Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2003, Blaðsíða 18

=1
18 MENNING MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003
Menning
Leikhús • Bókmenntir ■ Myndlist ■ Tónlist ■ Dans
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Netfang: silja@dv.is
Síml: 550 5807
Skáld mánaðarins
BÓKMENNTIR: Jón Helgason
(1899-1986) verður fyrsta Skáld
mánaðarins í bókasal Þjóð-
menningarhússins í vetur. Þar
verða til sýnis nokkur verk með
Ijóðum Jóns og þýðingum og
sýnishorn af störfum hans sem
fræðimanns. Ljósmyndir frá lífi
hans og starfi prýða sýning-
una. Við opnun sýningarinnar á
morgun kl. 17 segirögmundur
Helgason, forstöðumaður
handritadeildar Landsbóka-
safns (slands - Háskólabóka-
safns, frá kynnum sínum af
Jóni, fulltrúi Skólavefsins kynn-
ir efni um og eftir Jón á heima-
síðunni skolavefurinn.is. Allir
velkomnir. Sýningin stendur til
7. október og efnt verður til
fyrirlestra og upplestra í
tengslum við hana.
Stuttmyndakvöld
BÍÓ: (kvöld kl. 20 er fýrsta
kvöldið í nýrri haust- og vetrar-
dagskrá Lundabíós í Norræna
húsinu. Þá verða kynntar stutt-
myndir alls staðar að úr heim-
inum. Einnig verður sérstök
sýning á klassískri kvikmynd í
fullri lengd frá 7. áratugnum.
Frekari upplýsingar er að finna
á vefsíðunni www.lunda-
bio.com.
Hvarlágu mörkin?
TÓNLISTARGAGNRÝNI
Jónas Sen
Á föstudaginn var tók DV viðtal við þá
Kristin Sigmundsson söngvara og Jónas
Ingimundarson píanóleikara vegna íyrir-
hugaðra tónleika þeirra í Salnum í Kópa-
vogi. Kristinn sagði þar að fyrri hluti efnis-
skrárinnar, Söngvasveigur op. 39 eftir Ro-
bert Schumann, væri „einhverskonar eirð-
arleysis-, taugaveiklunar- og geðsveiflumús-
ík“, en síðari hlutinn, Kernerljóðin op. 35
eftir sama tónskáld, enduðu í svartasta
þunglyndi.
Þessar mildu geðsveiflur eru einkennandi
fyrir tónlist Schumanns, enda þarf túlkandi
tónlistar hans stundum að sleppa gersam-
lega fram af sér beislinu. í einu píanóverki
hefur Schumann gefið flytjandanum þau
fyrirmæli að hann eigi að spila eins hratt og
mögulegt er, en nokkru sfðar stendur „enn-
þá hraðar"!
En tilfinningarnar eru óheftar
og vissulega upplifði maður
allt litróf þeirra á tónleikum
Kristins og Jónasar á sunnu-
dagskvöldið.
Eins og margir vita þjáðist Schumann af
geðsjúkdómi og í fyrrnefndu viðtali kemur
fram að það hafl að öllum líkindum verið
vegna sárasóttar. Ef marka má prófessor f
geðlækningum við Kaliforníuháskóla, Peter
F. Ostwald, sem hefur skrifað ævisögu tón-
skáldsins, Schumann: Music and Madness,
er þetta ekki alveg rétt. Ostwald segir að ekki
séu neinar vísbendingar um að Schumann
hafi þjáðst af sárasótt, hins vegar hafi hann
borið öll merki geðhvarfasýki, sem einkenn-
ist af gríðarlegum geðsveiflum.
Taka verður fram að sjúkleiki Schumanns
kom ekki niður á gæðum tónlistar hans,
nema kannski í lokin. En tilfmningarnar eru
óheftar og vissulega upplifði maður allt lit-
róf þeirra á tónleikum Kristins og Jónasar á
sunnudagskvöldið. Hástemmd túlkunin var
bæði þróttmikil og viðkvæm, Kristinn, með
sína dýrðarrödd, þétta, kraftmikla, en um
leið hlýja og tæra, söng einstaklega vel, túlk-
un hans svo sannfærandi að maður gat ekki
annað en hrifist með. Enga einustu misfellu
var þar að heyra, röddin var ávallt fókuseruð
BRÆÐUR í SÖNG: Hástemmd túlkunin var bæöi þróttmikil og viökvæm.
hvort sem hann söng sterkt eða veikt. Leik-
rænir tilburðir voru líka sannfærandi, mað-
ur þurfti ekki einu sinni að fylgjast með text-
anum í tónleikaskránni; það var nóg að
horfa bara framan í söngvarann til að vita
nákvæmlega um hvað hann var að syngja.
Samt var þar hvergi vottur af tilgerð.
Ekki var Jónas síðri; hver tónn, hver hend-
ing var úthugsuð og hljómfögur, og ég er
viss um að margur píanóleikari meðal
áheyrenda hefur öfundað hann af
fmgramýktinni. Steinwayflygill Salarins er
fyrirtakshljóðfæri, en hljómur hans er
kannski í „svalari" kantinum, og sumir með-
leikarar þar draga sönginn niður fremur en
hitt. Jónas hins vegar galdraði fram hvern
dásemdarhljóminn á fætur öðrum úr píanó-
inu og leikur hans studdi svo vel sönginn að
ekki er hægt að gera betur.
Stundum vissi maður varla hvar mörkin
lágu á milli söngs og slaghörpu, og slíkt
samræmi verður varla til á einni nóttu. Enda
hafa þeir Kristinn og Jónas „sungið lengi
saman“ eins og þeir hafa sjálfir orðað það.
Ekki er oft að maður hallar sér bara aftur í
sætinu á tónleikum, lokar augunum og gef-
ur sig sæluvímu á vald en það gerðist núna.
Þetta voru einhverjir bestu ljóðatónleikar
sem ég hef farið á, bæði söngvari og píanó-
leikari svo innblásnir að maður gersamlega
gleymdi stund og stað. Vonandi verður
meira um svona í Salnum í vetur.
Tónleikarnir verða endurteknir miðvikudagskvöldið
17. september kl. 20 vegna þess hve margir urðu frá
að hverfa á sunnudaginn. Miðasala er þegar hafin.
Nóbelsskáld situr fyrir svörum
José Saramago.
[ hádeginu á morgun verður einn af há-
punktum Bókmenntahátíðar í Reykja-
vík þegar Torfi Tulinius ræðir við
nóbelsskáldið José Saramago í Nor-
ræna húsinu. Samtalið hefst kl. 12 og
fer fram á frönsku en verður túlkað á ís-
lensku jafnóðum.
José Saramago er fæddur 1922 í bænum
Azinhaga, rétt fyrir utan Lissabon í Portúgal.
Hann gaf út sína fyrstu bók, Syndarinnar
land, 1947 en missti móðinn og tók ekki upp
þráðinn að nýju fýrr en 1966 með ljóðasafn-
inu Möguleg ljóð. Hann fékkst jafnframt við
þýðingar, útgáfustörf og ritstjóm. Saramago
vakti fyrst verulega athygli 1982 með skáld-
sögunni Baltasar og Blimunda, þá sextugur
að aldri, og í framhaldi af því gaf hann út
hverja skáldsöguna á fætur annarri.
Skáldsagan Blinda kom út árið 2000 hjá
Vöku-Helgafelli og er eina saga Saramago á
íslensku enn sem komið er. Hann hlaut bók-
menntaverðlaun Nóbels 1998.
Glæpur og refsing
Pallborðsumræðurnar í Norræna húsinu
á morgun kl. 15 eru um glæp og refsingu
enda eru nokkrir frábærir spennusagnahöf-
undar á hátíðinni. Þar fer fyrstur Svíinn
Henning Mankell sem þekktur er hér á landi
fyrir fáeinar æðislegar sögur í þýðingu, til
dæmis Hvítu Ijónynjuna, og fyrir bráðgóða
sjónvarpsþætti sem gerðir hafa verið eftir
sögum hans. Einnig tekur Rússinn Boris Ak-
unin þátt í samræðunum en tvær af hans
vinsælu sögum hafa verið þýddar á íslensku,
Kúbverjinn José Carlos Somoza, höfundur
Skuggaleikja sem hlaut Gullna rýtinginn,
virtustu glæpasagnaverðlaun heims, í fyrra,
ogÁrni okkar Þórarinsson. Umræðum stýrir
glæpasagnasérffæðingurinn Katrín Jakobs-
dóttir.
Á bókmenntakvöldi annað kvöld kl. 20 í
Iðnó lesa sænsk-finnski höfundurinn Mika-
el Niemi, höfundur hinnar frábæru bókar
Rokkað í Viitula, Vestur-fslendingurinn Bill
Holm, finnski höfundurinn Arto Paasilinna
en eftir hann hafa komið á íslensku Ár hér-
ans og Dýrðlegt fjöldasjálfsmorð sem er ein
vinsælasta bók síðari tíma í Finnlandi og ný-
útkomin hjá okkur, Huldar BreiðQörð og
José Saramago.
Einnig minnum við á upplesturinn í kvöld
í Iðnó þar sem þau lesa Jan Sonnergaard,
José Carios Somoza, Andri Snær Magnason,
Nicholas Shakespeare og Judith Hermann.