Dagblaðið Vísir - DV - 14.07.2001, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 14. JULI 2001
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjaiti Jónsson
Ritstjórar: Jönas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dvdreif@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plötugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Jarðgöng í Reykjavík
Umferðarræsi eiga heima niðri í jörðinni eins og önnur
holræsi. Þau fækka umtalsvert vandamálunum, sem
fylgja utanáliggjandi umferðarræsum á borð við Miklu-
braut, Kringlumýrarbraut og Reykjanesbraut, er mynda
eins konar einskismannsland milli hverfa.
Aukin bortækni við jarðgöng hefur gert þau að fjár-
hagslega álitlegum kosti við skipulag umferðar í stórborg-
um. Nýjar hugmyndir skipulagsyfirvalda um að bora gat
á Skólavörðuholt, Öskjuhlið og Digranesháls eru í ánægju-
legu samræmi við þessa tækniframfor.
Með jarðgöngum undir Skólavörðuholt má tengja Sæ-
braut og Hringbraut. Með jarðgöngum undir Öskjuhlíð
má tengja Hringbraut og Hafnarfjarðarveg. Með jarðgöng-
um undir Digranesháls má tengja Hafnarfjarðarveg og
Reykjanesbraut. Allt væri þetta til þæginda.
Raunar má halda áfram á sömu braut. Væri ekki lika
góður kostur að leggja Miklubraut gegnum Háaleitið til að
losna við gatnamót Háaleitisbrautar? Og skipulagsyfir-
völd eru raunar með ágæta hugmynd um að leggja
Kringlumýrarbraut undir Miklubraut.
Umferðarholræsi eru efnahagsleg nauðsyn í stórborg-
um nútímans. Þau ein geta flutt mikinn fjölda fólks og
mikinn varning milli borgarhverfa á skjótan og viðstöðu-
lausan hátt. Þau draga líka úr menguninni, sem fylgir þvi
að koma bílum úr kyrrstöðu við umferðarljós.
Umferðarræsi eru hins vegar rúmfrek á yfirborði jarð-
ar. Slaufur við gatnamót taka mikið rými og draga úr
hlýju í yfirbragði borgar. Mannvirkin þvælast fyrir gang-
andi fólki, sem þarf að bíða lengi við gangbrautarljós og
fara yfir hverja reinina á fætur annarri.
Núverandi lausnir fyrir gangandi vegfarendur gera tak-
markað gagn. Það kostar fólk fyrirhöfn að príla upp á
göngubrýr, sem liggja yfir umferðarræsi. Og göngubraut-
ir við mislæg gatnamót ná ekki til hættulegra hliðar-
akreina, þar sem bílar eru oft á nokkurri ferð.
Með því að færa umferðarræsin niður í jörðina eru því
margar flugur slegnar í einu höggi. Við náum kostum um-
ferðarræsanna og losnum við þungbærustu galla þeirra.
Yfirborð jarðar verður skipulagslega og fagurfræðilega
betri heild. Borgin fær mýkra yfirbragð.
Fjármálin eru einföld. Jarðgöng höfuðborgarsvæðisins
eiga að hafa forgang. Þau verða svo mikið notuð, að þau
verða langsamlega arðbærasta vegagerð, sem hugsast get-
ur í landinu, hundraðfalt arðbærari en önnur jarðgöng,
sem nefnd hafa verið í fjölmiðlaumræðunni.
Jarðgöng undir Skólavörðuholt, Öskjuhlið og Digranes-
háls mynda sameiginlega einn umferðarás, sem styttir
ferðatímann milli Kvosar og Smára niður í lítinn hluta af
því, sem hann er núna. Þetta skapar nýja möguleika í al-
menningssamgöngum höfuðborgarsvæðisins.
Nýr forstjóri Strætó hefur lagt til að flutt verði hingað
erlend nýjung, sem leysir neðanjarðarlestir af hólmi á
fjárhagslega hagkvæman hátt. Það eru litlir, sjálfvirkir
rafbílar, sem ganga á gúmhjólum á eins konar teinum i
göngunum og tengja saman hverfismiðstöðvar.
Þegar miðstöðvar helztu byggðakjarna svæðisins hafa
verið tengdar með viðstöðulausum samgönguæðum, sem
að töluverðu leyti eru neðanjarðar, verður orðið einkar
fljótlegt og ódýrt að ferðast langar leiðir á svæðinu, hvort
sem er í einkabílum eða almenningsvögnum.
Umferðarholræsi í jarðgöngum undir höfuðborgarsvæð-
inu eru ein skynsamasta hugmyndin í skipulagsmálum
höfuðborgarsvæðisins um langan aldur.
Jónas Kristjánsson
DV
Frelsi fyrir svarta
Ökumaðurinn leit aftur í og horfði
blóðhlaupnum augum á farþegann.
„Það er níðst á svarta fólkinu," urraði
hann milli samanbitinna tanna og
hvítinginn í aftursætinu skrapp sam-
an í skelfíngu þess er veit að hann er
genginn í gildru. Nú var komið að
uppgjöri milli hvítra og svartra. Far-
þeginn átti að svara fyrir syndir hvita
meirihlutans og glæpi gegn svörtu
mannkyni. „Við íslendingar erum
góðir við svertingja og alla aðra sem
ofsóttir hafa verið í gegnum tíðina,"
sagði farþeginn og rödd hans titraði
örlítið þar sem hann var einn í aftur-
sæti limósínu skammt frá Houston í
Texas þar sem hvítir kraftalegir
menn tróna gjaman efst í píramída
mannflórunnar.
Hann hugsaði ákaft sitt ráð. Þeir
voru tveir í bílnum og svo virtist sem
til uppgjörs gæti dregið á hverri
stundu. Líkumar voru ökumanninum
í hag og farþeginn horfði með skelf-
ingu á hægri upphandlegg hans.
Vöðvar hans hnykluðust og farþegan-
um var fulljóst að hann hefði ekkert í
manninn að gera.
Gulir og góðir
Farþeginn hafði fengið góð ráð
áður en hann hélt af landi brott til
Bandaríkjanna. Honum var sagt að
taka aldrei nema gula leigubíla því
alls kyns fantar sætu um saklausa
ferðamenn. Hann kinkaði ákaft kolli
og stimplaði inn í minni sér að
halda sig við þá gulu. Þar sem ferð-
in lá um fjölda stórborga fylgdi
hann ráðgjöfinni. Á Kennedyflug-
velli tók hann gulan leigubíl sem
stjórnað var af sakleysislegum bíl-
stjóra sem um árabil hafði þjáðst af
heimþrá til Tyrklands. Sá tók fyrir-
fram ákveðið gjald fyrir ferðina þar
sem hann skilaði manninum af sér
á Manhattan.
Ferðalangurinn frá íslandi slamp-
aðist borg úr borg með það að leið-
arljósi að ferðast aðeins í gulum
leigubílum. Kostnaðurinn var nokk-
ur og þegar hann kom til Houston
var hann orðinn efins um að það
færi betur með pyngju hans að ferð-
ast sífellt í umræddri gerð leigubíla.
Hópur manna sem litu út fyrir að
vera leigubílstjórar stóð nokkra
metra frá honum. Þar sem hann
horfði á þá náði hann takmörkuðu
augnsambandi við tveggja metra
háan og vöðvastæltan mann með
sólgleraugu. Sá kom aðvífandi og
spurði hvort hann vantaði ekki far.
„Ertu gulur,“ spurði aðkomumaður-
inn.
Sá stóri leit í kringum sig og hálf-
hvíslaði svo. „Nei, en ég fer með þig
fyrir hálfvirði þess sem þeir gulu
taka. Farið kostar 30 dollara og ég
ek þér á limósinu en ekki einhverj-
um gulum skrjóð."
Eitt augnablik klingdi viðvörun-
arbjalla í huga verðandi farþega en
svo náði hagsýnin yflrhöndinni og
hann gerði samning um túrinn. Bíl-
stjórinn rétti honum höndina. „Ég
heiti Ike,“ sagði hann.
Svarti Texasbúinn var afskaplega
stimamjúkur þar sem hann bar
tösku farþega síns að glæsivagnin
um sem stóð kolsvartur og glans
andi með skyggða glugga á bíla
stæði flugstöðvarinnar. Hann svipti
upp afturhurðinni og farþeg-
inn sté inn í bifreiðina. Hon
um fannst hann vera sem
þjóðhöfðingi í opinberri
heimsókn í Texas.
„Bölvað bull er þetta
með gula leigu-
bíla,“ hugsaði
hann með sér þar
sem bifreiðin
rann mjúklega
af stað inn á
hraðbrautina.
„Var það ekki
Holiday Inn,“
kallaði Ike bílstjóri aftur i.
„Yes, sir,“ sagði íslendingurinn í
aftursætinu.
Nokkru síðar fann farþeginn að bif-
reiðin var komin á mikla ferð og ekið
var í stórsvigi milli annarra bíla á
hraðbrautinni. Heldur fannst honum
ökulagið skrykkjótt og værðin sem
yfir honum var vék fyrir undnm.
Hann sá hvar bílstjórinn bar hand-
arbakið upp að vitum sér og saug dug-
lega upp í nefið. Það virkaði traust-
vekjandi á farþegann. Það hlaut að
vera hægt að treysta slíkum manni.
Honum var hugsað til samferða-
manna á Islandi sem tóku í nefið.
Borgfirskir bændur og vestfirskir sjó-
menn. Allir voru þeir sómamenn.
Hann ákvað að láta sér líða vel í
Texas.
Glæsivagninn jók enn ferðina og
sveiflurnar milli akgreina gerðu orð-
ið farþeganum erfltt að halda kyrru
fyrir í dúnmjúku aftursætinu. Bíl-
stjórinn hækkaði í stereógræjunum
og reggae-tónlist var við það að hálf-
æra farþegann. Bílstjórinn leit aftur í
bílinn og tók af sér sólgleraugun og
beraði tryllingsleg augu.
„Ég þekki fallegustu kon-
urnar í borginni og veit
um besta dópið. Nefndu
óskir þínar og ég uppfylli
þær, “ sagði hann blíðum
rómi og varð í framan
eins og andi Aladd-
íns úr Þúsund og
einni nótt.
,11 li»M M» rrr:
...i iiii - *ia «»»*•»
. II..
filiil' »*»» ■
Járnbrautarbylting á íslandi
íslendinga hefur löngum dreymt
stóra drauma um jámbrautarvætt
land í líkingu við það sem gerist
hjá „alvöru" þjóðum. Þó slíkum
draumi hafi enn ekki verið hrint í
framkvæmd kann að vera styttra í
það en marga grunar. Allt veltur
það þó á þvi að hugmyndir stór-
huga manna verði ekki kæfðar án
nákvæmrar úttektar strax i fæð-
ingu.
„Púkó“ að fara í strætó
Einu kynni íslendinga af járn-
brautarlestum er gamall gufujálkur
sem dró vagna hlaðna af grjóti til
hafnargerðar við Reykjavíkurhöfn
fyrir miðja síðustu öld. Lengra hafa
jámbrautardraumar íslendinga
ekki náð, ef undan eru skildir hand-
knúnir jámbrautarvagnar á salt-
flskreitum og síldarplönum. Þeir
voru víða við lýði allt fram á sjö-
unda áratuginn. Einstaklingshyggj-
an hefur þess í stað gert ísland að
mestu bílaþjóð veraldar, þar sem
meira en annar hver íbúi landsins
á bíl. Sé minnst á almenningssam-
göngur í líkingu við það sem víðast
þekkist í stórborgum um allan
heim þá hafa þær ekki verið hátt
skrifaðar hérlendis. Notkun stræt-
isvagna hefur stöðugt farið minnk-
andi þrátt fyrir ágæta þjónustu.
Það þykir hreinlega hallærislegt og
„púkó“ að ferðast með slikum vögn-
um. Tveir til þrír bílar á heimili
þykja því sjálfsagður hlutur og
sama þótt það setji stóran hluta
þjóðarinnar í skuldaklafa sem
margir kikna undan.
Djörf hugmynd
Hugmyndir Skúla Bjarnasonar,
stjórnarformanns Strætó byggða-
samlags, hafa á ný vakið vonir járn-
brautaráhugamanna um að
kannski sé þetta eitthvað annað og
meira en fjarlægur draumur. Mikil
umræða um framtíðarstaðsetningu
innanlandsflugs og samgöngur á
milli höfuðborgarsvæðisins og
Keflavíkurflugvallar ýtti einnig af
stað umræðu um jámbrautir á ís-
landi. Svo langt fór sú umræða að í
dag er unnið af fullum krafti við
hagkvæmniathugun á þvi verkefni
á vegum Orkuveitu Reykjavíkur.
Hugmyndir Skúla lúta þó
kannski ekki beint að gerð þungra
og mikilfenglegra jámbrautarlesta
sem flestir kannast við. Heldur er
hann þar að horfa til nútímalegra
léttbyggðra sjálfvirkra lesta sem nú
ryðja sér óðum til rúms í borgum
Evrópu. Skúli telur lika að ein meg-
inástæðan fyrir slöku gengi strætis-
vagna sé hugarfarið varðandi notk-
un þeirra. Það þurfl að breyta
imyndinni og afstöðu fólks til slíkra