Dagblaðið - 15.12.1978, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 1978.

ríkin fast á hæla þeirra með 34% og
þykir mörgum sósíaliska friðarsinnan- '
um nóg um slikar aðfarir við út-
breiðslu saelurikja alþýðunnar. Bret-
land og Frakkland eru hvort um sig
talin selja tæplega tiunda hluta allra
vopna til þriðja heimsins.
Ef litið er á skiptingu vopnasölu
eftir heimshlutum, þá fer langmestur
hluti þeirra til rikja i Miðaustur-
löndum eða 51%. Þar af hafa íranir
keypt þriðjung. Heldur virðist
keisarinn þar i landi vera að minnka
viö sig vegna erfiðleika og andstöðu
innanlands. Hefur hann nýlega aftur-
kallað pöntun á vopnum frá Banda-
rikjunum fyrir upphæð sem nemur um
það bil einum milljarði dollara. Næst
hefur I vaxandi mæli snúið sér vestur
um haf til vopnakaupa.
Nokkur hreyfing er meðal ríkja
þriðja heimsins um að framleiða sín
eigin vopn sjálf. Bæði Brasilía og
Argentina hafa sýnt sérstakan áhuga á
að smiða herskip. Raunar er þegar
hafin smíði herskipa til notkunar á
Amazonfljóti í Argentínu auk jjess,
sem þar eru að hefjast smíði skipa með
tæknilegri aðstoð brezkra fyrirtækja.
Egyptar og fleiri arabaþjóðir hafa um
nokkurt skeið undirbúið sameiginlega
vopnaframleiðslu með tæknilegri og
fjárhagslegri aðstoð Frakka. Snurða
hljóp þó á þráðinn i þeim efnum vegna
vinslita Anwars Sadats Egyptalands-
forseta, er hann hóf friðar-
mest af vopnum fer til fjarlægari Asíu-
landa og síðan kemur Suður-Amerika
fast á eftir.
Jimmy Carter forseta Banda-
rikanna hefur orðið tiðrætt um að
nauðsyn sé að draga úr sölu vopna í
heiminum. Hefur hann lagt töluverða
áherzlu á að ríki hans gangi þar á und-
an með góðu fordæmi og meðal
annars hefur hann sett sér það mark
að draga úr vopnasölunni um tiu af
hundrað á næsta ári miðað við áriö í
ár. Afturköllun Irans á vopnum léttir
Carter róðurinn verulega í þeim
efnum þar sem keisarinn þar í landi
640 þús. kr. til 1,2 millj. kr.; væri síðan
auk þess gert ráð fyrir slæmu tilfelli
gæti lækningin orðið 2x5 vikur og er
þá komin í 2,4 millj. kr. Vert er að
undirstrika að öll þessi lækning er
sjúklingum algerlega að kostnaðar-
lausu.
Þá er réttilega bent á í greinargerð
að þessir sjúklingar búi við verulega
skerta starfsgetu og þá lág laun.
í þessari greinargerð segja svo
blessaðir þingmenrúrnir við sjúkling-
ana: Ef þú drifur þig í utanlandsferð
sem kostar ekki minna en 350 þús. kr.,
þá greiðum við 150 þús. en þú mis-
muninn. Þetta þýðir einfaldlega að
samningaviðræður við lsraelsmenn.
Auk þess saka franskir vopnasalar
stjórnina i Washington um að vilja
komast meö fingurinn á kökuna með
hagsmuni bandariskra vopnaverk-
smiðja i huga.
Af þessu er mjög Ijóst að ófriður og
spenna í þriðja heiminum eru mjög
tengd fjárhagslegum hagsmunum
margra aðila í hinum vestrænu stór-
veldum og innan Sovétríkjanna. Þess
vegna er ekki vist að alltaf fylgi fullur
hugur máli þegar ýmsir áhrifamenn
frá þessum ríkjum þjóta um heiminn
og gefa yfirlýsingar um nauðsyn friðar
á báða bóga.
sinni á ári. Ennfremur má athuga að
oft getur sjúklingurinn ekki farið
ferðina einn (af mörgum ástæðum) og
verður ferðakostnaðurinn þvi gjarnan
helmingi hærri.
Vegna þess lika sem segir i greinar-
gerð frumvarpsins, „að sú aðstoð yrði
veitt sem tryggði að sjúklingum þess-
um yrði gert kleift að fara slika ferð”,
þá er bæði talan 150 þús. kr. og 50
prósent kostnaðar algerlega óraunsæ
og ekki sæmandi þingmannshyggind-
um.
Ef sjúklingum á að vera tryggt að
komast í slika lækningarferð má hún
ekki kosta meir fyrir sjúklinginn en
„Dæmalaust að rétta sjúklingi 150 þúsund um leið
og spöruð eru 640 þúsund í sjúkrahússkostnaði.”
sjúklingur sem fer utan leggur úr eigin
vasa 200 þús. kr. til lækningar sinnar
en ríkið hagnast um 490 þús. kr. til
1,05 millj. kr. og jafnvel allt að 2,25
millj. kr. á brellunni, þvi varla er hægt
að kalla þetta annað.
í raun er furðulegt að svona snjallt
dæmi skuli ekki hafa verið tekið með
við lausn efnahagsvandans, því ef 70
psoriasis sjúklingar færu utan gæti
hagnaður þjóðarbúsins orðið 35 til
100 millj. kr.
Betur má
Vissulega er þakkarvert að það skuli
þó komið á blað á alþingi að styrkja
psoriasis sjúklinga, en á það skal bent
að gjarnan eru þeir fleiri en einn i
sömu fjölskyldu og svo sem áður sagði
er líka um það að ræða að sjúklingur-
inn þurfi lækningar við oftar en einu
lækning hér heima. Þegar þess er gætt
að þrátt fyrir þaö að ef ríkið greiddi
utanlandsferöina að fullu þá er hagn-
aður þess samt 300 þús. kr. til 850 þús.
kr. og jafnvel allt að 2 millj. kr„ þá
ætti flutningsmönnum frumvarps-
ins ekki að þykja bitinn of stór. Enn;
geta þeir breytt greinargerð frum-
varpsins, sem er eins og að framan er
lýst sjálfsagt réttlætismál. Ekki síst
þarf að hafa rúma túlkun i greinargerð
vegna þess að mjög líklegt er að trygg-
ingaráð túlki greinargerðina með
þröngsýnni íhaldssemi.
Því vil ég að lokum skora á þing-
menn að sýna í máli þessu drengskap
og rausn sem tryggingaráði yrði skylt
aðfaraeftir.
Jóna Jónsdóttir
húsmóóir
Til alþingismana
15
Háttvirtu alþingismenn!
Sem kunnugt er hefur nú verið lagt
fram frumvarp til laga um breytingu á
lögum nr. 101/1966 um framleiðsluráð
landbúnaðarins, verðskráningu, verð-
miðlun og sölu á landbúnaðarvörum
o.fl. Um tilefni þessa frumvarps þarf
ekki að fjölyrða. öllum sanngjörnum
og upplýstum mönnum er ljóst, að
málefni landbúnaðarins eru komin út í
algjöra ófæru eða vítahring. Flestum
ykkar er þetta Ijóst en þó ekki öllum.
Einstökum þingmönnum mun heldur
ekki vera Ijóst af hvaða stærðargráðu
vandamálið er. Mjög mikið hefur
borið á yfirlýsingum að undanförnu
þess efnis, að bændur sjálfir beri ekki
ábyrgð á því ástandi, sem slíkir.
Talsmenn bænda halda þvi gjaman
fram að stjórnvöld ráðskist með verð-
lag á landbúnaðarafurðum með hag-
stjórnarsjónarmið i huga. Bændur
sjálfir hafi þess vegna orðið fórnar-
lömb misviturra stjórnmálamanna.
Vissulega er það rétt, að einstakir
bændur beri litla ábyrgð og það er ekki
nema sanngjarnt að hafa það nú i
huga. Hins vegar er nú full ástæða til
að taka málflutningi ýmissa forystu-
manna bænda með mestu varúð, svo
ekki sé meira sagt. Þeim hefur nefni-
lega verið Ijóst í mörg ár hvert stefni.
Hvar heyrðust þeirra varnaðarorð?
Þeir heyrast nú kvarta yfir þvi, að
neyzluvenjur hafi breytzt. Það eru
vissar forsendur fyrir því að neyzla á
dýrafitu og kindakjöti dragist saman
þrátt fyrir öfgafullar tilraunir hags-
munagæzlumanna til að þvinga fram
neyzlu og það m.a. á kostnað annarra
framleiðslugreina i landbúnaði. Þegar
stofnanir landbúnaðarins eru búnarað
stunda eintal sin á milli i áraraðir um
hagsmuni neytenda og skattborgara,
er svo komið að talsmenn landbún-
aðar líta á sjónarmið fyrrnefndra sem
freklega truflun við iðju þeirra.
aðeins helztu aðfinnsluatriði varðandi
umrætt lagafrumvarp í þeirri von, að
alþingismenn hafi þau í huga í sam-
bandi við afgreiðslu sína á málinu.
Meira eintal
1. Engin matvælaframleiðslu-
stefna hefur verið mörkuð á íslandi
eins og gert hefur verið í mörgum ná-
grannalöndum. Með matvælafram-
leiðslustefnu og um leið framboðs-
stefnu er tekið mið af heilbrigðis-,
neytenda- og framleiðendasjónarmið-
um auk almennra efnahagssjónarmiða
og forsendna fyrir matvælafram-
leiðslu. 1 fyrirliggjandi lagafrumvarpi
segir m.a. i I. gr. 2. m.gr.: „Að stuðla i
samvinnu við landbúnaðarráðuneytið
og Búnaðarfélag lslands að framför-
um, aukinni hagkvæmni og þróun
landbúnaðarframleiðslunnar i sam-
ræmi við þarfir þjóðarinnar og þá
stefnu um málefni landbúnaðarins
sem Alþingi ákveður hverju sinni, i
samráði við Stéttarsamband bænda og
Búnaðarfélag Islands”. Hér er sem
sagt gert ráð fyrir áframhaldandi ein-
tali landbúnaðarstofnana innbyrðis
um framleiðslumálefnin. Það væri
bjartsýni að ætla að þessar stofnanir
lagi framleiðsluna frekar að neytenda-
og heilbrigðissjónarmiðum en verið
hefur eða stilli einstefnuakstrinum á
kostnað skattborgara í hóf. Þetta væri
að sjálfsögðu ekki svo slæmt ef ekki
væri einokunarsala á kjöti og mjólkur-
afurðum.
Á mörgum öðrum stöðum er rætt
um hagsmunaaðila landbúnaðarfram-
leiðslu og alltaf átt við hreinar land-
búnaðarstofnanir- eða Alþingi, sem
hefur til þessa oftast legið flatt fyrir
áhlaupum bændasamtakanna.
Dýrari mjólk
2. í frumvarpinu er gert ráð fyrir
greinum. Þetta er andhverfan af sann-
girni og skynsemi og ekkert annað en
óforsvaranlegt. Þetta er að hengja
bakarafyrir smið.
Leysir engan vanda
4. Reikna má með að háttvirtir al-
þingismenn hafi rekið augun i rúsin-
una í pylsuendanum. 1 greinargerð
segirm.a.: „Ljóst er að áhrifa af fram-
angreindum tillögum, þó strax kæmu
til framkvæmda, gæti ekki fyrr en að
nokkrum tíma liðnum o.s.frv.” Enginn
af talsmönnum bænda hefur enn sett
fram áætlun um það, hve hið nýja
kerfi muni minnka framleiðsluna
mikið. Þaö væri hneyksli, ef hiö háa
Alþingi samþykkti ummælt lagafrum-
varp án þess að hafa séð áætlanir um
gagnsemi þess. Það er lágmark að
krefjast þess af forráðamönnum sauð-
fjárræktar og mjólkurframleiðslu, að
þeir setji fram áætlun. Einstakir
bændur hafa veriö dregnir á asnaeyr-
unum og nú hefur verið sett gildra
fyrir Alþingi. Menn eiga sem sagt að
lögfesta þetta frumvarp og bíða svo i
nokkur ár og sjá til. Veruleg hætta er á
að hið nýja kerfi leysi engan vanda,
þótt ýmislegt fallegt orðalag
megi finna í frumvarpinu. Þegar upp
verður staöið eftir nokkur ár með jafn-
mikla dilkakjöts- og mjólkurfram-
Jónas Bjarnason
Forystumönnum
bænda að kenna
Landbúnaðarmálin eru óskaplega
flókin i heild og því er mikil hætta á að
alþingismönnum gefist ekki tækifæri
til að kynna sér þau nógsamlega og
þeir freistist nú til að lita á áðumefnt
lagafrumvarp sem vandræðamál,
sem bezt sé að afgreiða í hvelli. Vissar
likur eru á þvi að engar endurbætur á
stærstu vandamálum landbúnaðarins
felist í lagafrumvarpinu og mikil hætta
er á þvi, að Alþingi láti nú ginna sig til
mun meiri samábyrgðar á vitleysunni
en nauðsynlegt er. Ef frumvarpið
verður að lögum nú, má með sanni
segja eftir nokkur ár að misvitrir
stjórnmálamenn beri ábyrgð á fyrir-
sjáanlegu vandræðaástandi þá.
Vandamálin nú eru fyrst og fremst
forystumönnum bænda að kenna.
Þess vegna m.a. verður að taka tillög-
um sjömannanefndar, sem skipuð var
nánast eingöngu bændum, með fyllstu
tortryggni. Tillögur nefndarinnar hafa
nú verið prentaðar og lagðar fram sem
lagafrumvarp, 125. mál. Hvers vegna
dugði ekki 10% þakið á útflutnings-
bótum.til þess að halda framleiðslunni
í skefjum? Ágætu alþingismenn, þið
vitiðaf hverju!
Þar sem málin eru mjög flókin mun
bréfritari leyfa sér hér að benda á
alveg hrikalegu miðstjórnarkerfi, sem
getur ráðskazt með verðlag og verð-
hlutföll á afurðunum gagnstætt neyt-
endaóskum og framleiðsluhag-
kvæmni, án þess að séð verði að fyrir-
hugað framleiðslugjald og kjarnfóður-
skattur nái að draga úr offramleiðslu
kindakjöts og mjólkur. Með skattlagn
ingu á stærri framleiðendum með
framleiðslugjaldi er sennilegt að marg-
ir bændur muni bregðast þannig við
að auka framleiðsluna til að borga
skattinn!
Ekki er víst, að kjarnfóðurskattur
dragi neitt úr kindakjötsframleiðsl-
unni: Ef kjarnfóðurskattur minnkar
eitthvað mjólkurframleiðslu, mun það
leiða til dýrari mjólkur. Með frum-
varpinu fylgja í greinargerð upplýs-
ingar um verðlag á kjarnfóðri, sem
sýna að fyrir hvern lítra af mjólk hafi
mátt kaupa 2.11 kg af mjöli árið 1978.
Hins vegar er talið að hvert kíló af
kjarnfóðri gefi 2.5—3 lítra af mjólk.
Þetta er borðliggjandi sönnun fyrir þvi
að nota skuli fóðurbæti til mjólkur-
framleiðslu og minnkun á notkun
hans leiði til hækkaðs mjólkurverðs.
3. Með því að undanskilja fugla-
og svinakjötsframleiðslu svo og eggja-
framleiðslu ekki kjarnfóðurskatti er
verið að skattleggja greinar, sem hafa
verulegan vaxtarbrodd, til þess að
mæta vandamálum í offramleiðslu-
leiðslu og sömu stöðnun í öllum hin-
um greinum landbúnaðarins vaknar
spurningin: Hver ber þá ábyrgðina?
Það er rangt að standa nú að kerfis-
breytingum í Ijósi þess að margir halda
að verið sé að leysa vandamálin. Þetta
á ekki sízt við um marga bændur.
Þetta bréfkorn er orðið nokkuð
langt og enn er margt ósagt. Ég vonast
til að boðskapurinn hafi skilizt. Hann
er sá, að fyrirliggjandi lagafrumvarp
leysi engan vanda vegna þess að ekki
er tekið á kjarna vandamálanna.
Þegar svo stórkostleg offramleiðslu-
vandamál liggja fyrir sem hér er engin
önnur leið til en að borga bændum
fyrir að hætta framleiðslu, bregða bú-
skap eða skipta alveg um framleiðslu.
Þegar reynt er að semja einhverjar
fjármagnstilflutnings-, áætlunarbú-
skapar-, miðstýringar-. leyfakerfis- og
skriffinnskureglur. er það skilgetiö af-
kvæmi þess hugsunarháttar sem bygg-
ist á því að reikna alla hluti öfugt.
Þannig fæst dýrari landbúnaður, lé-
legra matvælaframboð og óhagstæð
verðhlutföll fyrir neytendur.
i von um að Alþingi samþykki ekki
fyrirliggjandi lagafrumvarp óbreytt.
Dr. Jönas Bjarnason
efnaverkfræðingur.
P.S. Rökrétt afleiðing af samþykkt
lagafrumvarpsins væri að leggja niður
allar framleiðsluaukandi búfjárrann-
sóknir, því að þær auka bara vanda-
málin, eins og stóru búin!
Það verður fróðlegt að fylgjast með
því, hvort og hvert frumvarpið verði
sent til umsagnar utan Alþingis.