Dagblaðið - 11.04.1979, Blaðsíða 10

10
MMBIABIÐ
frjálst, úháð dagblað
Útgefandl: DaQbUiðtö hf.
Framkvaemdastjóri: Sveinn R. EyJÓH a\. Ritstjód: JAfiay Krietjánseon.
Fréttastjóri: Jón Birglr Péturseon. •ttstjómerfuétrúi: Haukur Hsigason. Skrtfstofustjóri rttstjómar.
Jóhannes ReykdaL íþróttir. Haiur Sbnonarson. Afletoóarfréttastjórar Atfl 8taknarsson og Ómar Vaidh
marason. Mennlngarmál: Aflalatainn IngóHsson. Handrit Asgrimur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Asgeir Tómæson, Bragi Slgurfleeon, Dóra 8tafánsdóttir, Qissur 8igurfls*
son, Gunnlaugur Æ Jónsaon, Halur Haflsson, Heigi Pétureson, Jóflas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
ólafur Jónsson. Hfinpm: Gufljón H. Páisson.
Ljósmyndir. Ami Pálf Jóhannsson, BJamlelfur Bjamieifsson, Hfirflur Vlhjálmsson, Ragnar Th. Slgurfls-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrtfstofustjóri: Ólafur EyJóHsson. GJaldkeri: Þrálnn Þorielfsson. Sfikistjóri: Ingvar SVéinsson. Drelfing-
arstjóri: Már E.M. Hafldórsson.
Rltstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla, áskrtftadeild, augiýslngar og skrif stofur ÞveritoM 11.
Aðalslml blaðsina ar 27022 (10 Knurl. Askrtft 3000 kr. é ménuðl Innanlands. 1 lauaasðki 150 kr. abitaklð.
Satning og umbrot D^gblaðlð ht. Slðumúla 12. Mynda- og plðtugarð: HDrnk hf. Slðumúla 12. Prantun:
Arvakur hf. Skalfunnl 10.
Núllináfram
Tvöföldun á verðgildi krónunnar átti f&
að vera tákn þess, að vinstri stjórnin
hefði horfið frá verðbólgustefnu fyrri
ára. Viðskiptaráðherra samþykkir nú,
að framkvæmd breytingarinnar verði
frestað um eitt ár. Hún komi ekki í
gagnið fyrsta janúar næstkomandi.
Greinilegar varð ekki sagt, að ríkisstjórnin hefur gefizt
upp í baráttunni við verðbólguna í ár.
Veigamesta röksemdin fyrir þessari gjaldmiðils-
breytingu átti að vera, að hún kynni að hafa hagstæð
sálræn áhrif, draga úr verðbógluhugsunarhætti og
,,gæti orðið tákn þess, að ný stefna væri tekin upp í
efnahagsmálum,” eins og sagði i greinargerð með
frumvarpi viðskiptaráðherra um gjaldmiðilsbreyting-
una. Það væri pólitískt mat, hver líkindi væru á, að
þessi hagstæðu áhrif næðust, en reynsla annarra þjóða
benti til þess, að slíkt mundi aðeins gerast, að samtímis
ætti sér stað veruleg stefnubreyting í meðferð efna-
hagsmála almennt, segir þar.
Stjórnarliðar gáfu sér þannig strax í upphafi þær
forsendur, að til lítils væri að klippa tvö núll aftan af
krónunni, ef ekki yrði samtímis snúið við blaðinu i
efnahagsmálum. Stýfing krónunnar yrði unnin fyrir
gýg, ef verðbólgan æddi áfram. Hún mundi þá ekki
hafa teljandi áhrif á verðbólguhugsunarháttinn.
Fjárhags- og viðskiptanefnd efri deildar hefur haft
nógan tíma til að afgreiða málið. Það var unnt að gera,
áður en efnahagsfrumvarp Ólafs Jóhannessonar tók
tíma nefndarmanna.
Nefndarmenn segja, að þá hafi langað til að kenna
Seðlabankanum lexíu. Seðlabankinn hafi geyststaf stað
með undirbúning gjaldmiðilsbreytingarinnar, löngu
áður en stuna eða hósti hafi heyrzt frá stjórnvöldum.
Seðlabankinn kynnti hina nýju mynt, og sumir nefnd-
armenn segja, að bankinn hafi gert pantanir og aðeins
átt eftir að staðfesta þær.
Mikið er til í því, að Seðlabankinn hafl ætlað sér
fullmikið í þessum efnum. Almenningur mun hins vegar
lítið leggja upp úr, hver telji sig hafa móðgazt við
hvern. Meginatriðið er auðvitað það sjónarmið, að
gjaldmiðilsbreyting yrði til lítils unnin, af þeirri ein-
földu ástæðu, að skilyrðið um stefnubreytingu í verð-
bólgumálum hefur ekki verið uppfyllt.
Með efnahagsfrumvarpi forsætisráðherra stefnir í
þrjátíu og fímm prósenta verðbólgu á árinu að mati
Þjóðhagsstofnunar og yfir fjörutíu af hundraði að
mati Vinnuveitendasambandsins.
Þrjátíu prósent markmiðinu, sem ríkisstjórnin hafði
sett og ekki var ýkja merkileg breyting, hefur verið
kastað fyrir borð.
Allir viðurkenna, að verðbólgan verði í ár svipuð og
hún hefur verið nokkur síðustu ár.
Ríkisstjórnin hefur gefizt upp í þessu efni, sem átti
að verða hennar aðall. Nú segja stjórnarliðar, að
ástandið verði betra á „næsta ári”. Því mætti tvöfalda
verðgildi krónunnar fyrsta janúar 1981.
Menn nefna til dæmis, að láglaunabætur eigi að
falla niður fyrsta desember, og verði þá eitthvað dregið
úr verðbólgu fyrir þær sakir. í rauninni horfir málið
þveröfugt við. Augljóst er af ummælum forystumanna
launþegafélaga, að þeir hugsa til hreyfings í síðasta lagi
ánæstahausti.
Þetta kom greinilega fram í viðtali við Benedikt
Davíðsson, formann Sambands byggingamanna, í
Dagblaðinu í fyrradag.
Horfurnar eru því, að stefni í óróa á vinnumarkaði,
og litlar líkur á, að við sjáum stefnubreytinguna, sem
átti að vera undirstaða gjaldmiðilsbreytingar.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 11. APRÍL 1979.
Kjamorkuverum
fjölgar i Svíþjóð
— en óvinsældir
þeirra aukast
—sérstaklega eftir óhappið í Harrisburg
Fyrir nokkrum dögum söfnuðust
112 konur saman fyrir utan heimili
sænska forsætisráðherrans Ola
Ullsten. Þær kröfðust þess að hann
stöðvaði alla kjarnorkuframleiðslu i
Svíþjóö og það strax.
En konumar fá tæplega vilja sín-
um framgengt. Þaö er þegar búið að
ákveða að byggja tvö ný kjarn-
orkuver innan skamms. Og ríkis-
stjómin bíður nánari frétta af því
hvað raunverulega gerðist þegar
geislavirka vatnið rann út í ána viö
Þriggjamílna-eyju í Harrisburg í
'Pennsylvaniu.
Sænskir stjórnmálamenn hafa
skriöiö í skjól, ef svo má segja, og
bíða þess að óveðrið gangi niður
nema formaður Miðflokksins,
Thorbjörn Fálldin, sem hefur
heimtað að stöðvuð veröi starfsemi
kjamorkuvers á vesturströnd Sví-
þjóðar, við Ringhals. Þetta kjam-
orkuver er af nákvæmlega sömu gerð
og það sem skelfinguna vakti i
Harrisburg. Fálldin vann á sínum
tíma kosningasigur með því að lofa
að berjast á móti kjarnorkuverum í
Svíþjóð og varð út á það forsætis-
ráðherra, en neyddist síðan til að
segja af sér þegar hann gat ekki
stöðvað sigurgöngu kjarnorkunnar í
landinu. í Svíþjóð em nú sex kjarn-
orkuver í fullum gangi. Þau fram-
leiða einn fimmta hluta af öllu raf-
magni í landinu. Tvö til viðbótar
veröa fljótlega hlaðin með úraníum,
önnur tvö eru i byggingu og verið er
að teikna og skipuleggja tvö. Alls
gerir þetta tólf.
Andstaðan
magnast
Stjómmálamennirnir höfðu hugs-
að sér aö láta þingið samþykkja þess-
ar framkvæmdir í kjamorkumálun-
um í maí og þá mundu allir vera
búnir að gleyma því í september, þeg-
ar næstu alþingiskosningar verða í
landinu. Falldin og flokkur hans vildi
hins vegar hafa þjóðaratkvæða-
greiðslu um kjarnorkuna i tengslum
við kosningamar — og var óspart
sakaöur um aö vera á atkvæða-
veiöum.
En geislavirka vatnið i
Pennsylvaniu virðist ætla að hafa
Þarfnast þorsk-
urínn NAT0?
Þegar NATO hélt upp á þrjátíu ára
afmælið um daginn vom rifjuð upp
ýmis atriði, sem voru forsendur
stofnunar þess, og hérlendis hafa
enn á ný risið deilur um gagnsemi
NATO. í leiðinni hefur dvöl banda-
rískra hermanna á Keflavíkurflug
velli orðið tilefni umræðna.
Hernaður og hernaðabandalög eru
alvörumál. Það fer hins vegar ekki
hjá því að ýmislegt skoplegt komi
fram í umræðum um þessi alvarlegu
málefni. Eitt af því skoplega er um-
fjöllun manna um það ákvæði
varnarsáttmála íslands og USA, að
hér skuli ekki vera herlið á friðar-
tímum.
Menn virðast alls ekki geta komið
sér saman um hvað séu friðartímar,
og sýnist mér helst, að afstaða manna
til þess atriðis hvort friðartímar séu
eða ekki, fari eftir afstöðunni til
NATO og bandaríska herliðsins í
Keflavík.
Þeir sem eru hlynntir dvöl herliðs-
ins í Keflavík virðast alls staðar sjá
ófrið.
Ófriður í negraríki hinum megin á
hnettinum nægir til þess að þeir segi,
að það sé sko langt i frá að nú séu
friðartímar.
Andstæðingar hersetu segja hins
vegar sem svo.að þess háttar ófriður
séekki réttlæting þess. aðhafaherlið
á íslandi, og er það óneitanlega
rökrétt skýring.
Tregðulögmál
Flestir fslendingar eru sammála
um að herliðið á Keflavíkurflugvelli
sé ekki frekar „varnarlið” ef til
styrjaldar kemur en landhelgis-
gæslan. Reyndar er ég viss um, að
strákarnir í gæslunni yrðu að miklu
meira gagni ef til styrjaldar kæmi en
hermennirnir í Keflavík.
Það er hins vegar tregðan til að
breyta, sem veldur því að menn vilja
ekki segja herliðinu að hypja sig. En
auk tregðunnar líta menn á peninga-
hliðina — okkur hefur nefnilega
verið talin trú um aö við græðum á
hernum.
Hvað er það svo, sem við græðum?
Atvinnu — myndu flestir svara.
Það er alveg rétt, að margir vinna
hjá hernum og hafa það gott. Hins
vegarer alveg víst, að þessir sömu
menn, sem nú vinna hjá hernum og
eru margir hverjir miklir dugnaðar-
menn, hefðu ekki setið auðum
höndum ef enginn her hefði ráðið þá
í vel borgaða vinnu.
Nei, þeir hefðu byggt upp atvinnu-
fyrirtæki, sem hefðu skapað fjölda
annarra Suðurnesjabúa atvinnu. Þei'r.
hefðu stofnað íslensk iðnfyrirtæki,
þeir hefðu nýtt möguleika flugsam-
gangnanna til viðskipta um allan
heim — þeir hefðu í stuttu máli sagt
beitt hæfileikum sínum í þágu sinnar
eigin þjóðar, en ekki óbeint selt þá úr
landi.
Rússagrýlan
Fyrir nokkrum vikum óð
kínverskur her inn í Víetnam.
Heimurinn stóð á öndinni, því að
Rússar höfðu lofað Víetnömum
„vernd”. AUir óttuðust meiri háttar
átök, en hvað gerðist?
Jú, Kinverjar héldu áfram inn-
rásinni, en sögðu í öðru hverju spori,
að, nú væru þeir alveg að fara að
snúa við.
Ekkert gerðist af því sem menn
höfðu óttast. Rússagrýlan sem
íslendingar eru svo hræddir við, sú
sama Rússagrýla sem hafði lofað
Víetnömum „vernd”, virtist hafa
gefist upp á rólunum.
Mönnum fannst Rússarnir hafa
svikið Víetnama, en fannst það þó
svolítið skrýtið, þvi að allii vita að
Rússar og Kínverjar hatast.
Ég er viss um, að margir hafa líka
velt því fyrir sér hvað Bandaríkja-
menn myndu gera, ef Kínverjar
réðust á f sland.
Myndu þeir senda kjarnorku-
sprengju á Kína? Myndi stóri bróðir
fóma fyrir okkur heimsfriðinum? Ég
er viss um að það myndi hann ekki
gera — Kinverjarnir fengju bara að
eiga okkur með öllum gögnum og
gæðum.
Þar til Bretinn
sveltur á ný...
Enn er niðurstaðan neikvæð fyrir
bæði herinn og NATO og er þó
margt, smálegt ótalið. Keflvíkingar
reka bæjarsjóðinn sinn með halla
vegna hermannanna, íslenskum
vegum er slitið endurgjaldslaust og
sjónvarpið komið í lokaða rás.
A „Reyndar er ég viss um, aö strákarnir í
w „gæzlunni” yröu aö miklu meira gagni ef
til styrjaldar kæmi en hermennirnir í Kefla-
vík.”