Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2003, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003 FRÉTTIR 11
MYNDRÖÐ SEM SEINT GLEYMIST: Að morgni 11. september 2001 flaug farþegaþota inni í nyrðri turn Miðstöðvar heimsviðskiptanna í New York. Sjö mínútum síðar var annarri farþegaþotu flogið á syðri turninn og efri hæðir bygging-
anna, sem gnæfðu yfir aðra skýjakljúfa á Manhattan, stóðu í Ijósum logum. Á þessum myndum sést aðdragandi síðari árásarinnar og hvernig vélin, fullsetin farþegum og með fulla tanka af eldsneyti, sprakk inni í byggingunni. Klukku-
stund síðar hrundi syðri turninn til grunna og hálftíma eftir það hrundi nyrðri turninn. Þarfórust 2.792 manns - starfsfólk í byggingunum, slökkviliðsmenn og björgunarmenn auk þeirra sem í þotunum voru. í árásunum áTvíburaturn-
ana og Pentagon, ásamt þeim sem voru í flugvélinni sem hrapaði í Pennsylvaníu, létust á fjórða þúsund manns á þessum fagra haustmorgni.
fór trúðu menn vart sínum eigin
augum en ljóst var að gangur sög-
unnar var að taka skyndilegum
breytingum og að heimurinn yrði
ekki samur eftir.
í Bandaríkjunum ríkti hernaðar-
ástand. Gjörvallur herinn var í
stríðsstellingum og hafði slíkt ekki
gerst síðan í borgarastyrjöldinni
sem lauk 1865. Frá þeim tíma hafði
ekki verið barist á bandarískri
grund, þótt landsmenn hefðu átt í
miklum styrjöldum fjarri ættjörð-
inni, og hafði Bandaríkjamönnum
aldrei staðið hætta af yfirvofandi
árás ef undan er skilið ógnarjafn-
vægið sem kallað var kalda stríðið.
Þegar Japanir réðust á á Pearl
Harbor var það fyrst og fremst árás
á herflotann sem lá þar í höfn. Þá
voru Hawaiieyjar ekki orðnar hluti
af Bandaríkjunum heldur nokkurs
konar verndarsvæði.
Að jafna stærstu og mestu bygg-
ingar á Manhattan við jörðu með
því að beita farþegaflugvélum sem
kraftmiklum eldflaugum var ótrú-
leg hernaðaraðgerð og árásin á
Pentagon ekki síður. En hver var
óvinurinn? Það er vandamál sem
risaveldið er enn að ráða fram úr,
réttum tveim árum eftir örlagadag-
inn 11. september 2001.
Sé haldið áfram að rekja atburða-
rásina daginn sem enginn Banda-
ríkjamaður getur né vill gleyma þá
gerðist það næst að klukkan 12.39
flutti forsetinn annað ávarp sitt og
lofaði að hinir seku yrðu eltir upp
og refsað. Um morguninn og fram
yfir hádegið var hann á flugi milli
herstöðva vítt og breitt um landið
en ferðum hans var haldið leynd-
um og ekki þótti óhætt að hann
færi til höfuðborgarinnar eins og á
stóð en herlög giltu þá í Was-
hington.
Fimm orrustuskip og tvö flug-
vélamóðurskip voru úti fyrir aust-
urströndinni og var þeim ætlað að
verja New York og Washington og
umhverfi þeirra borga fyrir frekari
árásum.
Klukkan 4.30 var flogið með Bush
forseta áleiðis til Washington og
farið með hann í Hvíta húsið.
Þegar klukkan var orðin 15.20
hrundi 47 hæða bygging sem til-
heyrði Miðstöð heimsverslunarinar
og stóð við hliðina á turnunum sem
þá voru ekki annað en saman-
þjappaðar hrúgur með nær þrjú
þúsund líkum.
Um kvöldið klukkan 8.30 flutti
Bush forseti sjónvarpsávarp sem
beðið var með eftirvæntingu heima
og heiman. Þar hótaði hann því að
Bandaríkin myndu beita afli sínu
gegn hryðjuverkamönnunum sem
unnið höfðu þjóðinni þetta mikla
tjón og gegn öllum þeim sem skytu
skjólshúsi yfir þá og þeirra líka.
Stríðsyfirlýsing
Sé haldið áfram að rekja atburða-
rásina þá var ljóst þann 12. septem-
ber að þúsundir höfðu farist í árás-
unum, í byggingunum í New York
og Washington, farþegar og áhafnir
flugvélanna sem rænt var og svo
sjálfsmorðingjarnir sem stýrðu að-
gerðum. Enn var lítið vitað um þá
sem þar voru að verki en fyrstu
rannsóknir leiddu í ljós að það voru
ofstækismenn sem lutu stjórn
skipuleggendja í arabaheiminum.
Bush forseti lýsti því yfir að litið
væri á hermdarverkin sem stríðs-
aðgerð og fór fram á að þingið veitti
20 milljörðum dollara í að endur-
reisa byggingarnar.
Næsta dag hét forsetinn því að
leiða veröldina til sigurs á hryðu-
verkaöflunum og gaf út fyrstu
stríðsyfirlýsingu 21. aldarinnar.
Colin Powell utanríkisráðherra
upplýsti að Osama bin Laden væri
óvinur Bandaríkjanna númer eitt
og fyrsta skotmarkið en baráttan
yrði viðvarandi og sigur myndi ekki
vinnast í einni orrustu.
Nú komst stríðsundirbúningur í
fullan gang og var hernum gefin
heimild til að kalla út 50 þúsund
varaliða. Dómsmálaráðuneytið gaf
upp nöfn 19 hryðjuverkamanna
sem áttu hlut að flugránunum og
árásunum tveim dögum eftir að
þær voru gerðar.
í New York deila menn
um hvað eigi að koma í
stað bygginganna
miklu sem hýstu Mið-
stöð heimsviðskipta en
þar verður reist til
minningar mikil bygg-
ing ásamt öðrum minn-
ismerkjum sem enn er
ekki búið að ákveða
hver verði.
15. september lofaði Bush forseti
þjóð sinni að herinn myndi leita
uppi hryðjuverkamenn sem ógn-
uðu henni, hvar sem þeir reyndu
að felast, og binda enda á villi-
mannlegt hátterni þeirra. Utanrík-
isráðuneytið varaði ríkisstjórnir við
því að þær yrðu einangraðar ef
grunur léki á um að hermdarverka-
menn nytu skjóls í löndum þeirra.
Pakistan hét Bandaríkjunum full-
um stuðningi ef_ ráðist yrði á
Afganistan. Sendinefnd frá Pakist-
an fór á fund talibanastjórnarinnar
í grannríkinu og bar þau skilaboð
að ef Osama bin Laden yrði ekki
framseldur skilyrðislaust mætti bú-
ast við stórfelldri innrás í landið.
Þann 17. september tilkynnti for-
ingi talibana að stórráð múslímskra
klerka myndi ákveða hvort bin
Laden skyldi framseldur eða ekki.
Foringjar talibana lýstu yfir heilögu
stríði á hendur Bandarflcjunum og
hétu á alla múslíma að bregðast vel
við þeirri herhvöt. Bandarfkjafor-
seti hét á allar vinveittar þjóðir að
standa þétt að baki sér og taka virk-
an þátt í baráttunni við hermdar-
verkasamtök og þau ríki sem veittu
hryðuverkamönnum hæli.
Heitstrengingar og hótanir
Á morgun, 11. september, eru
rétt tvö ár liðin síðan Bandaríkja-
menn máttu þola mestu árásir á
land sitt síðan þeir börðust til sjálf-
stæðis fyrir röskum tveim öldum.
Þeir hafa svarað með því að gera
innrásir í tvö lönd múslíma og lagt
þau undir sig. Heima fyrir hafa allar
varnir verið efldar og eftirlit og leit
að hryðjuvekamönnum hert mjög
en þeir tveir einstaklingar sem
stjórnin í Washington telur bera
höfuðábyrgð á starfsemi hryðju-
verkasamtakanna sem stóðu að
baki árásunum ganga enn lausir.
Gífurlegar fjárupphæðir hafa verið
lagðar til höfuðs þeim Osama bin
Laden og Saddam Hussein en án
árangurs. Öflugasta herveldi heims
fyrr og síðar hefur látið
sprengjuregn dynja á fjöllum og
höllum til að granda þessum ein-
staklingum en þeir storka örlögun-
um og Washington með því að þylja
bölbænir í fjölmiðla og biðja Bush
og allt hans lið hvergi að þrífast.
Djúpstæður ágreiningur hefur
orðið milli NATO-ríkja vegna hern-
aðaraðgerða Bandaríkjamana og
Breta í írak og Rússar og Kínverjar
eru lítið hrifnir af stríðsrekstrinum í
Asíuríkjum. Stríðið gegn hermdar-
verkamönnum er farið að hafa
veruleg áhrif á efnahag og ríkisfjár-
mál BNA og flestar áætlanir eru að
ganga úr skorðum.
í New York deila menn um hvað
eigi að koma í stað bygginganna
miklu sem hýstu Miðstöð heims-
viðskipta en þar verður reist til
minningar mikil bygging ásamt
öðrum minnismerkjum sem enn er
ekki búið að ákveða hver verði.
Á morgun munu áhrifamenn í
bandarískum stjórnmálum stíga á
stokk og strengja heit um áfram-
haldandi baráttu við hryðjuverka-
menn og verða öll meðul leyfð í því
stríði. Leiðtogar öflugustu hryðu-
verkasamtakanna hóta því aftur á
móti að árásimar á Bandaríkin
muni enn harðna og hafa á orði að
þær verði svo stórfelldar að 11.
september 2001 muni gleymast í
samanburði við þær.
Hver sem framvindan verður er
ljóst að hermdarverkaárásir á bygg-
ingar sem teljast til þjóðartákna öfl-
ugasta efnahags- og herveldis sem
ríkt hefur í veröldinni hafa haft og
eiga eftir að hafa meiri áhrif en flest
það sem segja má að hafi brotið
blað í heimssögunni og er kannski
helst að líkja því við morðin í Sara-
jevo 1914, sem hmndu fyrri heims-
styrjöldinni af stað, og kjarnorku-
sprengiárásinni miklu á Hiroshima
1945 sem batt enda á mestu heljar-
átök 20. aldar. Hver örlög þjóða á
21. öld verða getur ráðist af því
hvernig tekst að standa við þau heit
sem strengd vom 11. september á
fyrsta ári nýrrar aldar.
HETJUR AÐ VERKI: Prestur slökkviliðs New York borgar borinn frá logandi byggingum Miðstöðvar heimsviðskipta. Séra Judge var að
þjónusta særða og biðja fyrir látnum þegar hann varð fyrir hrynjandi hlutum úr byggingunni. Hann lést áður en tókst að koma honum á
sjúkrahús. Fjöldi bruna- og slökkviliðsmanna fórst þegar byggingarnar hrundu saman.