita. Á það var bent hér í DV í
ágúst síðastliðnum að stuðning-
ur við landbúnað hefði numið 15
milljörðum króna á liðnu ári.
Sterk rök voru sett fram fyrir
markaðsvæðingu landbúnaðar-
ins sem gæti skilað 2-3% hag-
vaxtaraukningu.
Landbúnaðarráðherra þarf
ekki að vera hissa þó verð á
grænmeti sé langt fyrir ofan allt
velsæmi. Grænmeti hefur yfir-
leitt verið selt hér á landi á ok-
urverði. Fjórðungshækkun á
grænmeti frá júlí er ekki sér-
stakt fréttaefni heldur enn einn
dómurinn yfir rotnu kerfi.
Guðmundur Marteinsson,
framkvæmdastjóri Bónuss, hef-
ur rétt fyrir sér þegar hann held-
ur því fram í viðtali við DV að
engin þörf sé á að vernda ís-
lenskt grænmeti fyrir innflutn-
ingi: „Ef garðyrkjubændur verða
ekki látnir spreyta sig í sam-
keppni við erlenda vöru þá verð-
ur engin þróun. íslenska græn-
metið ber af i gæðum og er til-
valin útflutningsvara. Það verð-
ur þó ekkert af slíkum útflutn-
ingi á meðan þetta ástand varir.
Höfuðpaur þeirra sem í veginum
standa er landbúnaðarráð-
herra.“
Alræði - lýðræði
Skipan landbúnaðarmála brýt-
ur gegn öllum grunnhugmynd-
um manna um frjálst samfélag
manna. Enginn stjórnmálaflokk-
ur getur hvítþvegið hendur sín-
ar af því hvernig komið er. En
það er hlægilegt að tala um
nauðsyn þess að neytendur fái
góða og ódýra vöru, en leggjast
síðan gegn markaðsvæðingu
landbúnaðar.
Fyrr á þessu ári féll einn af
bestu hugmyndafræðingum Is-
lendinga frá. Ólafur Björnsson
115,5
NeysW
iVerðsVV
103,8
s\ta\a
Laugardagspistill
Óli Bjöm Kárason
ritstjóri
hann að lofa neytendum að njóta
ávaxtanna í formi aukins vöru-
úrvals, bættra gæða og lægra
vöruverðs? Ef ráðherra telur að
brotalöm sé á kerfmu skipta orð
litlu en athafnir öllu.
Verðir sérhagsmuna
„Nýjum mönnum fylgir alltaf
eitthvað nýtt og breytt viðhorf,
yfirlýsingar hans vegna hækk-
unar á grænmeti. Þannig hefur
Guðni, að því er ég best veit,
ekki verið með sama tvískinn-
unginn og Sighvatur Björgvins-
son sem gagnrýndi landbúnaðar-
kerfið og opinberan stuðning við
íslenskan landbúnað harðlega
haustið 1993. Hann taldi nauð-
synlegt að aflétta innflutnings-
banni og koma á eðlilegri sam-
keppni í landbúnaði. En sem
iðnaðarráðherra var Sighvatur
Björgvinsson tilbúinn til að
verja sérhagsmuni. í ársbyrjun
1994 lagði hann til að settir yrðu
verndartollar á smíði skipa og
báta erlendis og um leið yrði is-
lenskur skipasmíðaiðnaður
styrktur beint, þ.e. gripið yrði til
niðurgreiðslna. Hér var talsmað-
ur samkeppninnar í landbúnað-
armálum búinn að taka sér
stöðu við hlið sérhagsmuna á
kostnað útgerðarmanna, sjó-
manna og almennings.
Gríðarlegar breytingar
Á síðustu árum höfum við
orðið vitni að gríðarlegum breyt-
ingum í islensku atvinnulífi -
flestar hafa þær verið af hinu
góða. Samkeppni hefur á flestum
sviðum aukist og athafnaþrá ein-
staklinga hefur verið virkjuð.
m er hann hissa