Dagblaðið - 30.04.1976, Blaðsíða 10

10
DAcm.Atm). i-<>srri:oa<;i:h :«>. Ai'Hii. ioth.
BIAÐIB
irjálst, úháð dagblað
riucfaiuli: DayhlaiMO hf.
Krainkvii'imlasl.jón: Svcinn K. Ky.jólfsson. Hilsljón: Jonas Kristjánsson.
Króllasi.jóii: .lón Hiruir l’ólursson. Hilst.jórnarfiilllrúi: llajikur Hol-iason Aósloóarlrólla-
sl.jóri. Atli Stcinarsson. I|)róllir: Hallur Simonarson. Ilónnun .lohanncs Hcykdal. Ilamlnl:
As.m iinur I’álsson.
Blaóamcnn: Anna B.jarnason. Ásucir Tómasson. Bolli Hóóinsson. Brajji Siuurósson. Krna V
Inuólfsdóiiir. (lissur Si.uurósson. Ilallur Hallsson. Hclyi l’óiursson. Kalrin Bálsdóllir.'Olalur
.lónsson. Omar X'aldimarsson. L.jösmyndir: B.jarnlcifur B.jarnlcifsson. B.j()r«vin Pálsson.
Haj^nar Th. Siuurósson.
(í.jaldkcri l»ráinn l»oi lcifsson. Drcilinuarsl.jón: Már K M Ilalldórsson.
Áskriftarnjald 1000 kr. á mánuöi ínnanlands í lausasölu 50 kr. cinlakió.
Hitstjórn Síóumúla 12. simi 82522. au^lysinuar. ásknflir.oj» af^rciósla i»vcrholti 2. simi 27022
Sctnin}* oj* uínhrot: Da^hlaóió hf. oy.S'i • -:»•••■•. ’if.. Armúla 5.
Mynda- oy jdöluyci ó: llilmirhf .Síöum.ula I M'r- . 'un Árvakur hf.. Skcifunni 10.
Hornsteinn á hátíðisdegi
Að þessu sinni geta alþýóusam-
tökin í landinu haldið upp á fyrsta
maí meö töluverðu stolti. Ástæóan
er sú, að á liðnum vetri komu
samtökin fram sem einn helzti
hornsteinn þjóðfélagsins. Þau
hafa að undanförnu reynzt vera
ábyrgt afl, sem menn geta sýnt virðingu,
meðan sumir aðrir hornsteinar hafa brugóizt
hrapallega.
Að baki þessarar stöðu er mikill samtaka-
máttur. Veik samtök geta ekki sýnt þá
ábyrgðartilfinningu, sem alþýóusamtökin hafa
sýnt á þessum vetri. Veik samtök geta ekki
sett ofan í við ríkisstjórn eins og óþægan
krakka á þann hátt, að þjóðin taki mark á, svo
sem gerzt hefur í vetur.
Þessi nýja staóa alþýðusamtakanna kom
greinilegast fram við undirbúning og gerð
heildarsamninganna um launakjör í landinu.
Þótt sumt færi úrskeiðis í þeim eins og alltaf
áður, var þar samt á ferðinni ýmis merkileg
nýbreytni, sem lofar góðu um framtíðina.
Alþýóusamtökin og atvinnuvegasamtökin
áttuðu sig greinilega á sameiginlegum hags-
munum sínum. Þau búa yfir nægilegri þekk-
ingu á þjóðfélaginu til að sjá, að þaó er óhæfi-
leg útþensla ríkisbáknsins á undanförnum
árum, sem veldur samdrætti í einkaneyzlu al-
mennings og greiðslugetu atvinnuveganna.
Þessi grundvallarsamtök vildu leysa kjara-
deiluna meó því aó fá ríkisstjórnina til að skilja
ástandið í þjóðfélaginu. Sameiginlega lögðu
þau fram tillögur um skattalækkanir og sam-
drátt í umsvifum hins opinbera. Ennfremur
tillögur um endurskoðun á verðlagningu land-
búnaóarafurða og öðrum verðmyndunarkerf-
um, sem halda aftur af hagvexti og lífskjörum.
Það er ekki alþýóusamtökunum og atvinnu-
vegasamtökunum að kenna, aó ríkisstjórnin
skyldi ekki þekkja sinn vitjunartíma. Verk-
faíliö, sem varð í vetur, var fyrst og fremst því
aó kenna, að ríkisstjórnin vildi ekki hlusta á
skynsamlegar tillögur samtaka vinnumarkaðs-
ins.
Samtökin gerðu eins gott úr þessu og unnt
var við óbærileg skilyrði. Þau gengu að
samningum sem verkefni til að leysa, en ekki
sem rifrildismáli. Og þau rituðu í einu lagi
undir samninga, sem náðu til mikils meirihluta
atvinnulífsins í landinu.
Sú nýbreytni var viöhöfð, að öll sérstök
kjaramál voru metin til fjár. Þetta hélt aftur af
sérhagsrnunahópunum, sem jafnan hafa matað
krókinn á kostnað láglaunafólks. Með hinni
nýju aðferð reyndist unnt aö tryggja stöðu
láglaunafólks í samanburði við aðra hópa.
Ekki sízt markast liðinn vetur og samning-
arnir af fyrsta stóra skrefinu til sómasamlegs
ellilífeyris og örorkulífeyris í verðbólguþjóð-
félagi. Samtök vinnumarkaðsins náðu sam-
komulagi, sem á þegar í stað að tryggja mann-
sæmandi lífskjör hinna verst settu, þótt enn sé
eftir mikið starf á þessum veltvangi.
Alþýðusamtökin geta því á hátíðisdegi sínum
á morgun litið með stolti til liðins starfsárs. Þau
njóta meiri virðingar en áður og eru sterkari en
áður. Þau eru að verða að þeim hornsteini, sem
mcnn \ilja helzt styðja sig við.
VAR HANN HETJA, -
■::;:: ■ • '■■ V.ý • n - ••• •'•;
EÐA HUGLEYSINGI?
Eðlileg framlenging
í þessari grein ætla ég að
gera að umtalsefni hryllings-
myndir í sjónvarpi, einkum
áhrif þeirra á börn.
Ég veit að það er ónákvæm
skipting, en ég ætla samt að
gera tilraun til að flokka þessar
hryllingsmyndir í tvennt, ann-
ars vegar glæpasýningar. oftast
leiknar, hins vegar átakanlegar
myndir, venjulega af raunveru-
legri atburðum.
Glœpamyndir
i þessum myndunt er venju-
lega ekki lögð mikil áhersla á
að sýna hr.vlling þeirra glæpa.
sem eru þó lilefni þeirra.
Dauðate.vgjur og kvalastunur
hirina saklausu fórnarlamba
þvkja ekki nauðs.vnleg for-
senda fyrir spennunni. og
stundum er jafnvel ekkert sýnt
af þessum atriðum. Áherslan er
hins vegar liigð á spennuna í
leitinni að þrjótunum og siðan
iðulega á viðureignina við þá.
Þar er æsingnum sleppt
lausum. og áhorfandinn
brennur af samúð með þeirn
aðilum (við skulum segja þeitn
„góðu"), sem í laumlausum
átökum re.vna að klekkja á öðr-
um aðilmn (við skuluni segja
þeim „vondu"). (íjarnan fer
þetla fram á hryllilegan hátt.
með skotum. sliigum og hrind-
ingum fram af húsum eða
björgum. Auðvitað endar allt
„vel". olj i sigurvímu kampa-
vins og ærlegs kvennafars. Til-
gangurinn helgar meðalið.
Áhorfandinn andar léttar og
vitneskjan um kramið lík þorp-
arans eða væntanlega refsingu
hans vekur öryggis- og velsælu-
tilfinningu.
Sjónvarpið hefur á ferli sin-
um sýnt mikið af þessum ni.vnd-
um, og oftast með sýnilegri vel-
þóknun. Þær eru kynntar með
kankvisu brosi, oft á besta sýn-
ingartíma, þegar börn eru enn
ekki háttuð. og yfirleitt er ekki
talin ástæða til að ráða foreldr-
um frá því að láta börnin sjá
þessar mvndir. Sannast að
segja eru slikar ráðleggingar
líka aumlegt yfirklór. hafa jafn-
vel öfug áhrif. En söm er sjón-
varpsins gerð.
Átakanlegar myndir
■ 1 þennan flokk vil ég einkum
fella myndir. sem lýsa ýmsum
raunverulegum hryllilegum at-
burðum. Þó að striðsmvndir
séu misjafnar. fer ekki hjá þvi.
að oflast verður þá efst i hugan
,um óhugnaður manndrápa og
kvala. og myndirnar frá Víet-
nam-striðinu eru gott dætni um
það. Ahorfandinn hugsar: Því-
Iíkt brjáheði. annað eins ;etti
aldrei að koma fyrir oftar. í
ýmsum skáldverkum, sem boða
manngtesku og réttheti. er lika
olt skotið inn átakanlegum at-
riðum til áherslu. Vissulega er
áhorfandinn stundum dálitið
dapur i huga eftir að hala horft
á slikar kvikmyndir. þó að oltar
en ekki brenni honum heitt í
brjósti sá ásetningur og sú von.
að í lífi framtíðarinnar verði
þessi sorglega saga ekki látin
endurtaka sig.
Sjónvarpið hefur vissulega
sýnt nokkuð af þessum flokki
mynda. En oft hefijr hálfvegis
verið beðið afsökunar á því til-
tæki. meðal annars með því að
ráða foreldrum frá því að láta
börn horfa á þessi atriði. Suniar
þessar m.vndir hafa lika sætt
mótmælum frá áhorfendum.
einkum stríðsmyndirnar frá
Víetnam. sem raunar áttu
heimssögulegan þátt í að vekja
athvgli manna á ógeði þeirrar
styrjaídar og jafnvel í þvi að
binda enda á hana.
Áhrif hryllings-
mynda ó börn
Hér hef ég lýst afstöðu sjön-
varpsins til þessara tveggja
flokka af hryllingsmyndum.
eins og hún kemur mér fyrir
sjónir. Mér likar hún ekki. Eg
tel flestar ghepamyndirnar
stórhættulegar fyrir ómótaða
barnshugi. og sumar eru bein-
línis eins og kennslustundir i
grimmilegu návigi. þar sem
nemendur eru aldir upp i tak-
markalausu Italri og fyrirlitn-
ingu á mannsliíum. auðvitað
með tilvisun til hins „góða"
málstaðar. sem allt réttlætir.
Atakanlegar myndir. sent
flytja hnðskap rétthetis. tel ég