Dagblaðið Vísir - DV - 11.06.2003, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIR MIÐVIKUDAGUR 11.JÚNl2003
Heimsljós
Umsjón: OddurÓlafsson
Netfang: oddur@dv.is
Sími: 550 5811
Bráðalungnabólgan, sem tal-
in er eiga upptök sín í Suður-
Kína og hefur orðið vart í
flestum heimshlutum, hefur
mun meiri efnahagsáhrif en
heilsufarsleg.
Það sem einkum er ógnvekjandi
við þessa áður óþekktu inflúensu-
tegund er að engin lyf hafa fundist
gegn henni eða bóluefni. Fjöldi
sýktra er ekki hár, að minnsta kosti
samkvæmt opinberum skýrslum,
og dánartíðni er talin vera um 6% af
þeim sem taka veikina en hennar
hefur orðið vart í 30 löndum. Samt
leggur Alþjóða heilbrigðisstofnun-
in mikla áherslu á að stöðva út-
breiðsluna og heilu borgirnar eru
settar í eins konar sóttkví þegar
fjöldi sýkra og látinna fer yfir
ákveðið mark. Eitt af því sem vekur
ótta við þessa áður óþekktu inflú-
ensu er hve hart hún leikur starfs-
fólk heilbrigðisstofnana sem smit-
ast auðveldlega af sjúklingum sem
lagðir eru inn á sjúkrahús.
Inflúensufaraldrar hafa löngum
átt upptök sfn í Suður-Kína og
breiðst þaðan út um veröldina, iðu-
lega gegnum Hong Kong, þar sem
kjúklingaflensa kemur upp aftur og
aftur. Fyrir rúmu hálfu ári greindist
ný tegund flensu á svæðinu. Til
hægðarauka er hún kölluð
bráðalungnabólga á íslensku.
Ástæðan fyrir því hve sóttkveikj-
ur vakna til lífsins þarna er síaukin
kjúklinga- og aliandarækt og hent-
ugt loftslag og hreinlætisaðstaða til
að örverur þrífist og dafni. Nálægð-
in við Hong Kong og alþjóðavæð-
inguna örvar útbreiðsluna.
Kínverskum yftrvöldum er legið
á hálsi fyrir að hafa ekki viður-
kennt nýju flensuna fyrr og gert
ráðstafanir til að hefta útbreiðsl-
una. Þau eru líka grunuð um að
Hræðslan við nýju og
ólæknanlegu flensuna
hefur margföldunar-
áhrifá viðskipta- og
efnahagslíf sem er í
engu skynsamlegu hlut-
falli við heilsufarslega
hættu sem kann að
stafa af sjúkdómnum.
leyna raunverulegum fjölda sýktra
og látinna. Það var ítalskur læknir,
sem starfaði í sjúkrahúsi í Hanoi á
vegum Alþjóða heilbrigðistofnun-
arinnar, sem fyrstur greindi sjúk-
dóminn og gaf út tilkynningu um
hve alvarlegur hann er. Doktor
Carlo Urbani galt fyrir með lífi
sínu því hann sýktist sjálfur og
enginn kunni nein ráð til að lækna
hann.
I Guangzhou, sem er miðstöð
verslunar í sunnanverðu ríkinu, eru
hótelin auð, líka þau sem áður
hýstu Vesturlandahjón sem eyddu
þar fyrstu dögunum með nýætt-
leiddum börnum sínum sem mikið
framboð er af í Kína, það er að segja
stúlkubörnum. Þar sem viðskiptin
voru hvað fjörugust kynntust litlu
kínversku stúlkurnar fyrst vest-
rænni menningu. Hótelstjórar gáfu
þeim hárprúðar ljóskur í líki Bar-
bie-dúkkna.
Nú liggja birgðirnar óhreyfðar
þvf um stundarsakir er tekið fyrir
ættleiðingu barna frá Suður-Kína.
En það er fleira sem verður stöðn-
un að bráð. Efnahagslegur upp-
gangur hægir mjög á sér og mest
þar sem hann var örastur áður, eða
í Kína og nokkrum nálægum ríkj-
um. Alþjóðlegir viðskiptajöfrar
klóra sér í höfðinu og velta fyrir sér
lögmálum faraldsfræðinnar,
hvernig smitsjúkdómar breiðast út
og hvaða áhrif þeir hafa á viðskipti
og efnahag.
Hvert áfallið af öðru
Heimsviðskiptin hafa orðið fyrir
hverju áfallinu af öðru á síðustu
árum. Árásirnar 11. september
2001, olíuverðshækkun og stríð í
Irak og óttinn við hermdarverk
magnast stig af stigi og svo bætist
óviðráðanlegur smitsjúkdómur við
sem rakinn er til eins mesta upp-
gangssvæðis alþjóðavæðingarinn-
ar. Áætlanir og framtíðarspár
bregðast, hlutabréfamarkaðir lenda
í vaggi og veltu og helstu gjaldmiðl-
ar steypast um í ólgusjó óvissunnar.
Fólk á Vesturlöndum
telurþað til mannrétt-
inda að það sé verndað
fyrir sjúkdómafaraldri
og að það sé skylda yf-
irvalda að sjá sýktum
fyrir lækningu.
Áður líflegar samgöngur milli
landa og heimsálfa eru varla svipur
hjá sjón. Flugferðum til og frá aust-
anverðri Asíu fækkar verulega og
hótel standa tóm og verulega dreg-
ur úr öllum viðskiptum. Hræðslan
við nýju og ólæknanlegu flensuna
hefur margföldunaráhrif á við-
skipta- og efnahagslíf, sem er í engu
skynsamlegu hlutfalli við heilsu-
farslega hættu sem kann að stafa af
sjúkdómnum. En fólk á Vesturlönd-
um telur það til mannréttinda að
það sé verndað fyrir sjúkdómafar-
aldri og að það sé skylda yfirvalda
að sjá sýktum fyrir lækningu.
Kröfumar um útrýmingu eyðni
em skýrt dæmi um þann hugsunar-
hátt og er talið að naum opinber
fjárframlög komi í veg fyrir að fund-
ið sé bóluefni gegn þeim vágesti.
Hvort alþjóðlegt átak dugir til að
stöðva ffekari útbreiðslu bráða-
lungnabólgunnar er enn óvíst. Hitt
er vitað að tekist hefur að einangra
sýkt svæði þar sem ebólaveiran hef-
ur gert mikinn usla, en hún er
bráðsmitandi, lífshættuleg og verst
af öllu; ólæknandi. Það fer hrollur
um þá sem til þekkja af tilhugsun-
inni einni um að sýktur maður af
ebóla setjist upp í flugvél á alþjóða-
leiðum.
Þótt ekki sé gert lítið úr heilsu-
farslegum áhrifum bráðalungna-
bólgunnar em áhrifin á efnahags-
lífð mun alvarlegri, að minnsta
kosti á viðskiptasíðum blaða sem
taka sig alvarlega. Það kemur fram í
viðbrögðum neytenda, starfs-
mannahaldi fyrirtækja, fjárfesta og
ferðamannabransinn raskast vem-
lega. Þetta á við um heimsviðskipt-
in í heild en verst kemur ástandið
niður á uppgangssvæðum í austan-
verðri Asíu.
Nýtingarhlutfall hótela í Hong
Kong er 10% en er 85% í eðlilegu ár-
ferði. I borgum eins og Peking og
Toronto, þar sem nokkrir hafa látist
úr bráðalungnabólgu, hefur ráð-
stefnum og íþróttaviðburðum verið
aflýst með tilheyrandi röskun við-
skiptalífsins.