Dagblaðið - 30.04.1976, Blaðsíða 13

DACHI.AÐH). I-’OST'l'DAdl H iit). AI’Hll. 1!)TI>.
OMAR
VALDIMARSSON
koma minni músík á framfæri,
hún tekur dálítið aðra línu. eins
ok kannski heyrist í laginu á
tveggja laga plötunni með
Paradís. En hvað sem ég geri,
þá get ég lofað því, að það kem-
ur á óvart.”
—ÓV.
Gömlu góðu
BÍTLARNIR
hitta fyrír
nýja kynslóð
Við síðustu talningu á
söluhæstu plötum í Bretlándi
kom í ljós, að ,,gömlu” Bítlarnir
áttu um fjórðung af lögum á
vinsældalistanum, eða 23 af
100.
Um leið og vinsældir hljóm-
sveitarinnar aukast svona á ný,
eykst vonin um að þeir fjór-
menningarnir komi saman til
hljómleikahalds. Það eru að
vísu hljómleikar, sem menn
hafa vonazt eftir í þau sex ár,
sem liðin eru síðan hljóm-
sveitin leystist upp og sjálfir
hafa þeir sagt, að þeir eigi lítið
orðið sameiginlegt á tónlistar-
sviðinu.
SIMON •
SÍMONARSON
fjölbreytt mót, sem ætlað er til
að glæða áhuga og laða að þá,
sem einungis spila heima og
hafa ekki kynnzt keppnisform-
inu. Spilarar fjölmennið og
takið með ykkur þá sem heima
sitja.
Bridgefélag kvenna
Sl. mánudag hófst para-
keppni hjá Bridgefélagi
kvenna. Það er að segja karl og
kona spila saman. Þátttaka ei
mjög mikil eða 50 pör. Fimm
tíu para riðlar. Eftir fyrsta
kvöldið er staðan þessi.
1. Halla Bergþórsdöttir —
Jón Arason 138stig
2. Esther Jakobsdóttir —
Magnús Aspelund 134 stig
3. Olafía Jónsdóttir —
Baldur Asgeirsson 130stig
4. Margrét Margeirsdóttir —
Þráinn Finnbogason 127 stig
5. Unnur Jónsdöttir —
Jón Baldursson 126stig
0 llelga Baehinann —
Kristján Jónasson 12Hstig
Næsta umferð verður spiluð
nk. mánudag. en alls verða
fmnn umferðir.
j
KJOTI MYRKRI
Háaloftið
hvers vegna valda húsmœður aldrei matareitrun?
SIGURÐUR * .
HREIÐAR
HREIÐARSSON
Um daginn vorum við hér á
Háaloftinu eitthvað að snúast í
bænum og það var fyrir-
sjáanlegt að kvöldmaturinn
yrði seint á ferðinni. Þess
vegna var fjárfest í slettu af
kjötfarsi, sem fljótlegt er að
steikja, og þetta lét fjölsk.vldan
ofan í sig um kvöldið.
Það er svo ekki að orðlengja,
að ekki leið á löngu þar til
mannskapurinn fór að fá
einhver ónot innan um sig, og
þótt þetta yrði svo sem aldrei
svæsið, er varla hægt að kalla
líðanina um kvöldið annað en
væga matareitrun. Þess vegna
kom okkur ekkert á óvart,
þegar sérfræðingar fræddu
okkur á þvi litlu síðar, að
hreinlæti og meðferð í sam-
bandi við ýmis svona óljós mat-
væli væri í ýmsu töluvert
ábótavant.
munns og segir að það myndi
enginn gera sem hefði séð
framleiðslumátann.
Sagt er að sums staðar í
öðrum löndum — svo sem eins
og í menningarlandinu vestan
hafs, sem nú má ekki missa eitt
einasta Ashvillekvikindi handa
okkur — sé notað hið
breytilegasta efni í jukk af
þessu tagi: Flækingshundar,
kettir, rottur, negrar og hvít
hræ, sem þarf að koma undan.
Daginn eftir að um mat-
vöndunarmálin var rætt i kast-
ljósi sjónvarpsins sagði Jón
Björgvinsson í DB sögu frá
Bandaríkjunum, nánar tiltekið
úr hverfi 41 í Néw York. Ég
leyfi mér hérmeð að kroppa í
þessa sögu, því mér kemur hún
ekki á óvart.
Tom Walker, lögreglu-
varðstjóri i nefndu hverfi
hefur gefið út bók, sem segir
frá lífinu í þessu erfiða hverfi,
sem virðist vera verra en
Breiðholt, og í bókinni segir
meðal annars hvernig hann
missti lystina á pulsum.
Lögreglumenn á vakt fundu
Ijótt lík. af nöktum,
hauslausunt karlmanni. Það lá í
rennusteininum og vó 150 kíló.
Þetta var eitt sóðalegasta lík
sem karlarnir þarna höfðu
fundið, og kalla þó ekki allt
ömmu sína. En þegar lækna-
vísindin kváðu upp úrskurð
sinn, kom í ljós, að „líkið” var
af rakaðri górillu. sem dottið
hafði af vörubíl. er var á leið til
pulsugerðar þar í nágrenninu
með hræið.
Og nú étur löggan í hverfi 41
i New York ekki pulsur framar.
helst í svipinn eftir einhverju
óskilgreindu sem kallað er
bixímatur og öðru sem kallað er
hassí. Eg á við svona kássur
með smábrytjuðu kjöti, sem
kannski eru leifar frá þvi í
fyrri viku eða vikunni þar áður,
svo er kannski sullað út á þetta
bragðsterkri sósu til að fela
geymslubragðið. Svona kássur
ganga manna á meðal undir
ýmsum nöfnum, svo sem kjöt í
m.vrkri eða járnbrautarslys, og
svo mikið er víst, að þetta hefur
mörgum gefið magapínu svo
um munar.
Matareitrun er alvarlegur
hlutur, og þeir, sem henni
valda með sóðaskap og
óvönduðum vinnubrögðum, eru
allra víta verðir. En á þeim
timum hrikalegra matar-
eitrana, sem ekki eru svo ýkja
langt undan, veidur það
undrun og umhugsun, að þar er
ævinlega á ferðinni rnatur úr
Það hefur lengi legið á sá
grunur, að það efni, sem notað
er í fars og pulsur, sé einkum
það sem enginn maður myndi
éta í sinni réttu mynd, og þess
vegna sé nauðs.vnlegt að sulla
því saman við annað og bæta 1
það eðlilegum litum. Meistara-
kokkur einn, sem ég þekki.
forðast eins og heitan eldinn
að leggja sér svona fæðu til
Já. það er varasamt að leggja
sér það til munns sem maður
veit ekki nákvæmlega hvað er.
Það sem hefur verið jafn
kirfilega hakkað og mixað og
til dæmis fars og pulsur
er engin leið fyrir neytandann
að vita hvernig er samsett.
Sama er að segja um voitinga-
húsakássur, sem ganga undir
ýmsum nöfnum, ég man einna
stóreldhúsum. þar sem lang-
lærðir fagmenn hafa um
matinn fjallað — eða borið
áb.vrgð á umfjöllun hans.
Maður he.vrir aldrei — eða ég
minnist þess ekki — talað um
matareitrun af völdum ófag-
lærðrar húsmóður. Þó standa
þær í stöðugri matargerð og
verða oft o^ tiðum að nýta
afgangana út í æsar til þess að
ofgera ekki innkaupagetu
heimilisins. Getur það verið, að
þær séu upp til hópa vand-
virkari og hreinlátari en
kokkarnir?
Vitaskuld eru ekki allir
kokkar eins, og sem betur fer
mun obbinn af þeim vera
sómakærir menn og vandvirkir.
En maður hefur til dæmis séð
kokk taka mæjónesfötu með
ekki alveg glænýju innihaldi,
sópa myglunni ofan af með
lúkunni, sleikja af einuni fingri
til prufu og segja svo: „Þetta er
fjandans fullgott."
Meðan ég er að skrifa þetta
kemur mér i hug saga af
íslenskum matreiðslumanni,
sem eitt sinn mallaði fyrir yfir-
mannamessann á Vellinum.
Ekki skal ég fullyrða, að hann
hafi haft bréf upp á kokka-
mennsku sína, en svo mikið er
víst, að kanarnir þorðu að ráða
hann til að elda ofan i sig. Eftir
einhvern tíma gerðist það, að
einn hershöfðinginn fann tor-
kennilegan hlut í jukki sínu.
Hluturinn var lagður til hliðar
og kannaður og viti menn:
Hann reyndist vera fingurtraf
— þið vitið, svona grisju-
renningur, sem stundum er
bundinn um skurslu á fingri
Nú var leyniþjónustan sett í
að komast að, hver af eldhús-
liðinu væri með skaddaða
fingur, og ekki leið á löngu
áður en böndin bárust að
íslendingnum, sem reyndist
eitthvað flumbraður á hendi.
Hann var náttúrlega gripinn og
leiddur f.vrir æðsta ráðið, sem
sat grafalvarlegt í kringum
trafskrattann. Oddviti kananna
var þungbúinn í bragði, þegar
hann spurði matreiðslu-
manninn, hvort hann vildi
kannast við, að þetta væri hans
traf, sem á einhvern óskiljan-
legan máta hefði lent af hendi
hans ofan í pottana.
íslendingurinn tók trafið milli
tveggja fingra eins og til að
skoða það, en allt 1 einu stakk
hann því eldsnöggt upp í sig,
gómlaði lítið eitt og kyngdi. Svo
leit hann sigri hrósandi 1
kringum sig og sagði: „Þetta
var ekki traf — þetta var sin!"
En kaninn sat eftir og hafði
misst glæpinn.
Prestor reyktu „bkímann"
Tóbak fór fyrst að flytjast til
landsins á 17. öld. Fljótlega
náði það mikilli útbreiðslu og
vinsældum, hvort sem tuggið
var. reykt eða tekið i nefið.
Oft komust menn þó í vandræði
vegna tóbaksleysis og var þá
talin mikil vá fyrir dyrum.
Tóbakseklan stafaði ýmist af
stopulum siglingum. samgöngu-
erfiðleikum á landi eða bara
penjngaleysi. Þá var fangaráð
að drýgja tóbakið með ýmsu.
t.d. sortulyngi og jafnvel
ornaðri töðu. Sumir tuggðu
tjöruborinn kaðal heldur en
ekki neitt. 1 nefið tóku ntenn
allan andskotann, fúnar fjalir,
sorfinn harðvið (ekki þó „pale-
sander!”), hey og ösku. Saga er
til um karl og kerlingu, sem
bæði voru mikið fyrir tóbak,
karlinn tók upp í sig, en kerling
reykti. Þegar karlinn var búinn
að t.vggja tugguna eins og
hann gat og lysti, tók kerlingin
hana og þurrkaði, reykti svo í
stuttri járnpípu, sem þá
fengust i verslunum. Að
endingu tóku þau svo öskuna i
nefið. Má segja að varla verði
lengra komist i nýtingu
verðmæta og munaðarvöru.
Mörgum re.vkingamanni þótti
ekki bragð að öðru i pípustert-
inum en munntóbaki. Fínni
menn, helst prestar, revktu þá
úr löngum pípum létt tóbak,
sem nefndist „blámaður.” en
fæst nú ekki lengur. — Eftir
Isl. þjóðháttum J.J.—
n r
lÖSÐERGJS. SNÆDAL
skrifaP
V ^
Börnin töluðu hebresku
Það var algeng trú um aldir
hér á landi að þegar börnin
byrjuðu að hjala, án þess þau
skildust, væru þau að mæla á
hebreska tungu. en týndu
henni svo aftur niður, þegar
þau lærðu móðurmálið. Þessi
trú var til staðar víða unt land
fram undir síðustu aldamót.
Einfalt róð
Ef maður er hræddur um að
konan haldi framhjá sér. er
þjóðráð að leggja segulstál
undir höfuð hennar sofandi. Ef
hún er honum trú. snýr hún sér
fljótlega að honum og veitir
honum alla bliðu. en annars
snýr hún til annarrar áttar til
veggjar eða veltir ser ofan á
góll'. el' mikil briigð eru að
ótryggð hennar. Kom þetta ráð
mörgtim manninuin að góðu
haldi — og kteini eflaust enn el'
reynl væri! —Sömu
heimildir—
Fiðrildi með rúnaletri
Anno 1751 — Það sumar
bar allmikið á óþekktum
fiðrildum, sem voru nokkru
stærri en þau venjulegu. Þessi
voru litfögur mjög, bleik eða
gyllt með dökkleitum díluni og
fjóra vængi. Þóttust glöggir
menn sjá að rúnaletur væri
neðan á vængjunum. en enginn
varð þó til að ráða þær rúnir til
fulls. Sunnanlands voru fiðrildi
þessi kölluð náflugur og áttu
einnig að hafa sést sem fyrir-
boði stórubólu. Vestmanna-
eyingar kölluðu þau hins vegar
ræningjaflugur, en þar höfðu
þau fyrst gert vart við sig árið
1627. eða á undan tyrkjaráninu.
Almenningur var felmtri
sleginn yfir þessum ófögnuði
— en ekkert skeði þó óvenju-
legt á þessu ári (1751). „nema
máske þær svokölluðu inn-
innréttinear' (Skúla fógetai
Ekki spáðu fiðrildi þessi
góðu um framtið islensks
iðnaðar!
— Eftir vmsum annálum.—