Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2003, Qupperneq 24

24 UIVB.HA MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003
Tilvera
Fáík ■ Helmílið ■ Dsegradvöl
Netfang: tilvera@dv.is
Sími: 550 5813 • 550 5810
Ellen gat ekki setið á strák sínum
KRAFTAKERLING: Splunkunýr
spjallþáttur hinnar laufléttu
Ellen DeGeneres hóf göngu
sína á mánudaginn og var
fyrsti gestur þáttarins
Hollywood-gellan Jennifer
Aniston, eiginkona Brads Pitts.
Ellen gat ekki setið á strák
sínum og skoraði á Jennfer í
þumalglímu eftir að hafa gefið
henni vindlingaskammtara í
asnalíki þar sem vindlingarnir
koma út um afturendann á
asnanum.
Auðvitað vann kraftakerlingin
Ellen sigur í glímunni en
Jennifer hafði lagt undir par af
dýrindis olnbogaháum
skrauthönskum sem Ellen
hyggst bjóða upp til góðgerð-
armála.
Jennifer sagði þetta góð skipti
og að hún ætlaði að gefa
karlinum sín asnann. „Hann
verður örugglega ánægður
með hann," sagði Jennifer.
Ellen hefur ráðið teiknara til
þess að teikna skrípamyndir af
þeim sem koma fram í
þættinum hennar og afhenti
hún Jennifer fyrsta eintakið í
lok þáttarins.
Á SKÖGUM: Kennslan fer fram í gömlu skólahúsi á þessu gamla menntasetri. Verði
þátttakan mikil um næstu helgi verður hugsanlega annað námskeið um þar næstu
helgi.
Á Ökrum undir Eyjafjöllum
bylgjast fullvaxinn hör í
blænum. Eigendur hans eru
meðal annarra hjónin Ingi-
björg Styrgerður Haralds-
dóttir og Smári Ólason sem
hófu ræktuna fyrst manna.
Um næstu helgi heldur Heim-
ilisiðnaðarskólinn námskeið
á Skógum þar sem þau hjón
miðla af reynslu sinni í rækt-
un hörs, verkun og vinnslu.
Ingibjörg er myndlistarkona og
eftir að hafa oft séð hör notaðan
smekklega í hin ýmsu textflverk
kveðst hún lengi hafa verið búin
að velta fyrir sér möguleikunum á
ræktun hans. „Áhugi á hörrækt-
inni fylgdi mér og þegar eigin-
maðurinn fékk námsleyfi og
dvaldi í Svíþjóð í eitt ár notaði ég
tækifærið til að læra undirstöðu-
atriði þessarar fornu greinar. Ég
var svo heppin að kynnast tveimur
fullorðnum konum sem kunnu vel
til verka og síðan hef ég lært mikið
af eigin reynslu," segir Ingibjörg.
Hún segir frumstæðar tilraunir
þeirra hjóna til ræktunar og
vinnslu hörs hafa staðið í tólf ár og
það sé verulega skemmtilegt tóm-
stundagaman.
Ævaforn aðferð við feyg-
ingu
„Það er ævagömul menning að
rækta hör,“ segir Ingibjörg og er
ekki í vafa um að forfeður okkar
hafi flutt með sér þá verkþekkingu
hingað til lands. Þeir þurft hörs við
í net, segl og fatnað og hún segir
ýmis örnefni í landinu gefa vís-
bendingar um ræktunina. Nefnir í
því sambandi Línakradal í Húna-
vatnssýslu. Hún segir hörinn
þurfa bæði vind og regn til að þríf-
ast og því sé örðugt að rækta hann
í venjulegum bakgarði. „Hann
þarf að geta staðið frír og frjáls á
opnu svæði,“ segir hún. Þegar
hörstöngullinn er fullþroskaður
segir Ingibjörg hann rotna neðan
STEINÓLFUR: Með æðardúninn í skemmunni hjá sér.
Finnbogi Hermannsson skrifar bók um Steinólf ÍYtri-Fagradal:
Dýrindismaður sér
óvæntar hliðar á öllum málum
í haust kemur út bókin Ein-
ræður Steinólfs bónda í Ytri-
Fagradal. Finnbogi Hermanns-
son, fréttamaður á ísafirði,
skráði.
Steinólfur er kominn á áttræðis-
aldur og fæddist „undir léns" í Ytri-
Fagradal á Skarðsströnd í Dala-
sýslu. Foreldrar hans voru í fyrstu
leiguliðar I Fagradal en keyptu
jörðina eftir nokkurra ára búskap.
Steinólfur er þjóðþekktur maður
fyrir greinaskrif sín og bréfaskriftir
til yfirvalda. Ber þar hæst „Trjónu-
krabbabréfið" sem hann sendi
Pétri Þorsteinssyni, þáverandi
sýslumanni Dalamanna, árið 1983.
Það fjallaði um nýtingu trjónu-
krabbans, þess krikagleiða dýrs,
„sem hafði fótaburð eins og þeir
sem lengi höfðu riðið feitu og hafði
speldi, sléttfellilegt fyrir blygðun
sinni. Ekkert nema bfldrukkur sá,
sem bensín heitir, gat flæmt önd-
ina úr dýrinu og heyrðist þá svona
sladdandi hljóð, eins og þegar grið-
konur voru sem ákafast gnúðar til
frygðar í baðstofum í gamla daga."
Dýrindismaður
„Það er komið á annan áratug
síðan ég kynntist Steinólfí og hans
fólki," segir Finnbogi. „Ég sá fljótt
að þarna var kominn dýrindismað-
ur sem kunni allt. Algjörlega sjálf-
bjarga maður með hvaðeina. Hann
kunni skil á sögunni og fornum
Skarðstrendingum, en á Skarðs-
Steinn Steinarr talaði
við hann níu vetra eins
og fullorðinn mann og
útskýrði fyrir honum
hvers vegna sumir
menn voru fátækir en
aðrir ríkir. Það hefur
enst Steinólfi.
strönd eimdi lengst eftir af léns-
veldinu á íslandi, þessu gamla.
Ungur lifði Steinólfúr sig inn í lífs-
MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003 T l Vím 25
Sharon Stone ekki gerð fyrir hjónabandið

HJÓNABANDIÐ: Kvik-
myndastjörnunni Sharon
Stone finnst hjónabandið
fínt en það er bara ekki fyrir
hana.
„Hjónabandið hentar mér
ekki. Ég er af þeirri mann-
gerð sem aðhyllist frjálsar
ástir," segir Sharon í viðtali
við breska blaðið Mirror.
Sharon hefur nokkurra ára
reynslu af hjónabandi og
veit því um hvað hún er að
tala, var gift ritstjóranum
Phil Bronstein frá 1998 þar
til í sumar, að upp úr slitn-
aði.
„I brúðkaupinu okkar sagði
ég við Phil að hjónabandið
væri fyrir hann en veislan
fyrir mig. Ég hef alltaf verið
hippi innst inni, svo mig
langaði eiginlega ekkert til
að giftast. En Phil langaði
svo mikið til þess," segir
Sharon enn fremur.
Hjónalífið hafði sínar góðu
hliðar, að mati leikkonunn-
ar. Ekki síst þá að hún þurfti
ekki að hafa áhyggjur af því
að finna sér mann til að fara
með út.
„Ég átti viðfelldinn og gáf-
aðan mann," segir Sharon.
Þau Phil ættleiddu dreng-
hnokka fyrir þremur árum
og ætla að reyna að skipta
uppeldinu á milli sín.
Auglýsingade//c/
auglysingar@dv.is
550 5000
SPUNI: Eína
vélknúna tækið sem
Ingibjörg notar við
hörinn er rokkur
sem hún og maður
hennar fluttu inn frá
Bandaríkjunum,
frá og sé hann þá tekinn upp með
rót með handafli og fræhúsin
hreinsuð af. Vinnsluna segir hún
byggjast á þeim fornu hugmynd-
um að láta hörstöngulinn rotna í
vatni til að fá fí berlag utan af stilk-
unum til að losna. Sá þáttur er
Þessi vatnsfeyging er
sú aðferð sem notuð
var upphaflega og er
enn við lýði í Egypta-
landi
kölluð feyging og er dregið af fúga.
„Þessi vatnsfeyging er sú aðferð
sem notuð var upphaflega og er
enn við lýði í Egyptalandi," segir
hún en þar sem vinnslan er þró-
aðri hafa vélar tekið við þessum
þætti. Upphaflega tvinnaði Ingi-
björg hörinn á halasnældu en síð-
an fengu þau hjón sér vélknúinn
rokk, innfluttan frá Bandaríkjun-
um og er hann eina rafknúna tæk-
ið sem notað er.
Þróunarstarf
Óhætt er að segja að Ingibjörg
og hennar fjölskylda hafí unnið
merkt þróunarstarf með sínum til-
raunum. Auk þess sem Guð-
mundur Ragnarsson, bóndi á
Núpi undir Eyjafjöllum, hefur
komið inn í ræktunina með þeim
hjónum fór af stað umfangsmeiri
ræktun hörs á Suðurlandi sl. vor
svo hillir undir nýja atvinnugrein í
íslenskum landbúnaði. Ingibjörg
segir það svolítið undarlegt að sjá
að á síðastliðnum árum hafi aðrir
aðilar fengið peninga til að
vatnsfeygja hörinn sem sé
upprunalega þeirra hugmynd en
þrátt fyrir að þessi vel heppnaða
þróunarstarfsemi og tilraunir hafí
kostað þau töluvert fé hafi þau
aldrei fengið krónu til stuðnings
sínu starfi.
En hvað getur hún kennt fólki á
eins dags námskeiði?
„Við kennum þær aðferðir við
ræktun og vinnslu á hörplöntunni
sem hafa verið notaðar í þúsundir
ára og tilfínningu fyrir efninu en
það er undirstaðan að allri frekari
vinnslu. Þessi grunnþekking
verður að vera fyrir hendi eigi að
gera þetta að stóriðnaði og svo
getur hver og einn ræktað og
unnið hörinn sjálfur, sér til yndis
og ánægju." gun@dv.is
FULLSPROTTINN AKUR: Þegar hörinn hefur náð þroska rotnar hann neðan frá og er þá
kippt upp með rótum.
baráttu foreldra sinna og óttaðist
mest að fjölskyldan færi á hrepp-
inn. En þetta var hörkufólk og
með þrotlausu striti eignaðist það
jörðina árið 1936. Steinólfur segir
frá kynnum sínum við Stein Stein-
arr þegar Steinn var vinnumaður í
Innri-Fagradal með visna hönd.
Og þau kynni urðu afdrifarík því
að Steinn talaði við hann níu vetra
eins og fullorðinn mann og út-
skýrði fyrir honum hvers vegna
sumir menn voru fátækir en aðrir
ríkir. Það hefur enst Steinólfi."
Steinólfur telst hafa tekið við
búsforráðum í Ytri-Fagradal um
1960 ásamt konu sinni Hrefnu
Ólafsdóttur frá Hamri í Hamars-
firði „og hún átti aldrei annars
staðar heima en í Hamarsfírði og
það var aldrei gott veður, nema í
Hamarsfirði." Steinólfur segist
aldrei hafa verið neinn bóndi,
hann hafi bara dagað þama uppi
á Skarðsströndinni, það var
Hrefna sem var bóndinn.
Menntaði sig í vélagrúski
„Það var fljótlega ljóst að eins
konar ævisaga yrði ekki skrifuð
um Steinólf Lámsson nema skrá-
setjari heUti sér ofan í flest það
sem skrifað hafði verið á Skarðs-
ströndinni og um Ströndina. Þar
er náttúrlega fyrst til að taka þær
merkilegu ævisögur Ballarár-
feðga, sem séra Friðrik Eggerz
skrifaði um sig og föður sinn Egg-
ert Jónsson og komu út í tveimur
bindum um 1950 undir heitinu Úr
fylgsnum fyrri aldar. Þar er á ferð-
inni alveg dæmalaus aldarfarslýs-
Kom sér upp verkstæði
þar sem hvers konar
fjölmúlavíl hafa verið
smíðuð og lagfærð og
góðvín brugguð.
ing og deilur þeirra feðga við léns-
veldið á Skarði og frændur þeirra
feðga. Amma Steinólfs, Jófríður
Jónsdóttir, var vinnukona eða
ráðskona hjá séra Friðriki í Akur-
eyjum og hann þá orðinn aldrað-
ur. Frá því segir Steinólfur í bók-
inni eftir ömmu sinni.
Þá er athyglisverð barátta
Fagradalsmanna og fleiri bænda í
Skarðshreppi við sauðaþjófa sem
stunduðu iðju sfna í hreppnum í
tuttugu ár, Iítt áreittir. Drengur-
inn Steinólfur tók þetta mjög inn
á sig og svaf varla á nóttum við til-
hugsunina um að sauðaþjófarnir
fæm að föður sínum og dræpu
hann. Enda höfðu þeir tvisvar
ráðist að honum. Þessi mál em
rakin í bókinni og stuðst við dóm-
skjöl."
Steinólfur í Fagradal hlaut að-
eins farskólann í veganesti en
menntaði sig í vélagrúski fyrir
sunnan og kom sér upp verkstæði
þar sem hvers konar fjölmúlavfl
hafa verið smíðuð og lagfærð og
góðvín bmgguð. En vélamaður-
inn las líka allt sem að kjafti kom
og uppgötvaði snemma Kiljan í
bókasafni hreppsins, „alveg ónot-
aðar bækur", og hlaut bágt fyrir að
mæra skáldið. „Steinólfur kann
allan stfl og hefur komið sér upp
afar kaldhæðnu sproki. Talar
einatt í fígúm, eins og kallað var
forðum, og sér alltaf einhverjar
óvæntar hliðar á öllum málum.
Einræður Steinólfs bónda em í
mörgum víddum, bæði gaman og
fúlasta alvara, og skrásetjari segist
oft hafa hlegið einsamall þegar
hann var að koma sögunni á
blað."
sigbogi@dv.is
ERUNG CX5 KALU BJARNA: Stefán Jónsson og Jón Gnarr leika þá félaga og sam-
býlismenn.
Frumsýning á Akureyri og í Reykjavík
Elling.orðinn að Erling
Erling eftir norska leikskáldið
Axel HeUstenius verður ffumsýnt
um helgina. Um er að ræða sam-
starfsverkefni Sagnar ehf. og
Leikfélags Akureyrar. Fmmsýnt
verður í Freyvangsleikhúsinu í
kvöld og í Loftkastalanum á laug-
ardagskvöld. Hallgrímur Helga-
son þýddi og staðfærði verkið.
Skáldsögurnar sem leikritið
byggist á, leikritið og nú síðast
kvikmyndin, hafa nofíð mikilla
vinsælda í heimalandinu og víð-
ar, ekki síst kvikmyndin sem til-
nefnd var til óskarsverðlauna
2002 í flokki erlendra mynda.
Persónan Erling er hugverk
norska rithöfundarins Ingvars
Ambjömsens. Á norsku heitir
hann Elling og birtist fyrst, svo
vitað sé, í skáldsögu höfundarins,
Utsikt til Paradiset, 1993. Bæk-
urnar nutu mikilla vinsælda í
heimalandinu og árið 1999 fmm-
sýndi Oslo Nye Teater leikritið
Elling. Þar var um að ræða leik-
gerð góðvinar og samstarfs-
manns höfundar til margra ára,
Axels Hellsteniusar.
Leikritið Erling fjallar um þá fé-
laga Erling og Kalla Bjama sem
kynnast á vernduðu sambýli.
Leikritið hefst þegar þeir félagar
em að koma sér fyrir í ibúð þar
sem þeim er ætlað að láta á það
reyna hvort þeir geti staðið á eig-
in fótum. Aðlögun þeirra að borg-
arlífínu er síðan umfjöUunarefni
verksins. Tilraunir þeirra til að
fóta sig í samfélaginu em kostu-
legar.
Leikstjóri er Benedikt Erlings-
son og með aðalhlutverkin tvö
fara Stefán Jónsson og Jón Gnarr.
Með önnur hlutverk fara
Hildigunnur Þráinsdóttir og þeir
Gísli Pétur Hinriksson og Skúli
Gautason sem leika sama hlut-
verkið; Gísli Pétur í Loftkastalan-
um og Skúli fyrir norðan.
flxel Birkir ÞórSarson, 190797
Laufey Jonsdóttir, 120799
fllexandpr Freyr Jensson, 050494
Thelma Osk ÞorSardóttir, 050495
Elfsa Gunnarsdóttir, 080999
Tómas Sigurrósarson, 060901
Marta María Halldórsdóttir, 010997
Björgvin fltli SigurSsson, 050999
Dagmar flgnarsaóttir, 200496
Þórdís Run Kóradóttir, 220496
Krakkaklubbur OV og Sam-film
oskor vinningshöfum til homingju.
VrrwigshatdrvhsamlegastnófcýstvtTÍTcpnaíþjónListiJwr
DV,SkaftahK>24, fyrir iaoWóber,nr«kL9og17.
Vriningar ti vinningshafa ÚH á land vaöa sendr.
KveSja. Tfgri og Kittý