Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.1999, Qupperneq 16

16
fcygarðshornið
LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999 A!^"V
Ég væri reiðubúinn að
sýna því mildan áhuga ef
forsetinn tilkynnti að hann
væri búinn að gifta sig. Ég
myndi jafnvel kinka velvilj-
uðum koili, ef hann segði
opinberlega frá slíkum
ráðagerðum, og spyrja kurt-
eislega: Og hver er sú
lukkulega?
En hitt að hann „eigi sér
vinkonu“ flnnst mér óþarfi
að hafa spurnir af. „Enn gef-
ast meyjar mönnum / menn
hallast enn til kvenna“ orti
Páll Vídalín á 18. öld og ekk-
ert við það að bæta, málið
er þar með útrætt. Að
ekkjumaður eigi í einhvers
konar tilhugalifi við ein-
hleypa konu er ófrétt. Svo
sjálfsagt og eðlilegt að það á ekki
að þurfa að ræða það - það á ekki
að ræða það: það er einkamál.
Ætli hitt væri ekki fréttnæmara
ef hann ætti ekki i neinu sam-
bandi við konu. Maður neyðist til
að minna á viss grundvallarat-
riði. Forsetinn hefur ákveðna
þýðingu í íslensku þjóðlífi og
sinnir ákveðnum skyldum við og
fyrir íslensku þjóðina, sem Ólaf-
ur Ragnar gerir með alveg sér-
stakri prýði, en í þessu embætti
er líka manneskja sem verður að
fá að lifa lífi sínu: Við lifum því
ekki.
Forseti landsins á ekki að
þurfa að mæta í sjónvarpið í
miðri opinberri heimsókn til
Austfjarða til þess að svara fyrir
vináttumál sín. Hann skuldar
engum skýringar á þeim. Hann á
að njóta þeirra mannréttinda að
hafa einkamál sín í friði fyrir sig.
Samdráttur ekkjumanns og
konu er ekkert til að skrifta um.
Sjónvarpið er ekki skriftarstóll.
Sjónvarpið er golfvöllur
Viss Qarlægð þarf að vera milli
fólks í opinberum embættum og al-
mennings, eins og hefur verið til
þessa hér á landi. Hvemig náum
við þessari fjarlægð? Með nálægð.
Þeir kunnu þetta í Hagabúðinni
sálugu sem var ein ágætasta búðin
í Reykjavík þangað til einhver af
þessum keðjum, sem allar era í
eigu Bónus, ákvað að drepa hana,
að því er virðist sér til skemmtun-
ar því enn er engin ný búð komin
þama þótt bráðum sé ár síðan
Hagabúðin var hrakin á brott. Það
var merkilegt að fylgjast með því
þegar ráðherra hverfisins var að
kaupa þarna í kvöldmatinn. Um
leið og hann gekk inn í búðina var
eins og hann hætti að vera ráð-
herra og yrði einn úr hverfinu.
Hann stóð kannski hugsi yfir kína-
kálinu og allt í kringum hann fólk
og hann fékk kannski augnagotur
en hann var fyrst og fremst maður
úr hverfinu að kaupa í matinn,
eins og hinir. Landhelgi hans var
virt með venjulegu kaupmanns-á-
horninu-rabbi. Hann var bara Jón
Jónsson. Allir þekktu hann, en
létu eins og þeir þekktu hann ekki,
enda þekktu þeir hann ekki þegar
allt kom til alls.
* * *
Þeir lifðu ekki hans lífi. Með því
að vera nálægt fólki var eins og
ráðherranum tækist að skapa eðli-
lega fjarlægð milli sín og fólksins,
þá fjarlægð sem ríkir milli tveggja
venjulegra einstaklinga sem vita
hvor af öðrum en þekkjast ekki
persónulega og kæra sig ekki um
slík kynni.
* * *
Þegar skandínavíska slúður- og
sjónvarpsdagskrárblaðið Se og hör
barst til íslands þá gerðist eitt-
hvað. Það varð einhver grundvall-
arbreyting á íslensku samfélagi.
Fyrst og fremst fór í gang einhver
þykjustuleikur um að íslenskt
samfélag væri miklu stærra en það
er og miklu stéttbundnara. Búið
var til þotulið úr því fólki sem
reiðubúið var að gerast þotulið.
Það sem Séð og heyrt hefur þó
sennilega helst áorkað er að ganga
af íslensku kjaftasögunni dauðri.
Er það gott? Ég veit það ekki.
Kannski má líta svo á að þar hafi
farið merkilegt bókmenntaform
sem lifði sjálfstæðu lífi, munnlegar
bókmenntir sem voru heillandi
stúdía fyrir fræðimenn. Hún sner-
ist fyrst og fremst um að para
ólíka og líka einstaklinga. I henni
var viss alþýðuviska um að eitt-
hvert fólk ætti vel saman og gæti
orðið að sniðugu pari. Enginn
trúði beinlínis svona kjaftasögum.
Þær voru
fyrst og
fremst sagðar
til að lífga þvífölkÍ
upp á þröngt
og viðburða-
snautt samfé-
lag - bók-
menntir:
fólkið sem
sögumar
snerust um
hætti að
verða það
sjálft og varð
að bók-
menntapersónum sem áttu fátt
sameiginlegt með hinum eiginlegu
persónum.
Þetta var vissulega ófagurt.
Þessar sögur voru alltaf rætnar og
vitnuðu um óvild. Sumt fólk lenti
jafiivel blásaklaust í því að munn-
mælin tók það snimmendis af lífi,
einkum vinsælir dægurlagasöngv-
arar.
Allir skömmuðust sín fyrir að
bera út kjaftasögur. Hver kannast
ekki við að hafa verið í boði þar
sem sett er upp leikrit: byijað er á
því að býsnast yfir öllum þessum
kjaftasögum, síðan tekur einhver
sig til og fer að
leika Gróu á
Leiti, bregður
fyrir sig sérstök-
um málhreim og
munnsvip og
segir: Vitiði
bara hvað ég var
að heyra... Um-
ræðan snýst á
ytra borði um
það hvílík viður-
styggð kjaftasög-
ur séu en undir
niðri er verið að
dreifa óhróðrin-
um. Kjaftablöðin breyta þessu:
göfga slúðrið, innræta okkur að til
sé fólk æðra okkur og að við fáum
hlutdeild í ljómanum frá þeim, með-
an við lesum. Lifum smástund
þeirra lífi.
Búið var til þotulið úr
sem reiðubúið
var að gerast þotulið.
Það sem Séð og heyrt
hefur þó sennilega
helst áorkað er að
ganga af islensku
kjaftasögunni dauðri.
dagur í lífi
Einbeittur frumsýningardagur
Jóhann G. Jóhannsson er einn af ungu leikurum þjóðarinnar. Hann leikur um þessar mundir í Vorið vaknar sem frumsýnt var
um síðustu helgi. Við fengum Jóhann til að lýsa frumsýningardeginum.
Rándýr Versace-jakki
Ég véiknaði eins og flesta daga.
Og þá voru, eins og vanalega, Guð-
rún kona mín og Jói litli sonur
minn komin á ról. Ég fékk nefni-
lega að sofa út vegna hátíðleika
dagsins. En við fórum þó snemma
af stað til að heimsækja mömmu,
stoppuðum fyrst hjá tengdaforeldr-
um mínum til að ná í frumsýning-
arjakkann en hann er hábleikur
og fjólublár Versage-jakki metinn
hátt í 100.000 kallinn. Við stoppuð-
um einnig hjá Jóa Fel. bakara og
þar hitti ég Sóleyju Elísdóttur sem
leikur sér meö mér í leikritinu
Vorið vaknar. Ég keypti heilmikið
af brauði og bakkelsi og nú hröð-
uðum við okkur í Kópavoginn því
hungrið vaknaði í okkur. Mamma
tók að sjálfsögðu vel á móti okkur
og við slátruðum þessum tveimur
pokum af bakarísgúmmulaði. Þar
mátaði ég svo gallann sem var val-
inn fyrir partíið. Eitt orð: Vaaaa-
háááááá!!
27 ára qamall maður í
gervi 14 ára unglings
Svolítið bumbult eftir allt sykur-
átið héldum við aftur til baka. Þeg-
ar heim kom ákvað ég að pumpa
mig svolítið upp fyrir kvöldið og
fór með hundinn okkar (Foldu) út
að skokka. Ég skokkaði um Laugar-
dalinn í dágóða stund og kíkti að-
eins á firmakeppni Þróttar sem
stóð yfir á gervigrasinu. Ég fór í
bað þegar heim kom og fór þá að-
eins að firma fýrir því að þetta var
ekki bara venjulegur dagur. Fiðr-
ildi og ýmis önnur skorkvikindi
tóku að erta mig innvortis. En ég
bældi bara þessar hvatir og þurrk-
aði mér, maður hressist svo við að
takast á við sjálfan sig. Svo var
bara að klæða sig og taka til bama-
dótið því strákurinn var í fyrsta
skipti í pössun þetta kvöld. Ég er
alveg gáttaður á hve mikið dót get-
ur fylgt ekki fyrirferðarmeiri veru
því þessum 7 kílóum fylgja ein 30
kíló af dóti. Þegar áfangastað var
náð bárum við dótið úr bílnum og
svo bamið og ég settist aðeins inn
og fékk mér kjötsúpu hjá tengdó.
Þá var mér skutlað upp í Borgó og
ég var klipptur, snyrtur, farðaður
og fegraður þar til ég leit nokkum
veginn út eins og 27 ára gamall
maður í gervi 14 ára unglings og
undi glaður við. Svo leið og beið og
ég gerði smáupphitun og reyndi að
ná sambandi við þá sem ég leik á
móti. Áður en maður vissi af VEir
tónhstin komin í gang og tjaldið
lyftist. Og viti menn, það var klapp-
að í lokin, hraustlega meira að
segja. Ekkert að því.
Eftir á að hyggja var þetta svo-
lítið tíðindalaus dagur, lítið um
fiumsýningarstress og lítið um
flest annað. Bara í raun eins og all-
ir frumsýningardagar eiga að
vera: einbeittir.