Dagblaðið - 15.12.1978, Blaðsíða 19

ÐAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 1978.
119
Sjóari á skáldaskóm
Asi [ bn:
skAloadískúrdin.
Ami Elfar myndskraytti.
iaurm.Rvik.1S78.200 bb.
Áttunda bókin hans Ása i Bæ,
Skáldað í skörðin, er nýkomin út —
full af skemmtilegum og athyglisverð-
um frásögnum úr lífi höfundar og
samferðamanna hans.
Bókin hefst á kafla um forfeður Ása
sem flúðu undan Skaftáreldum 1783,
vestur yfir sanda og komust loks til
Vestmannaeyja árið 1886, settust að í
tómthúsinu Litlabæ niðri i Sandi en
þar er Ási fæddur og uppalinn.
Höfundur segir síðan frá æsku sinni
og uppvexti í eyjum, frá leikjum barn-
anna í fjöruborði og fuglabjörgum og
út um allar grundir. Frá leikjum sem
eru í náinni snertingu við daglegt lif
hinna fullorðnu en þó frjálsir enn um
sinn. Höfundur leiðir lesanda inn í
hrikalega náttúru eyjanna og hafsins
sem umlykur þær og tengir mann-
lifinu sem drengurinn er sem óðast að
uppgötva. 1 þessari paradis er þó ekki
allt elsku mamma. Drengirnir skipa
sér í flokka og berjast um völdin með
trésverðum i likingu fornmanna eða
láta hendur skipta. Og svo er náttúran
farin að segja til sín. Þeir klifra ofar og
spranga glæfralegar þegar stelpurnar
horfa á.
Forboðnir
ávextir
í þættinum um aðstoðarkyndarann
í bióinu (höfund) er andrúmsloftið
mettað af ilmi forboðinna ávaxta:
kyndararnir sitja við rauðglóandi kola-
ofninn og horfa á stúlkuna sem æfir
sig á pianóið: „Hún var í heiðblárri
regnkápu með breiðu belti strengdu
þétt um mittið svo bossinn nyti sin.”
(42) *— og hún gaf þeim piparmyntur
úr rauðri öskju. Strákunrm fannst
hún vera piparjúnka en samt tóku þeir
eftir ögrandi fasi hennar. — Svo á eftir
æsispennandi indíánamynd og föngu-
leg stúlka í klóm óþokkans. — í þessu
umhverfi varð höfundur ástfanginn:
„Hár hennar var blásvart og náði
henni i mitti, augun brún og stærri en í
öðrum stelpum og svo var hún afar
fótnett og gaman að sjá hana sippa.”
(43). Hún var ein af þeim fáu, sem
þorðu að koma inn bakdyramegin,
enda þótt hún væri til að byrja með
ákaflegafeimin.
Eftir fjörmikla leiki æskunnar er
„þessi herforingi að velli lagður” (48),
Bók
menntir
:ir
hefur fengið beinátu i vinstri fót og er
vart hugað lif, þá aðeins 13 ára. Hér
kemur nokkurt millispil — örstuttur
kafli sem lýsir eins árs baráttu við
sjúkdóminn sem átti eftir að fylgja
höfundi allt lífið. Hér eru ærin tæki-
færi til viðkvæmni en henni bregður
ekki fyrir: „Ég fylltist þrjósku, jafnvel
baráttugleði; þennan óvin varð að
sigra.” (49).
Senuþjófur
Þá taka við fullorðinsárin. Frásagan
beinist nú meira út á við að öðru fólki
og atburðum. Þarna er kafli um kynni
höfundar af „madame Talíu”, kafli
um Árna Valdason (Gölla) þar sem
m.a. segir frá leikævintýri þar sem
Gölli „stal senunni án þess að vera í
leikritinu”; kafli um Árna Johnsen og
óleyfilega eggjatöku o.fl.
Lungi frásagnanna er um sjóferðir.
Þar tekur höfundur þátt í atburðum
en gerir formenn sína að aðalper-
sónum, lýsir háttum þeirra og skap-
ferli af hlýju og kimni. Inn i þessar sjó-
ferðasögur fléttast myndir af hafinu i
ótal tilbrigðum, lífi fugla, gegnd fiska,
strandlengju, miðum, veðurfari og
samspili manns og náttúru. Þarna eru
lika lýsingar á bátum, verkfærum og
vinnuaðferðum, en aldrei þurr upp-
talning — heldur fellur þetta eðlilega
inn í athafnir mannanna og samtöl
þeirra við vinnuna.
Höfundi bregst aldrei skopskynið. í
frásögn af einum formanninum segir
hann: „Frá Kirkjubænum og niður að
sjó lá þráðbein girðing og þegar staur-
ana bar alla saman saup hann á (te-
könnunni), alltaf nákvæmlega á sama
stað. Þetta var sem sé Temiðið.” (93).
Skáld og
furðufuglar
1 kaflanum um Binna í Gröf þykir
mér athyglisverður ákafi skipstjóra við
veiðarnar, kapp þeirra að innbyrða
sem mest og verða aflakóngar. Þetta
er hið hreinræktaða viðhorf veiði-
mannasamfélagsins. Þetta er það sem
við byggjum líf okkar á. Og svo er
verið að tala um að við séum tækni-
þróuð. — En snilldarskipstjóri var
Binni.
Ási 1 Bæ.
Seinasti hlutinn er helgaður skáld-
um og furðufuglum, kannski meðfram
af því sem skáldið segir sjálft: „Þegar
ég var um tvítugt fékk ég þá vitrun
(vel að merkja — Ási skrifaði þessa
bók áður en Sjömeistarasagan leit
dagsins Ijós) — að mér bæri að skrifa
bækur um það merkilega mannlíf sem
fram fór í kringum mig.” (143).
Höfundur hendir gaman að sjálfum
sér við skáldskapariðjuna: „Ég gekk í
rjóðrinu með blokk og blýant og
reyndi að vera gáfulegur í framan, en
hvernig sem ég píndi heilann gerðist
fátt tiðinda í þvi búi.” (144). „... og
skrifaði annað leikrit... Út á það fékk
ég indælis bréf frá frægum leikhús-
manni: „Ágæt tilraun, breyta, laga og
svo kemur það.” Úr því varð ekki. ...
Ég fór á sjóinn og var á honum næstu
fimmtán árin.” (145).
Ljóslrfandi
Já, breyta og laga og svo kemur það
... Þetta hefur nú skáldið áreiðanlega
tekið til greina einhvern tímann á lifs-
leiðinni því stillinn er átakalaus og
lipur og kunnáttumanni sæmandi.
Höfundi er einkar lagið að tengja frá-
sögn eðlilegum samtölum og gera per-
sónur Ijóslifandi i gegnum orðræðuna.
Málið er kjarngott, myndauðugt, til-
gerðarlaust. Þó er það svo að kaflarnir
eru nokkuð misjafnir — höfundur
tekur spretti — hægir svo á sér —
„skreppur á sjóinn”, birtist aftur með
hnitmiðaða frásögn, þar sem engu er
of eða van.
Sjóaranum úr Vestmannaeyjum
hefur tekist hið ótrúlega — að
skemmta húsmóður úr Austurbænum
með sögum af sjónum.
Rannveig G. Ágíistsdóttir-*'
Sayokam
UNGLINGA- OG
BARNABÆKUR HAGPRENTS
Elvis
Karlsson
Kr. 2.250
Sayonara er japanska orðið yfir „vertu sæl”.
James A. Michener hefur með hinni hugþekku
ástarsögu sinni gert það að tákni þeirrar ástar
sem nær út yfir gröf og dauða.
Sayonara er vafalaust ein hugþekkasta ástarsaga
sem skrifuð hefur verið á síðari árum. Hún lýsir
ástum bandarísks hermanns og japanskrar
stúlku. Sögusviðið er vafið austurlenzkum ævin-
týraljóma og töfrum japanskrar menningar. Því
að enginn þekkir konur til hlítar sem ekki hefur
kynnzt ástartöfrum japanskra kvenna. Japanska
konan er tryggur förunautur, blíður félagi, gjöful
og þiggjandi í ástum, yndislegasta kona jarðríkis.
Metsölubók um allan heim.
Kr. 3.840

Shirley verður
flugfreyja
;Kr. 1.440
iBækurnar um flugfreyjuna
jShirley Flight eru bækur
um kjarkmikla og fríska
stúlku sem hefur það mark-
mið að rækja hið ævintýra-
ríka starf sitt af hendi af
festu og öryggi.
Benni í
Indó-Kína
Kr. 1.440
Þetta er ósvikin Benna-bók
og kærkomin gjöf hverjum
'dreng sem unnir spennandi
frásögnum af hraustum og
djörfum piltum sem láta sér
ekki allt fyrir brjósti brenna
í sínu hættulega og ævin-
týraríka starfi. Benni í Indó-
|Kína er óskabók alira ís-
lenzkra drengja.
Ég læri betur að hugsa af
bókum þínum, skrifar korn-
ungur lesandi höfundinum
Mariu Gripe og öðrum
finnst að fullorðnir ættu
einnig að lesa bækurnar
hennar til að skilja hvernig
börn hugsa.
Kannski geta bæði börn og
fullorðnir „lært betur að
hugsa” af bókinni um Elvis
Karlsson — eða að minnsta
kosti að hugsa eins og Elvis
Karlsson.
Kr. 1.260
Þessi bók er fyrsta bókin í
bókaflokki um drengi er
unna knattspyrnunni. Lýsir
vel áhuga brezkra drengja
fyrir atvinnumennsku í
knattspyrnu. Flestir
íslenzkir drengir fylgjast
með brezku knattspyrnunni
af lífi og sál. Þessar bækur
eru þvi kærkomnar fyrir þá.
Keppnisferða-
lagið
Kr. 1.200
Keppnisferðalagið er bók
um drengi er unna knatt-
spyrnu framar öllu. Allir
drengir sem áhuga hafa á
knattspyrnu sjá sjálfa sig í
þeim ungu knattspyrnu-
mönnum er hér fjallar um.