Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2001, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aóstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvik, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiðlun hf.
Plötugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuði 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverö 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Auðurinn ferðast víða
Hugvit og fjármagn, sem verða til á íslandi, leita út í
heim að tækifærum. Fjölþjóðlegt samkomulag Vestur-
landa er um að leggja niður fyrri höft og hömlur, svo að
mannauður og peningar geti flætt milli landa. ísland er
sem þjóðfélag þáttur í þessari deiglu markaðarins.
Öflugir háskólabæir á borð við Boston og San Francisco
í Bandarikjunum og Cambridge i Bretlandi soga til sin
frumkvöðla í nýjustu tækni og vísindum, af því að þar er
mannauðurinn, sem fyrirtæki frumkvöðlanna sækjast eft-
ir. Á slíkum svæðum eru sílikon-dalir nútímans.
Frá sjónarhóli einstakra íslendinga litur þetta út sem
tækifæri. Vegna samninga við Norðurlönd og Evrópusam-
bandið geta menn leitað að spennandi atvinnu víða um
Evrópu. Frá sjónarhóli þjóðfélagsins felst í þessu hætta á
atgervisflótta og versnandi samkeppnisstöðu þess.
Á íslenzku fjárfestingarþingi í London kom í ljós, að er-
lendir ráðgjafar vilja, að enska verði höfuðtunga íslenzkra
frumkvöðlafyrirtækja, þau stofni skrifstofu í útlöndum og
flytji helzt höfuðstöðvar sínar til staða á borð við
Cambridge, þar sem rétta andrúmsloftið sé.
Erlendir íjárfestar hika við lítt þekkt og lítil lönd og
ekki síður við tungumál, sem þeir skilja ekki. Þeim finnst
löng ferðalög til íslands vera sóun á tíma sinum. Þeir telja
sig ekki geta fylgzt nógu vel með gengi fyrirtækjanna, ef
margar slíkar hindranir eru í vegi eftirlitsins.
Við sjáum í hagtölum, að fjármagn, sem myndast á ís-
landi, hefur sumpart leitað burt. Fúlgur, sem mynduðust
við gjafakvótann í sjávarútvegi, eru horfnar á braut og
eigendurnir hafa sumpart fært sig í kjölfarið. Aðeins hluti
fjárins nýtist í fjárfestingar innanlands.
Við sjáum líka, að fjármagn, sem myndast af völdum
velgengni i rekstri hér á landi, er stundum notað til að
nýta kunnáttuna og kaupa hliðstæð fyrirtæki í erlendum
löndum. Ef vel gengur, verða fyrirtækin smám saman fjöl-
þjóðleg og höfuðstöðvarnar eru fluttar úr landi.
Tækifæri einstaklinganna geta verið áhyggjuefni ríkis-
valdsins, sem ekki getur flutt sig milli landa eins og hug-
vitið og fjármagnið. Þjóðfélagið leggur til innviði á borð
við skóla og götur, en missir síðan af hluta sínum i hagn-
aðinum, af því að tækifærin eru betri úti í heimi.
Hvert er gagnið af góðum skólum, ef hugvitið fer úr
landi? Hvert er gagnið af velgengni fyrirtækja, ef fjár-
magnið fer úr landi? Svör rikisvaldsins við slíkum spurn-
ingum hljóta sumpart að vera önnur en svör einstakling-
anna, sem taka þátt í ævintýrum umheimsins.
Opnun landamæranna er ögrun, sem þjóðfélagið þarf að
bregðast við. Getur það fundið leiðir til að sameina tiltölu-
lega lága skatta og tiltölulega góða þjónustu, svo að hug-
vit og fjármagn sogist frekar inn en út? Eru einhver eftir-
sóknarverð lífsgæði einkum í boði hér á landi?
Engin einföld svör eru við ögrun nútímans. Ljóst er þó,
að ríkisvaldið hefur ekki ráð á að nota skattfé fólks og fyr-
irtækja til gæluverkefna á borð við varðveizlu byggðar á
afskekktum stöðum, þegar hið raunverulega verkefni er
að fá fólk til að búa á íslandi, frekar en í útlöndum.
Ýmis sérstaða getur líklega falið í sér eftirsóknarverð
lífsgæði, svo sem svigrúmið í mannfáum víðernum há-
lendisins, þar sem hvergi blettar háspennulina. Einnig
þarf að afnema ýmsa fomeskju, sem gerir það að tima-
freku tollamáli að fá senda ársskýrslu frá útlöndum.
Mikilvægast er, að ríkisvaldið átti sig á, að opnun
landamæranna hefur komið þvi í harða samkeppni við
umheiminn um mannauð og peninga nútímans.
Jónas Kristjánsson

Karlaraddir vorsins
Trillur greiði
auðlindaskatt
hvarvetna á byggðu bóli með vor-
tónleikum og samkomuhúsin og fé-
lagsheimilin taka að víbra af lág-
tíðnihljóðum bassanna og ískur
rúðuskerandi hátóna tenóranna
fyllir loftið. Karlakórarnir eru
kannski þjóðlegustu eða í það
minnsta háværustu vorboðarnir.
Margir langhundar hafa verið
skrifaðir og ortir um flesta hinna
hefðbundnu vorboða, lóurnar og
stelpurnar, en minna fjallað um
vorboðagildi karlakóranna, nema
þá helst af tónleikaförum blaðanna,
mönnum á borð við Ríkarð Örn
Pálsson og Hauk Ágústsson.
Grautað í glóruleysi
En ég ætla sem sé að ræða hér
dulítið um kórsöng. Að vísu hefi ég
aldrei verið í kór og hef auðvitað
ekki hundsvit á kórsöng. En það á
ekki að breyta neinu, því ég hef það
reyndar fyrir atvinnu að skrifa um
fyrirbæri sem ég hef ekki hundsvit
á og er raunar eitt af einkennum ís-
lenskrar blaðamennsku að þurfa að
grauta í öllum mögulegum og
ómögulegm málum í stað þess að
sérhæfa sig á tilteknu sviði eins og
svo margir erlendir kollegar okkar
gera.
Þannig hef ég samið lærða pistla
um uppreiknaða afturvirkni í með-
alnyt kúa á 40% grænfóðurgjöf; rit-
að sannferðugar greinar um yfir-
gripsmikla kosti kvótakerfanna í
landbúnaði og sjávarútvegi og gert
heildarúttekt á vergri kynhegðun
íslenskra klerka með hliðsjón af
nýsamþykktum breytingum á stöðu
djákna innan norsku þjóðkirkjunn-
ar. Ég hef hvorki þekkt haus né
sporð á margvíslegu léttmeti af
þessu tagi, en hef skrifað um það
samt og því sé ég aungva meinbugi
á því að setja saman innblásinn
pistil um karlakóra.
Ásýnd kórsins
Þegar ég var 10 ára gamall hafði
ég andstyggð á kórsöng i útvarpinu
og skellti hurðum, líkt og væri ég
forystumaður í rafiðnaðarsam-
bandi, þegar kórar fóru að góla.
Mér þótti jafnvel þær stöllur Ellý
Vilhjálms og Helena Eyjólfs Ul-
skárri kostur en kórsöngur, því
auðvitað var maður allur í Bítlun-
um á þessum árum. En þetta
breyttist þegar ég var 12 ára og fór
á mína fyrstu kórtónleika, því þá
gerðist ég sjúklegur aðdáandi kóra
af öllum stærðum og gerðum til
að ræða þorskaflahámarksbáta sem
fram til þessa hafa fengið að veiða
frjálst aðrar tegundir en þorsk.
Sú mynd er gjarnan dregin upp
að smábátaeigendur séu góðir en
þeir sem gera út stærri skip séu
slæmir menn og sóðar í umgengni
við bæði hotn og fiskistofna. Þetta
er auðvitað áróður sem tryggja á að
einn útgerðarflokkur fái að njóta
frelsis umfram aðra. Allir þeir sem
starfa við fiskveiðar keppa að sama
markmiði sem er að veiða fisk og
landa honum sem verðmætustum.
Á sama hátt er það auðvitað
endemis þvæla að smábátamenn
landi sólbökuðum og hálfúldnum
fiski. Sóðar eru til jafnt á smábát-
um sem frystitogurum og ekki
hægt að alhæfa neitt um alla. Raun-
ar má leiða að því getum að smá-
bátasjómennska sé í það heila tekið
arðbærari grein þar sem þar er
sjaldnast kastað dauðum fiski svo
sem gerist á togurum. Gjarnan hef-
ur verið talað um kvótabraskarana
í gamla kvótakerfinu. Smábáta-
menn hafa margir hverjir slegið öll
met í slíku braski svo þar hallast
ekkert á.
Vandinn við tvö stjórnkerfi fisk-
veiða, þar sem hluti flotans má
veiða eins og hann getur, er einna
helst sá að slíkt fyrirkomulag elur
Gjaldið fyrir veiðiréttinn
þarf ekki að vera hátt en
aðalatriðið er að allir
greiði það sama og eigi
sömu möguleika til að
sœkja fisk í sjó. Sjálfir
hafa trillukarlar haldið
því á lofti að þeir beri að
landi besta og verðmesta
hráefnið. Þá hafa þeir
réttilega lýst því að þeir
geri út með minnstum
tilkostnaði. Það er því
ekki spurning að þeir
munu komast af í sliku
kerfi og útgerð smábáta
mun dafna.
Jóhannes
Sigurjónsson
blaðamaður
Á íslandi eru vorboðamir ljúfu
af ýmsum stærðum og gerðum og
margvíslegrar náttúru: laglegar
stúlkur í stuttbuxum; strákar með
fílapensla á eftir laglegum stúlkum
í stuttbuxum; miðaldra kallar með
málningarpensla gjóandi á ungvið-
ið og svo auðvitað þessir hefð-
bundnu vorboðar, lóan og krían og
aðrir farfuglar. Og svo má auðvitað
ekki gleyma þeim miklu og drynj-
andi vorboðum sem svo oft gleym-
ast reyndar í vorboðaumræðunni,
sem sé karlakórunum.
Það er nefnilega segin saga að
þegar ilmur vorsins leikur um vit-
in og lóa kvakar í mó, þá hefja
karlakórarnir upp raustir sínar
Reynir
Traustason
ritstjórnarfulltrúi
Málefni smábátasjómanna hafa
sett þinghald í uppnám eftir að sjó-
mannaverkfallinu lauk. Nú er tek-
ist á um það hvort fresta eigi lögum
sem setja smábáta undir kvóta.
Hatrammar deilur ríkja milli eig-
enda stærri skipa og smábátaeig-
enda um það hvort smábátasjó-
menn eigi að fá enn stærri hluta af
helstu nytjastofnum á íslandsmið-
um. Umræðan snýst um það að
landsbyggðin verði rústuð með því
að setja smábátana undir kvóta.
Ekki er þó verið að tala um alla
smábáta því stór hluti þeirra er
þegar undir kvóta. Eingöngu er um