Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.2000, Blaðsíða 11

11
LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2000
DV Skoðun
DV-MYND JAK
Innfæddir veifuðu glingri af alls kyns tagi og seldu gegn hóflegu gjaldi. Myndin tengist ekki efni pistilsins.
Rafvirki og hundstönn
Eitt andartak hefði mátt halda að
íslenska ferðamanninum hefði tekist
að dáleiða minjagripasalann sem
horfði stjarfur á hræódýra tönnina
sveiflast. Hann náði síðan áttum, rétti
fram höndina, greip utan um gripinn
og velti honum í lófa sér. Svo skellihló
hann og leit á rafvirkjann.
„Þetta er guðdómlegt land og fylli-
byttumar eru indælar. Loksins er ég
búin að sjá Grænland," sagði mið-
aldra kona á háhæluðum skóm þar
sem hún tiplaði inn i flugstöðina 1
Kulusuk eftir að hafa eytt samtals
fjórum klukkustundum á Grænlandi.
Konan, sem er frá Kópavogi, var í
hópi 40 farþega sem saman voru
komnir til að sjá frumstæða nágranna
sína og drekka í sig grænlenska
menningu á mettíma.
Ferðin var dagsferð þar sem inni-
falið var að ganga sem leið lá í þetta
400 manna þorp á austurströnd Græn-
lands. Hópurinn skoðaði samkvæmt
plani kirkjuna og kaupfélagið þar sem
hópur fólks stóð fyrir utan. Flestir
innfæddra voru með bjórdós við
höndina og deyjandi stjörnur i aug-
um. Sumir voru reyndar kófdrukknir
og án augnsambands en það gerði
ekkert til og íslensku túristamir, sem
sumir hverjir höfðu mn árabil alið
með sér þann draum að sjá Grænland,
vom hinir kátustu. Innfæddir veifuðu
framan í þá glingri af alls kyns tagi og
seldu gegn hóflegu gjaldi.
ísbjarnartönn
Rafvirki á eftirlaunum gaf sig að
Grænlendingi á óvissum aldri. Sá
bauð honum hálsfesti með tönn til
sölu. Rafvirkinn þuklaði gripinn og
spurði á bjagaðri dönsku hvers konar
dýr hefði haft kostagripinn í munni
sér. „Det var isbjom," svaraði Græn-
lendingurinn að bragði og gaf upp
verðið sem var nálægt tvö þúsund ís-
lenskum krónum. Eftirlaunaþeginn
frá íslandi, sem var að láta æsku-
drauma sína rætast með því að stíga
fæti á grænlenska grund, var himin-
lifandi með gripinn sem hann hengdi
strax um hálsinn. Síðan gekk hann
hróðugur milli samferðamanna og
sýndi kostakaupin. Það mátti víða
greina aðdáun en þeir sem vildu kom-
ast yfir tönn höfðu ekki erindi sem
erfiði því uppselt var hjá Grænlend-
ingnum góðglaða. Fleiri tennur var
ekki að hafa en hann átti nokkrar
perluhálsfestar sem runnu út þrátt
fyrir að ekki væm sýnileg tengsl á
milli grænlenskrar menningar og
náttúru og perlanna sem þykja
ómissandi á flestum leikskólum
heimsbyggðarinnar. Það voru ánægð-
ir en vegamóðir ferðalangar sem
komu í flugstöðina í Kulusuk eftir að
hafa barið Grænland augum í nokkr-
ar klukkustundir. Stjaman i hópnum
var eftirlaunarafvirkinn sem státaði
af ísbjamartönn sem að vísu var í
minni kantinum. í frihöfninni mátti
sjá alls konar handverk af sama tagi
og boðið var á kaupfélagströppunum.
Gripimir vom þó ásjálegri og ferða-
fólkið gaf þeim gaum. Rafvirkinn
ákvað að gera lauslega verðkönnun til
að auka enn á ánægjuna vegna fjár-
festingarinnar á kaupfélagströppun-
um. Hann spurði því um verð á ís-
bjamartönnum í selskinnsól.
Verðkönnun
Hann brosti drýgindalega þegar af-
greiðslumaðurinn nefndi 500 danskar
krónur eða nálægt 5 þúsund íslensk-
um krónum. Síðan tók viðskiptavin-
urinn af sér hálsfestina og dinglaði
tönninni góðu framan i manninn bak
við búðarborðið. „Þessi kostaði tú
húndred," sagði hann hálfhlæjandi og
iðaöi af kæti vegna þess að hann
skákaði skipulögðum túristaiðnaði
með þvf að versla beint við innfædda.
Afgreiðslumaður fríhafnarinnar
horfði forviða á tönnina sem dinglaði
fram og til baka fyrir augum hans.
Eitt andartak hefði mátt halda að ís-
lenska ferðamanninum hefði tekist að
dáleiða minjagripasalann sem horfði
stjarfur á hræódýra tönnina dingla.
Hann náði síðan áttum, rétti fram
höndina, greip utan um gripinn og
velti honum í lófa sér. Svo skellihló
hann og leit á rafvirkjann. „Hund,“
sagði hann. Rafvirkinn var hissa.
Hvað meinar hann með „hún“ sagði
hann við samferðamann sem stóð
álengdar. „Er svona hlægilegt að
tönnin er úr bimu eða hvað er að
manninum?" bætti hann við. Sá sem
spurður var hafði kennt dönsku á
framhaldsskólastigi og kunni því skil
á því tungumáli. „Nei, hann segir að
þetta sé tönn úr hundi. Samkvæmt
því hefur þú keypt köttinn í sekknum
eða öllu heldur hundinn í stekknum,"
sagði dönskukennarinn og glotti svo
skein í skörðóttar framtennur.
Rafvirkinn reyndi að andmæla en
eftir að fleiri höfðu skoðað tönnina og
skilað áliti var ekki um að villast og
það rann upp fyrir honum ljós. Eftir-
launaþeginn hafði lagt hluta af eftir-
launum sínum í að kaupa tönn úr
grænlenskum sleðahundi undir þeim
formerkjum að um væri að ræða ís-
bjamartönn. Hann leit flóttalega í
kringum sig og laumaði síðan minja-
gripnum í vasann. Þrátt fyrir áfallið
glaðnaði fljótt yfir honum. Hann
keypti túpilak úr fiskbeini til að setja
um hálsinn i stað tannarinnar góðu
sem hann gerði ekki ráð fyrir að
flagga oftar.
Grænlandsklúbbur
Ferðafólkið var alsælt og til tals
kom að stofna klúbb til að deila hinni
sameiginlegu reynslu næstu árin.
Konan á háhæluðu skónum stakk upp
á að væntanlegur klúbbur tæki sig
saman um að fara í aðra ferð til
Grænlands en þá annaðhvort til Suð-
ur-Grænlands eða á vesturströndina,
til höfuðborgarinnar, Nuuk. Sam-
ferðafólkið mótmælti strax og taldi að
óþarft væri að borga fyrir að sjá það
sem þegar væri upplýst.
„Þetta er alls staðar eins og hér.
Fuilir Grænlendingar að selja minja-
gripi á milli þess að þeir þeysa um á
hundasleðum eða róa á kajökum sín-
um á haf út til að veiða sel,“ sagði
dönskukennarinn um leið og hann
tók við plaggi úr hendi fararstjórans
þar sem staðfest var að hann hefði
komið til Grænlands. Kópavogskonan
sagðist hafa óljósar fregnir af því að í
Nuuk á á Suður-Grænlandi væri lítið
um kajaka. Meira að segja væru pitsu-
staðir og 80 leigubOar í höfuðstaðn-
um. Þá taldi hún sig hafa heimddir
um að af þeim 40 þúsund íbúum sem
landið byggðu væru aðeins um 5 þús-
und manns á austurströndinni. Hún
spurði hvort hugsanlegt væri að
Kulusuksýnishomið af Grænlandi
jafnaðist á við það að farið væri með
erlenda ferðamenn á Islandi tU
Bakkafjarðar og þeir síðan sendir td
síns heima með vottorð upp á að hafa
séð ísland. Vangavelturnar féUu í
grýttan jarðveg.
„Mér nægir alveg að sjá leigubda
og skyndibitastaði heima á íslandi,"
sagði dönskukennarinn og þegar ein-
hver benti honum á að í Eystribyggð
á Suður-Grænlandi væri sauðfjárbú-
skapur einn aðalatvinnuvegurinn,
auk útgerðar á nýtísku frystitogunun,
sagðist hann ekkert vUja hafa meö
það rugl að gera.
„Það er nóg af togurum og roUum á
tslandi. Ég þarf ekki að greiða stórfé
fyrir að fara tU Grænlands og sjá
slíkt. Hinn dæmigerði Grænlendingur
er og verður ftdlur veiðimaður á
kajak sem selur minjagripi í landleg-
um. Ég væri frekar til í að skreppa í
aðra dagsferð td Kulusuk," sagði
hann og veifaði staðfestingarplagginu
tU áréttingar.
Árlegir fundir
Sjónarmið dönskukennarans varð
ofan á og aUar uppástungur um frek-
ari ferðalög td Grænlands vom blásn-
ar af. Hópurinn greiddi atkvæði um
nafn á klúbbinn og einróma var
ákveðið að hann skyldi heita Græn-
landsfarar. Á hverju ári kæmi hópur-
inn saman að minnsta kosti einu
sinni á Kaffi Reykjavík og skoðaði
myndir og fólk skiptist á dýrmætum
minningum úr ferðinni tU nágranna-
landsins í vestri.
Ákveðið var að félagamir yrðu á
fundum skreyttir munum úr ferðinni.
Rafvirkinn varð flóttalegur þegar það
ákvæði stofnsamþykktarinnar var
reifað og ósjálfrátt þuklaði hann vasa
sinn þar sem hundstönnin lá. Síðan
glaðnaði yfir honum og hann sagði í
háUúm hljóðum: „Já, ég verð með
túpdakinn.“
Þar sem flugvélin hóf sig tU flugs
tröUuðu Islendingamir, sem flestir
voru orðnir drukknir, grænlenskt
ættjarðarlag og skáluðu í vodka.
rnrnimm
Góðar fréttir frá Chile
„Það era góðar
fréttir að Pino-
chet hershöfðingi
skuli hafa verið
sviptur þinghelg-
inni sem hann
naut í heimalandi
sínu. Það sýnir
ekki aðeins að
fyrram harðstjór-
inn í ChUe er ekki
laus allra mála á vettvangi dómstól-
anna þó að hann hafi komið sér
undan málsmeðferð Evrópuríkja
sem heftu ferðafrelsi hans um
stundarsakir. Umfram aUt verður
hann látinn svara tU saka fyrir
gjörðir sínar frammi fyrir chUesk-
um dómstólum, þeim einu sem geta
talað fyrir munn allra fómar-
lambanna svo trúverðugt sé.“
Úr forystugrein Libération 9.
ágúst.
Dauðarefsing og lýðræði
„Um það bU 25 lönd hafa frá ár-
inu 1989 afnumið dauðarefsingar
fyrir almenna eða aUa glæpi. Það er
stórt framfaraskref fyrir lýðræðið
sem sjálfskipaður helsti verjandi
þess tekm ekki þátt í. Talað er um
mjög mismunandi viðhorf tU lífsins
sem greina mestöU Evrópulönd frá
Bandarikjunum. Afnám dauðarefs-
ingar er skUyrði fyrir inngöngu
meðal annars í Evrópmáðið sem
þar með leggur sitt af mörkum tU að
draga úr dauðarefsingum. í Evrópu
er málið gert að prófsteini fyrir lýð-
ræði. Bandaríkin ná ekki prófinu og
eru hér á bás með löndum sem köU-
uð eru þorpararíki. í Bandaríkjun-
um skiptir engu máli hvort ákærði
er undir lögaldri, þroskaheftur eða
iUa geðveikm. Blökkumenn, menn
frá Rómönsku Ameríku og fátækir
eru í mestri hættu. Hvers vegna
krefjast Evrópmíki þess ekki að
dauðarefsing verði afnumin sem
skUyrði fyrir samvinnu við Banda-
ríkin á vissum sviðum? Spumingin
getur kaUast fáránleg ef það er fá-
ránlegt að setja Evrópulöndum skU-
yrði.“
Úr forystugrein Politiken 9.
ágúst.
Hugrekki Liebermans
„Lieberman hefm einnig hlaupist
undan merkjum flokksins í utamík-
ismálum. Eins og Gore en ólíkt flest-
um demókrötum greiddi hann at-
kvæði með því að frelsa Kúveit úr
klóm Saddams Husseins. í vitna-
leiðslum í öldungadeUdinni á árinu
1997 um fjármögnun kosningabar-
áttunnar tók hann afstöðu með
repúblikönum sem komust að þeirri
niðmstöðu að kínversk stjómvöld
hefðu staðið fyrir samsæri um að
veita peninga í kosningabaráttuna
1996. Hann hefm sýnt meira hug-
rekki varðandi mannúðarmál en
margir úr báðum flokkum. Hann
var fylgjandi því að senda banda-
ríska hermenn inn í Bosníu og að
grípa tU aðgerða gegn stríösglæpa-
mönnum Bosníu-Serba.“
Úr forystugrein Washington Post
9. ágúst.
Pútíns
„Hryðjuverkið í
Moskvu, því ekki
er hægt að kaUa
sprenginguna í
fjölfomum undir-
göngum fyrir fót-
gangandi vegfar-
endur annað, er
alvarleg áminn-
ing til Vladimírs
Pútíns Rússlandsforseta og flestra
Rússa um að mest aðkaUandi
vandamál landsins er langt frá því
að vera leyst. Vandamálið kaUast
Tsjetsjenía. Reyndar er ekki enn
ljóst hverjir stóðu á bak við spreng-
inguna en margar vísbendingar
benda í þessa áttina. Af því að, eins
og staðið heföi í gömlum sovéskum
dagblöðum sem voru uppfuU af tor-
tryggni, „tímasetningin var ekki tU-
vUjun“. Sprengjan sprakk daginn
áðm en Pútín forseti náði að halda
upp á eins árs afmæli sitt sem
stjórnmálamaður í æðstu stöðum."
Úr forystugrein Aftenposten 10.
ágúst.
Áminning til