Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.2001, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 18. JANÚAR 2001
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn KSrason
Aóstoöarrítstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - ABrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf.
Filmu- og plótugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuði 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fýrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Kúariðan vakti fólk
Kúariðan í Evrópu varð að íslenzku innanlandsmáli,
þegar yfirdýralæknir heimilaði án nauðsynlegra öryggis-
gagna innflutning nautakjöts frá írlandi, því landi, sem
sætir mestri kúariðu í Evrópu á eftir Bretlandi. Virðist
embættismaðurinn hafa vanrækt eftirlitsskylduna.
Áður var landbúnaðarráðherra búinn að kynda undir
málinu með því að heimila innflutning fósturvísa naut-
gripa frá Noregi, þótt þar í landi hafi yfirvöld áhyggjur af
heilsufari norska kúakynsins. Fólk vill nú allt í einu
hlusta á þá, sem vöruðu við þessum innflutningi.
Ekki bætir úr skák, að nýlega var hafinn í Flóanum
rekstur á verksmiðju, sem býr til mjöl úr afgangsafurðum
sláturhúsa. Það eru einmitt slíkar verksmiðjur, sem eru í
sviðsljósi kúariðuskelfingarinnar í Evrópu. Erfitt verður
að komast hjá að loka þessari nýju verksmiðju.
Eðlilegt er að fólki bregði í brún, þegar það sér, að
gæzlumenn almannahagsmuna hafa með þjónustu við sér-
hagsmuni í matvælageiranum stefnt heilsu fólks í hættu.
Slíkar uppgötvanir hafa valdið ómældri skelfingu víðs
vegar í Evrópu og nú gætir þess einnig hér.
Skammt er yfir í öfgar, þegar hræðslan er komin í gang.
Menn gleyma, að kúariða er ekki talin flytjast með vöðv-
um eins og þeim, sem voru til sölu hér á landi. En emb-
ættismenn geta ekki varizt, þegar þeir hafa verið staðnir
að því að fara ekki eftir settum reglum um eftirlit.
Þannig hafa stjómmálamenn og embættismenn úti í
Evrópu glatað trausti. Þegar almenningur áttar sig
skyndilega á, að ekki standast fyrri fullyrðingar þeirra
um, að allt sé í lagi, trúir hann ekki lengur neinu, sem
þeir segja, og allra sízt róandi fullyrðingum þeirra.
Til þess að reyna að endurheimta traustið neyðast ráða-
menn til að taka djúpt í árinni í gagnaðgerðum. Þeir
banna innflutning kjöts, þeir láta framkvæma niðurskurð
búfjár og þeir loka kjötmjölsverksmiðjum, jafnvel þótt
engar líkur séu á smithættu í flestum tilvikanna.
Þess vegna duga ekki vandræðalegar yfirlýsingar um,
að afgangsafurðir sláturhúsa séu í lagi hér á landi, mjölið
verði ekki notað í stórgripafóður og að það verði ekki not-
að innanlands. Litið verður á pólitísku skjaldborgina um
verksmiðjuna í Flóanum sem sérhagsmunagæzlu.
Almennt mun kúariðufárið heima og heiman leiða til
stórminnkaðrar neyzlu nautakjöts og minni neyzlu ann-
ars kjöts. Neyzlan mun að hluta til flytjast yfir í grænmeti,
sem er neðar í fæðukeðjunni og hefur ekki safnað upp öll-
um óþverranum, sem er ofar í keðjunni.
Líklegt er, að kröfur aukist um ódýrari aðgang almenn-
ings að grænmeti, einkum lífrænt ræktuðu grænmeti, er
felur í sér mun minna af skaðlegum efnum, sem notuð eru
við nútimalega þrautræktun á borð við ræktun erfða-
breyttra matvæla. Tollamir verða heimtaðir burt.
íslendingar borða miklu minna grænmeti en aðrar vest-
rænar þjóðir. Það stafar af hagsmunagæzlu árstíðarbund-
inna ofurtolla eftir misjöfnu framboði innlendra gróður-
húsa. Nauðsynlegt er að afnema þessa tolla, ekki sízt á
grænmeti, sem hefur lífræna vottunarstimpla.
Áhugi fólks á mataræði mun óhjákvæmilega aukast við
kúariðufárið. Þeim hefur snögglega fjölgað, sem gera sér
grein fyrir, að ekki er sama, hvað þeir láta ofan í sig.
Harðari kröfur verða gerðar um greiðan aðgang að fæðu,
sem ekki er grunuð um að skaða heilsu fólks.
Erfiðara verður fyrir ráðamenn að gæta hættulegra sér-
hagsmuna í landbúnaði, matvælaiðnaði og matvælainn-
flutningi, sem stangast á við almannahagsmuni.
Jónas Kristjánsson
„Þetta stjórnarfrum-
varp er lagt fram af
ríkisstjórninni með lög-
formlegum og venjuleg-
um hætti og hefur ver-
ið staðfest með undir-
skrift forseta íslands,
samanber 25. grein
stjómarskrárinnar. Það eru því engar
forsendur fyrir því að ég hafi vald til
þess að vísa málinu frá, síður en svo.
Það er Alþingi sjálft sem ræður örlög-
um lagafrumvarpsins eftir að þau hafa
verið lögð fram.“
Halldór Blöndal, forseti Alþingis, í viö-
tali viö Mbl. 17. janóar.
Með og á móti
á frumvarpinu um öryrkjamálið?
.....................
FIMMTUDAGUR 18. JANÚAR 2001 19
Skoðun
I>V
Reyk j anesbrautin
Því er ekki að neita að
það er mikill óhugur í fólki
á Suðumesjum þessa dag-
ana vegna hræðilegra um-
ferðarslysa á Reykjanes-
braut á nýliðnu ári. Ekki
síst sækir þetta að okkur
sem búum við það að keyra
þessa braut daglega til
vinnu og getum ekki valið
okkur veður eða aðstæður
til fararinnar.
Þó að umferðarþungi á
Reykjanesbraut sé ekki
nema tæplega 7000 bílar á
sólarhring er umferðin þar
oft mjög erfið, mikil umferð þunga-
flutningabíla, erfitt er að fá menn til
aö aka á jöfnum hraða, framúrakst-
ur oft á tíðum mjög glannalegur og
oft hefur maður upplifað að stórslys-
um hefur verið naumlega afstýrt.
Talað einum rómi
Tvöfóldun brautarinnar mun
koma í veg fyrir þau óhugnanlegu
slys er verða þegar menn aka á
hundrað kílómetra hraða framan á
næsta bíl. Árekstrar af því tagi eru
líklegir til þess að valda ekki aðeins
eignatjóni heldur líftjóni einnig. Það
er meðal annars þess vegna að við
höfum að undanfornu horft upp á sí-
vaxandi fjölda slíkra slysa að kröfur
um úrbætur hafa orðið æ háværari.
Þingmenn kjördæmisins hafa tal-
að einum rómi í því að tryggja því
baráttumáli framgang. Það hefði ef
til vill verið freistandi fyrir stjórnar-

Sigríður
Jóhannesdóttir
þingmabur
Samfylkingarinnar
í Reykjaneskjördæmi
andstöðuna eins og t.d. okk-
ur Samfylkingarþingmenn,
þar sem við förum ekki í
bili með hina fjárhagslegu
ábyrgð, að slá keilur með
flutningi óraunhæfra til-
lagna mn að flýta enn frek-
ar tvöföldun brautarinnar.
Við höfum þó ekki fallið í
þá freistni því að við vitum
að aðeins með samstöðu
allra þingmanna kjördæm-
isins og með því að flytja
málið af fyllstu einurð og
rökfestu þokum við því
fram.
Að visu hefur örlað á yfirboðum
frá sumum þeim sem ættu að vita
betur, en ekki er ástæða til að gera
slíkt að umtalsefni hér. Málið hefur
náð þangað sem það er statt í dag
vegna órofa samstöðu þingmanna
kjördæmisins.
Samstaða þingmanna
í nefndaráliti við síðustu endur-
skoðun vegaáætlunar stendur að
stefnt skuli að því að tvöföldun
Reykjanesbrautar verði lokið árið
2006. Við þingmenn Samfylkingar-
innar heitum þvi aö berjast fyrir því
að það geti gengið eftir, en það verð-
ur að segjast eins og er aö til þess að
svo geti orðið þarf að koma umtals-
vert viðbótarfjármagn inn á vegaá-
ætlun til framkvæmdarinnar eða um
1,7 milljarðar eins og samgönguráð-
herra hefur upplýst.
Við munum að sjálfsögðu þar að
auki reyna að nýta hvern þann mögu-
leika sem við sjáum nothæfan til þess
að hraða framkvæmdum. Það sem
mikilvægast er tO að ná árangri í
þessu máli er, eins og ég hefi áður
sagt, samstaða þingmanna Reykjanes-
kjördæmis. - Við þurfum einnig að fá
til liðs við okkur þingmenn úr öðrum
kjördæmum landsins.
Ekki síöar en 2005
Það er sagt að sá sé eldurinn heit-
astur er á sjálfum brennur. En þótt
slys á Reykjanesbrautinni brenni
kannski heitast á Suðurnesjamönn-
um þá er það landsmanna allra að
leggja okkur liö í þessu máli. Ég hef
fulla trú á því að handhafar fjárveit-
ingarvalds séu sömu skoðunar, jafn-
vel þótt mínir pólitísku andstæðing-
ar séu, Og ég fullyrði að verði nægi-
legt fjármagn til ráðstöfunar, og fjár-
magnið er til, þá er raunhæft mark-
mið að Ijúka framkvæmdum ekki
síðar en árið 2005.
Ég get fullvissað ykkur um að þeg-
ar við Samfylkingarmenn tökum við
stjórnartaumum skal ekki standa
upp á okkur hvað varðar fram-
kvæmdahraða og fjármagn til að
ljúka við tvöfóldun Reykjanesbraut-
ar. Samfylkingin mun beita sér fyrir
því að framkvæmdum við tvöfóldun
Reykjanesbrautar verði flýtt sem
kostur er og ef það verður ákvörðun
ríkisstjórnarinnar að flýta fram-
kvæmdum munum við styðja það
með ráðum og dáð.
Sigríður Jóhannesdóttir
Fé af lítilmagnanum
sinn - að segja þeim rangt til.
Þannig beitti ríkisstjórnin vís-
vitandi blekkingum i málinu.
Á árinu 1998 fór Öryrkja-
bandalagið í mál við Trygg-
ingastofnun til að fá þetta leið-
rétt. Ríkisstjórnin hélt uppi
vörnum þótt ljóst væri að mál-
ið væri tapað hvað varðar
tímabilið til loka ársins 1998
þegar lög voru sett sem heim-
Jón Sigurgeirsson Uuðu nefnda reglugerð.
iögfræöingur _ . . _
——— Fyrning rofnar
„Nú er komið í Ijós af hverju ríkisstjórnin hélt uppi
vörnum og dró málið í gegnum tvö dómstig. Hún var
þess fullviss að kröfumar minnkuðu því meira sem
hún drœgi málið lengur vegna fyrningar. “
Ríkisstjórnin telur sið-
legt og eðlilegt að veita vís-
vitandi rangar upplýsingar
í því augnarmiði að hafa fé
af þeim sem minnst hafa í
þjóðfélaginu.
En hvemig hefur ríkis-
stjórnin veitt vísvitandi
rangar upplýsingar? í upp-
hafi stjórnarsamstarfs
Framsóknar- og Sjálfstæð-
isflokks á árinu 1995 var
sett reglugerð sem engin
lagaheimild var fyrir. Á
þessi mistök benti Öryrkjabandalagið
strax. Því voru það ekki mistök að
breyta ekki framkvæmdinni eða lög-
um þannig að lögleysu væri ekki við-
haldið. Það hátterni var vísvitandi.
Mat á gildi reglugerðarinnar var ekki
byggt á flókinni lögskýringu. Það var
einfaldlega engin lagaheimild fyrir
henni. Þetta hlaut öllum sem skoðuðu
málið að vera ljóst.
Vísvitandi blekkingar
Reglugerðin lagði þá skyldur á
herðar starfsmanna Tryggingastofn-
unnar - sem hafa það hlutverk að leið-
beina öryrkjum um lagalegan rétt
Nú er komið i ljós af hverju ríkis-
stjórnin hélt uppi vörnum og dró mál-
ið í gegnum tvö dómstig. Hún var þess
fullviss aö kröfumar minnkuðu því
meira sem hún drægi máliö lengur
vegna fyrningar. Þar að auki ætlaði
ríkisstjórnin að skammta sér eftir á
vexti á kröfuna, þannig að sá hluti
sem hún þyrfti að borga var lánaður á
hagstæðustu kjörum. Þetta stenst ekki
að mínu áliti. Fyming kröfu rofnar ef
hafin er málsókn til heimtu kröfunn-
ar eða hún viðurkennd.
Krafan viðurkennd
Ég tel að mál Öryrkjabandalagsins til
þess að fá viðurkennt með dómi ólög-
mæti nefndrar reglugerðar hafi verið
fyrsti liður í málsókn til heimtu kröf-
unnar. Annar skilningur er fáránlegur,
því elia hefðu málaferlin engan tilgang.
En segjum svo að ég hafi rangt fyrir
mér, þá verður ekki í móti mælt að
krafan var viðurkennd með dómnum
og réttaráhrif þeirrar viðurkenningar
geta ekki miðast við aðra tímasetningu
en stefnudag. Fyming var rofin á árinu
1998 og eru því aðeins fymdar kröfur
vegna hluta ársins 1994, en ekki kröfur
eldri en frá árinu 1997 eins og ríkis-
stjórnin heldur fram.
Ásetningur eða gáleysi
Ríkisstjórnin ætlar ekki að greiða
dráttarvexti á þann hiuta bóta sem
ekki voru greiddar þótt lög segðu ann-
að. Þetta stenst ekki heldur að mínu
áliti. Eins og ég hef rakið var um
ólöglegt ástand að ræða sem ríkis-
stjórnin hélt uppi af ásetningi eða
stórkostlegu gáleysi. Ef menn gera
slíkt þá eru menn skaðabótaskyldir.
Staðlaðar skaðabætur vegna peninga-
krafna eru dráttarvextir. Bótakrafan
og dráttarvextirnir eru eign kröfu-
hafa og stjórnarskrárvarin réttindi
hans og verða ekki tekin af honum
með lögum.
Niðurstaða mín er því sú að ríkis-
sjóður verði að greiða að fullu til
baka skerðingu þá sem var á bótum
til giftra öryrkja á timabilinu 1994 til
1998 ásamt fullúm dráttarvöxtum.
Önnur sjónarmið geta gilt um bætur
frá ársbyrjun 1999.
Jón Sigurgeirsson
Stjórnandstaðan hafnaði því á mánudag að frumvarp um breytingar á lögum um almannatryggingar fengi flýtimeðferð í þinginu og varð ríkisstjórnin
þvf að falla frá þeim fyrirætlunum.
Staðfest af forsetanum
Hvers vegna ekki
51 þúsund krónur?
„Það getur enginn verið uppréttur
maður á íslandi með 18.000 krónur til
eigin ráðstöfunar á mánuði, og skiptir
þá engu hvað maki hefur í tekj-
ur...Hæstiréttur segir ekki hve mikið
þarf til að fullnægja mannréttindasjónar-
miöum, svo ríkisstjórnin ætlar að
hækka töluna upp í 43.000 krónur. Þá
tölu finnur nefnd lögfræðinga. Hvers
vegna er ekki miðað við 51.000? Það er
talan sem stendur eftir þegar búið er að
skerða lífeyri einstaklings sjálíkrafa um
þriðjung þegar hann stofnar til sambúð-
ar. Þetta er spurning sem enginn svarar
lögfræðilega."
Stefán Jón Hafstein í Degi 17. janúar.
Útgjöld til vegagerðar
„Útgjöld hins opinbera vegna vega-
gerðar eru aðeins brot af því sem bíleig-
endur greiða í skatta. Þessir skattar eru
hins vegar notaðir að hluta tii að niður-
-7T ..... | greiðaóhentug-
^Þjóðviljinn ar og illa nýttar
almenningssamgöngur. Ýmsir bileigend-
ur myndu taka því fegins hendi að
greiða beint fyrir notkun á vegum með
vegatollum í stað þess að greiða skatta
á bíla og eldsneyti."
Úr Vef-Þjóöviljanum 17. janúar.
Ekki beint sjónvarpsefni
„í Deigluna í Sjón-
varpinu sl. sunnudags-
kvöld mættu til skrafs
Hrannar B. Arnarson,
form. heilbrigðisnefndar
Reykjavíkur, og Guðni
Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra...Lopinn teygð-
ist og umræðan fór út í skýringar á Evr-
ópusamningnum, reglugerðum o.s.frv.
Nokkuð það sem alls ekki er myndænt eða
er raunverulega hægt að ræða í sjónvarpi.
Þátturinn hefði algjörlega brotlent hefði
ráðherrann ekki sýnt snilldartakta í þætt-
inum, svarað öllum spurningum með leik-
rænum tilburðum, en þó með þeirri yfir-
vegun sem ráðherra sæmir.“
Siguröur Bogi Sævarsson í fjöl-
miölapistli Dags 17. janúar.

„Ég get fullvissað ykkur um, að þegar við Samfylkingarmenn tökum við stjórnar-
taumum skal ekki standa upp á okkur hvað varðar framkvœmdahraða og fjármagn
til að Ijúka við tvöföldun Reykjanessbrautar. “
Kirkja í kreppu?
Hafði gilda ástæðu
j „Stjórnarandstaö-
jÆtL an hafði gilda
B ástæðu til að veita
. ekki nauðsynleg af-
brigði til að málið
kæmist strax á dagskrá. í fyrsta
lagi er hér um frumvarp að ræða
sem mögulega gengur gegn
stjómarskrá, í öðru lagi eru
áhöld um það hvort frumvarpið
er þingtækt þar sem það virðist
ganga á svig við dóm Hæstarétt-
ar og í þriðja lagi hefur framkoma ríkis-
stjðmarinnar í málinu hingað til verið
með þeim endemum að henni veitti ekki
af kennslustund í mannlegum samskipt-
um. Þannig hefur forsætisráöherra lýst
þvi yfir í fjölmiðlum að hann vonist eftir
góðri samvinnu við stjórnarandstöðuna
Fáránleg og ræfisleg afstaða
Kolbrún
Halldórsdóttir
þingmaöur.
um málið en hann hefur ekki lyft
litla fingri til að svo megi verða.
Enginn fundur haldinn, engin
tilraun gerð til að eiga samráð.
Framkoman sem ráðherramir
hafa sýnt stjórnarandstöðunni í
málinu er algerlega sambærileg
við fyrirlitningu þá sem þeir
hafa sýnt Öryrkjabandalaginu og
Hæstarétti. Mér vitanlega hafa
ráðherrar ríkisstjórnarinnar,
sem eru dæmdir menn í þessu
máli, ekki gert neina tilraun til að eiga
samráð við lögmann Öryrkjabandalags-
ins um það hvemig þeir hafi í hyggju að
bregöast við dómnum. Slíkt er þó alsiða
þegar menn tapa máli fyrir dómi. Ríkis-
stjómin er aö þessu leytinu að uppskera
eins og hún sáir.“
„Þetta var frá-
I leitt og sýnir fyrst
'Jjspr og fremst hræðslu
f og málefnafátækt
stjórnarandstöð-
unnar enn eitt skiptið.
Hún og fulltrúar hennar
hafa verið að tjá sig um þetta
mál í fjölmiðlum frá fyrsta
degi frá því að dómur féll.
Þeir hafa ekki talið sér neitt
að vanbúnaði að hafa uppi ----------
sterkar yfirlýsingar og afdráttarlaus-
ar skoðanir og heimtuðu að þing
kæmi saman milli hátíðanna til að
ræða málin.
Núna þegar ræða átti málið efnis-
lega í kjölfar vandaðrar skýrslu sem
menn hafa haft undir höndum dög-
Einar K.
Gudfinnsson
þingmaöur.
Stöðu
máli.“
um saman til að undirbúa sig
hengist stjórnarandstaðan og
ber fyrir sig gervirök til að
komast hjá eðlilegum orða-
skiptum við stjórnarliða um
mál sem hún er að komast á
harðan flótta í.
Frá sjónarhóli lýöræðis-
legrar umræðu var þetta fá-
ránleg afstaða en fyrir rikis-
stjórnina var gott að fá fram
í dagsljósið hina ræfíslegu af-
stjómarandstöðunnar í þessu
trúa“. Undirstrikað skal að þessari
sláandi þversögn er einungis ætlað að
ná til ríkjandi félags- og/eða menning-
arlegra aðstæðna eða tilhneiginga, en
ekki til persónulegrar afstöðu eða við-
bragða einstaklinga við kreppu, áfóll-
um eða dauða.
Ekki staðbundinn vandi
Raunar mælir ekkert gegn því að
mikil trúarleg leit og jafhvel trúariðk-
un rúmist í skjóli hinnar formlegu og
í ákveðinni merkingu innantómu
kirkjuaðildar þótt hún fari þá að
mestu leyti fram utan hefðbundinna
trúfélaga. Þetta er þó ekki mat þeirra
sem standa að fyrrgreindu riti. Þar er
fremur litið svo á að hin dæmigerða
norræna afstaða felist í trúarlegu
áhuga- og afstöðuleysi þar sem marg-
ir telji að trúarbrögð almennt hafi
e.t.v. þónokkum sannleikskjama í
sér búandi þó svo að fáir ætli að þau
sannindi hafi neitt verulegt gildi í
daglegu lífi. Þá sýna höfundar bókar-
innar fram á að trúarafstaða Norður-
landabúa einkennist af sterkri af-
stæðis- og einstaklingshyggju en það
hefur löngum verið taliö einkenna ís-
lenskt trúarþel.
Það sem hér hefur verið dregið
fram færir okkur heim sanninn um
að kreppa íslensku þjóðkirkjunnar er
ekki staðbundinn vandi heldur er um
samnorræna þjóðkirkjukreppu að
ræða. í því felst að sönnu engin lausn.
Það er þó mikilvægt að staða þjóð-
kirkjunnar sé ekki skoðuð í of þröngu
ljósi, heldur borin saman við aðstæð-
ur í helstu samanburðarlöndum.
Hjalti Hugason
„Það sem hér hefur verið dregið fram fœrir okkur heim sanninn um að kreppa íslensku
þjóðkirkjunnar er ekki staðbundinn vandi heldur er um samnorrœna þjóðkirkjukreppu
að rceða. I því felst að sönnu engin lausn. “ - Frá kirkjuþingi í Háteigskirkju.
Kristnihátíðarárið er runnið í ald-
anna skaut. Mat okkar á því er með
ýmsum hætti. Bæði innan kirkju og
utan hefur þó verið látið að því
liggja að hátíðin hafi leitt í ljós að
þjóðkirkjan sé í kreppu og ugglaust
má færa gild rök fyrir þvi. Því hefur
t.d. verið haldið fram að fjöldaaðild
íslendinga að þjóðkirkjunni gefi
ranga vísbendingu um samband
kirkju og þjóðar. Þá er því jafnan
haldið fram að þorri landsmanna til-
heyri kirkjunni af gömlum vana ef
ekki þeirri vanþekkingu að þeir telji
sér það skylt.
Einnig er því haldið fram að þörf
okkar fyrir tilbreytni valdi því að
þorri þjóðarinnar kýs að gifta sig í
kirkju, lætur skíra og ferma böm sín
og loks sé vart í önnur hús að venda
þegar þegar dauðinn kveð-
ur dyra.
í víðara samhengi
Þegar meta skal þessar að-
stæður er mikilvægt að
skoða þær í víðara sam-
hengi. Því ber vel í veiði að
nýlega kom út bókin Folk-
kyrkor och religiös plural-
ism - den nordiska religiösa
modellen. Þar greinir hópur
norrænna fræðimanna trú-
araðstæður í heimalöndum
sínum. Mest ber þar á framlagi trúar-
lífsfélagsfræðinga og í flestum ritgerð-
anna er beitt tölfræðilegri aðferð. í
ritinu er ekki tekið tillit til íslands, þó
eiga niðurstöður þess vel við hérlend-
ar aðstæður. Það sem við getum fyrst
Hjalti Hugason
prófessor
og fremst lært af bókinni er
að ofangreind kreppa er
ekki séríslensk heldur á hún
hliðstæður sínar annars
staðar á Norðurlöndum.
Hið sameiginlega nor-
ræna trúarlega „módel“ sem
höfundarnir telja að sé til
staðar einkennist af að
Norðurlandabúar sýna hin-
um lútersku þjóðkirkjum
mikla samstöðu að því er að
kirkjuaðild lýtur en taka
ekki þátt í starfi þeirra, sem
og að mat Norðurlandabúa á mikil-
vægi einstakra kirkjulegra starfþátta
víkur mjög frá því sem telja má hefð-
bundinn kirkjulegan skilning. Hefur
þessum aðstæðum verið lýst með því
að þeir „tilheyri (kirkju) án þess að
S'