Dagblaðið Vísir - DV - 14.07.2001, Blaðsíða 24

24
Helgarblað
LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 2001
DV
Helgafellsnauðgunin og eftirmál hennar í helgarúttekt DV
Gífurlega mikil umrœöa hefur
oröið um nýfallinn dóm Héraös-
dóms Reykjavíkur í svokölluöu
Helgafellsmáli. Þaö er engum vafa
undirorpið aö um er aö rœöa eina
hrottafengnustu nauögun sem
heyrst hefur um hérlendis. Viöbrögö
almennings viö dómnum hafa veriö
ótrúlega sterk. Ljóst er aö almenn-
ingur sœttir sig ekki viö þaó mat
dómsins aö 3 ára fangelsi sé álitin
hœfileg refsing fyrir jafnalvarlegt
afbrot. Þá viróist það einnig skoóun
almennings að dóma í kynferöisaf-
brotamálum beri aö þyngja al-
mennt. Réttarvitund og réttlœtis-
kennd almennings er misboöiö.
Hvaö gerðist?
Þann 31. ágúst 1999 nauógaöi og
misþyrmdi Kristinn Óskarsson þá-
verandi sambýliskonu sinni, 17 ára
aö aldri. Um klukkan hálf sex aö
morgni barst lögreglu boö frá neyö-
arlínu. Lögreglumenn lögöu af staö
á vettvang og mœttu stúlkunni sem
kom fótgangandi á móti þeim.
Stúlkunni var ekið á heilsugœslu-
stöð og flutt samdœgurs á slysadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur. Þegar lög-
regla kom aftur á vettvang var
ákœrói sofandi í svefnherbergi bú-
staóarins. Samkvœmt lögreglu-
skýrslu var blóó á rúmum og veggj-
um og sýnilegt aó mikil átök höföu
átt sér staö.
Ákœröi gaf skýrslu samdœgurs
og kvaöst lítiö muna eftir atburöum
nœturinnar en taldi sig þó ekki hafa
nauögaö stúlkunni. Skoöun manns-
ins var önnur 25. apríl 2001 þegar
ákœröi var nýkominn til landsins -
eftir aö hafafariö til Svíþjóöar þar
sem hann fór huldu höfói - en þá
játaöi hann brot sín afdráttarlaust.
Þegar hann kom aftur fyrir dóm 16.
maí að ósk verjanda hans neitaöi
hann nauöguninni. Hann neitaói þó
ekki aö hafa verið valdur aó líkams-
meiöingunum sem honum voru
gefnar að sök. Framburöur hans
var því reikull, ólíkt framburöi
stúlkunnar sem þótti trúveröugur.
t vitnaskýrslu sem tekin var af
fórnarlambinu kemur fram aö maö-
urinn hafi lamiö hana með hnefum
og skóm og aö hann hafi sparkaö í
hana um allan líkama. Maöurinn
hafi þvingaö hana til kynferðis-
maka í nokkur skipti. Þegar hún
baö um að fá aö fara í sturtu henti
maóurinn henni í brennandi heita
sturtu og barði hana á meóan.
Fram kemur hjá stúlkunni aö
ákœröi hafi ekki áöur beitt hana of-
beldi og hún gat ekki skýrt hvers
vegna hún teldi hann haga sér meó
þessum hœtti.
Fftir atburöinn var manninum
veitt lögregluáminning vegna hót-
ana í garö fórnarlambsins og fjöl-
skyldu hennar.
Hríkalegt tilvik
Hjúkrunarfrœóingur á Neyöar-
móttöku sagði fyrir dómi aö áverkar
stúlkunnar heföu veriö mjög miklir,
þetta hafi verið eitt hrikalegasta til-
vik sem hún hafi séö. Ástœða var
talin til aó standa vörö yfir
stúlkunni vegna ákœröa. Þá skýröi
Ragnheiöur Indriöadóttir sálfrœó-
ingur frá því aö stúlkan hafi fengið
þrálátar martraöir eftir atvikiö.
Stúlkan dvaldi í Kvennaathvarfinu
eftir atburöinn til aö hlífa systkin-
um sínum við útliti sínu.
3 ár hæfileg refsing
1 194. gr. almennra hegningar-
laga segir að lágmarksrefsing fyrir
þaö að þröngva manni til kynferðis-
maka sé 1 árs fangelsi en allt aö 16
ára fangelsi. Ljóst er því aö þaö er
hœgt aó dœma menn til mun þyngri
refsinga. Á hitt ber þó að líta að
dómar í nauðgunarmálum eru alla
jafna ekki þyngri en 4 ár. Þaö er
taliö réttaröryggisjónarmiö aö
menn fái svipaöa dóma fyrir sam-
bœrileg afbrot og því teldist þaö
óeölilegt aö dœma einn mann til
lengri fangelsisvistar en venja er.
Fordœmi og dómvenja geta því
bundið hendur dómstóla.
í dóminum segir orörétt: „Til
refsiþyngingar ber aö líta til þess að
atlaga ákœróa var mjög hrottafeng-
in, stóð lengi yfir og taldi brotaþoli
sig um tíma í lífshœttu. Aö mati
dómsins eru engin atriði fram kom-
in sem viröa beri ákœröa til máls-
bóta. “
Athygli vekur þó aö dómurinn
virðist ekki telja sjálfa líkamsárás-
ina alvarlega og er ákœröi sakfelld-
ur fyrir líkamsárás sem varðar viö
217. gr. hegningarlaga en ekki fyrir
líkamsárás samkvœmt 218. gr. en
undir þá grein heyra alvarlegri lik-
amsárásir. Hámarksrefsing fyrir
líkamsárás samkvœmt 217. gr. er 1
ársfangelsi. Brot gegn 218. gr. varö-
ar hins vegar vió fangelsi allt að 3
árum og allt aö 16 árum ef stórfellt
líkams- eða heilsutjón hlýst af brot-
inu eöa ef aöferöin sem beitt var
telst sérlega hœttuleg.
Máliö fer innan tíöar fer Hæsta-
rétt sem kveður upp lokadóm í mál-
inu.
-þor
Geröi mér vonir
um þyngri dóm
- segir réttargæslumaður fórnarlambsins
Steinunn Guöbjartsdóttir er
réttargæslumaður fórnarlambsins
í hinu svokallaða Helgafellsmáli.
Hún segist hafa orðið fyrir von-
brigðum meö dóm Héraðsdóms
Reykjavíkur.
„Um helmingur þeirra nauðg-
unarmála sem koma til kasta
Neyðarmóttökunnar eru kærð til
lögreglu. Af þeim málum sem eru
kærð þá enda um það bil 30% með
sakfellingu. Almennt séö finnst
mér dómar í kynferðisbrotamál-
um vera of vægir. Þá finnst mér
bætur sem fórnarlömbum eru
dæmdar vera of lágar,“ segir
Steinunn.
Fókk mllljón í bætur
Steinunn lagði fram skaðabóta-
kröfu fyrir hönd brotaþolans.
Upphæð kröfunnar var tvær millj-
ónir auk dráttarvaxta. Krafan var
studd með þeim rökum að fórnar-
lambið hefði átt í verulegum and-
legum erfiðleikum á meðan á
nauðguninni stóð og á eftir. Hún
muni að öllum líkindum þurfa á
sérfræðihjálp að halda næstu ár,
ef ekki alla ævi. Dómurinn tók
undir að atburðurinn hefði verið
stúlkunni þungbær en taldi þó
hæfilegar miskabætur henni til
handa eina milljón króna.
„Að mínu mati er nauðsynlegt
að senda skýr skilaboð út i þjóðfé-
lagið í þessum málaflokki. Það
gerum við ekki öðruvísi en að
þyngja þessa dóma og hækka bæt-
ur til þolenda þessara afbrota."
Fram kemur í dóminum að það
sé mat dómsins að engin atriði
séu fram komin sem viröa beri
ákærða til málsbóta. Engu að síð-
ur var ákærði, Kristinn Óskars-
son, sem kunnugt er dæmdur til
þriggja ára fangelsisvistar, þrátt
fyrir að hegningarlög heimili allt
að 16 ára fangelsi fyrir það að
þröngva manni til samræðis.
Bjóst þú við þessari niðurstöðu
héraðsdóms?
„Ég gerði mér vonir um þyngri
dóm.“
Hvað finnst þér vera til ráða,
kæmi að þínu mati til greina að
hækka lágmarksrefsingu við
nauðgun?
„Refsiramminn í þessum mála-
flpkki býður upp á að refsing sé
þyngd. Þessi mál eru þó þannig
að meta þarf hvert einstakt tilvik
og að því leytinu til gæti reynst
varasamt að fara þá leið. Það er
ekki hægt að alhæfa um það að sú
aðferð sé sú rétta."
Hvernig heldur þú að niður-
staða Hæstaréttar verði?
„Ég vonast til að Hæstiréttur
leiðrétti þennan dóm og bind
miklar vonir við að svo verði,“
segir Steinunn og segist aðspurð
geta trúað því aö þau viðbrögð
sem orðið hafa í samfélaginu við
dómnum geti haft áhrif á niður-
stöðu Hæstaréttar.
-þor